Vụ xâm hại tình dục gây sốc ở Myanmar

Chiến dịch được thúc đẩy bởi sự gia tăng số vụ cưỡng dâm trẻ em được báo cáo trên toàn Myanmar. Người dùng phương tiện truyền thông xã hội trên khắp Myanmar và trong cộng đồng người di cư ở nước ngoài, đã thay đổi ảnh đại diện trên Facebook của họ thành hình ảnh của một đứa trẻ mới biết đi cùng với cụm từ tiếng Anh – “Justice for Victoria” (Công lý cho Victoria).

Công lý hay vật tế thần?

Theo luật, danh tính của nạn nhân không được tiết lộ cho nên các nhà vận động đặt cho bé gái tên gọi là “Victoria”. Ước tính có khoảng 6.000 người biểu tình tập trung tại Văn phòng Cục Điều tra Hình sự (CID) ở thị trấn phía bắc Yangon vào ngày 6-7-2019 để yêu cầu công lý được thực hiện nhanh chóng.

Bé gái được 2 tuổi 11 tháng tại thời điểm xảy ra vụ tấn công tình dục vào ngày 16-5-2019 tại trường mẫu giáo tư thục Wisdom Hill ở khu hành chính Zabuthri thủ đô Yangon của Myanmar. Tại cuộc biểu tình, nhiều người mặc áo phông trắng với khẩu hiệu “Công lý cho Victoria” bằng tiếng Anh và một số biểu ngữ bằng tiếng Miến Điện nghĩa là “Chúng tôi không muốn có thêm nhiều Victoria nữa”.

Cuộc biểu tình ở Yangon và các cuộc đồng hành nhỏ hơn ở Nay Pyi Taw, Mandalay và Pyay đã được tổ chức sau khi nghi phạm chính trong vụ án - Aung Kyaw Myo (còn gọi là Aung Gyi, 29 tuổi) được cảnh sát xác định là tài xế cho thầy giám thị của trường là Daw Ohmar - đã bị bắt giữ trở lại vào ngày 3-7-2019. Ngày hôm sau tại một tòa án quận ở Nay Pyi Taw, hắn bị buộc tội hiếp dâm theo mục 375 của Bộ luật Hình sự Myanmar với khung hình phạt tối đa là 20 năm tù.

Các cuộc biểu tình diễn ra ở nhiều nơi, kêu gọi “Công lý cho Victoria”

Kyaw Myo lần đầu tiên bị bắt vào tháng 6-2019 nhưng sau đó được thả vì CID không thể đưa ra đủ bằng chứng truy tố trong vụ án. Trên mạng xã hội facebook, rất nhiều bình luận suy đoán Aung Kyaw Myo chỉ là “vật tế thần” trong khi thủ phạm thực sự có lẽ đang được bảo vệ?

Trong một cuộc họp báo được phát trực tiếp trên Facebook vào ngày 5-7-2019, Phó cảnh sát trưởng Myanmar là Thiếu tướng Aung Naing Thu đã lên tiếng bảo vệ lực lượng cảnh sát chống lại hàng loạt chỉ trích rằng cuộc điều tra quá chậm chạp đồng thời tiết lộ rằng việc bắt giữ lại nghi phạm được thực hiện sau một cuộc kiểm tra hình ảnh camera an ninh từ trường học.

Chiến dịch tìm kiếm công lý cho “Victoria” được triển khai sau khi một tài khoản bình luận về vụ tấn công tình dục được đăng bởi người dùng Facebook là Poe Phyu - phụ huynh của một đứa trẻ tại trường mẫu giáo - vào ngày 31-5-2019 và lan truyền rộng rãi trên nền tảng truyền thông xã hội trong vài tuần sau đó.

Vào ngày 1-6-2019, các thành viên hội đồng quản trị trường mẫu giáo Wisdom Hill tổ chức một cuộc họp báo công khai ở Nay Pyi Taw và mời phụ huynh của trẻ em tại trường. Trong cuộc họp, Chủ tịch hội đồng quản trị U Than Sein xác nhận đứa trẻ đã bị xâm hại nhưng nói rằng điều đó không xảy ra bên trong nhà trường. Ông Than Sein nói với các phóng viên sau buổi họp báo: “Những gì đăng trên Facebook cũng như nhiều cáo buộc khác đều không đúng sự thật”.

Vụ việc đã khiến đất nước Myanmar phải hành động

Sau vụ tấn công tình dục, nhà trẻ của Victoria đã bị đóng cửa và 6 trường mẫu giáo tư nhân khác ở Nay Pyi Taw cũng tạm thời đóng cửa. Cha của bé gái “Victoria” cho biết không có lời đề nghị tư vấn hay xin lỗi nào được gửi đến từ ban quản lý nhà trường mẫu giáo. Đối với cuộc điều tra của cảnh sát, cha của “Victoria” lo lắng không chỉ trích trực tiếp cảnh sát, nhưng nói với báo chí rằng các cảnh quay khác của camera an ninh đã bị mất và cuộc điều tra “không hoạt động”.

Người cha cho biết vụ việc là cơn ác mộng đối với gia đình ông - cơn ác mộng mà họ chỉ ước sẽ kết thúc. Người cha nói: “Tôi muốn nhìn thấy sự thật. Tôi sẽ không bao giờ từ bỏ cho dù có mất bao lâu. Đây là tội ác đối với một đứa trẻ ngây thơ. Tôi không hy vọng rằng vụ việc này sẽ được giải quyết với bằng chứng chính xác và sự thật. Cho đến nay, những gì tôi thấy và nghe đều không đúng”.

Làn sóng phẫn nộ

Chiến dịch “Công lý cho Victoria” do Tiến sĩ Win Ko Ko Thein đứng đầu. Ông - được biết đến trên Facebook với tên Thaka Moe Nyo - sống ở Nay Pyi Taw và là phó giám đốc Bộ Y tế và Thể thao Myanmar. Ông cho biết những người ủng hộ đang thảo luận về hỗ trợ tài chính và pháp lý cho gia đình nạn nhân.

Ước tính có khoảng 6.000 người biểu tình tập trung tại Văn phòng Cục Điều tra Hình sự (CID) Myanmar vào ngày 6-7-2019 để đòi “Công lý cho Victoria”

Win Ko Ko Thein phát động chiến dịch truyền thông xã hội với một trang Facebook chính thức và nó nhanh chóng có được động lực, với những người có ảnh hưởng truyền thông xã hội và những người nổi tiếng tham gia. Kể từ đó, thông điệp “Công lý cho Victoria” đã mở rộng thành một lời kêu gọi chấm dứt mọi hành vi bạo lực tình dục, đặc biệt là chống trẻ em.

Đáp lại các cuộc biểu tình, người phát ngôn của chính phủ và tổng giám đốc Văn phòng Tư vấn Nhà nước U Zaw Htay thừa nhận trên tài khoản Facebook cá nhân của ông rằng văn phòng của Tổng thống cũng như bà Aung San Suu Kyi (Cố vấn nhà nước Myanmar) đều nhận được thông tin về vụ việc.

Bộ Nội vụ và Lực lượng Cảnh sát Myanmar cũng đã được chỉ thị xúc tiến cuộc điều tra của họ. Zaw Htay cho biết thêm rằng các trường tư có trách nhiệm bảo vệ sự an toàn của trẻ em và phải tuân thủ các quy tắc do Bộ Giáo dục Myanmar đề ra.

Ông Zaw Htay bình luận: “Chúng tôi biết rõ công chúng cảm thấy thế nào về vụ án này và chúng tôi cũng hy vọng rằng sự thật sẽ xuất hiện khi cuộc điều tra kết thúc”.

Tiến sĩ Win Myat Aye - Bộ trưởng Bộ Phúc lợi Xã hội, Cứu trợ và Tái định cư Myanmar - cho biết cơ quan đã sẵn sàng để làm những gì có thể. Ông nhấn mạnh các trường mẫu giáo tư nhân chỉ được phép thu nhận những trẻ từ 3 đến 5 tuổi, và cho rằng các quy tắc có thể đã bị bỏ qua tại Wisdom Hill vì bé gái nạn nhân chỉ mới 2 tuổi.

Vào ngày 1-7-2019, chiến dịch “Công lý cho Victoria” đã mở một tài khoản với Ngân hàng AYA để kêu gọi mọi người quyên góp hỗ trợ gia đình nạn nhân. Đến ngày 11 tháng 7, Win Ko Ko Thein đăng trên Facebook rằng tài khoản bất ngờ bị treo.

Nhưng khoảng 3 giờ sau, tài  khoản được mở trở lại. Ngân hàng AYA cho biết trong một tuyên bố rằng họ đã tạm thời đình chỉ tài khoản theo lệnh của Ủy ban Trung ương chống rửa tiền (CCB) - một bộ phận của Đơn vị Tình báo Tài chính (FIU), do Bộ Nội vụ điều hành. Tuyên bố cho biết ngân hàng sau đó đã phát hiện ra rằng tài khoản không vi phạm chính sách của mình nên đã xin lỗi chủ sở hữu tài khoản Win Ko Ko Thein.

Số liệu thống kê về xâm hại tình dục tăng vọt

Bất chấp sự miễn cưỡng mang tính truyền thống ở Myanmar trong việc báo cáo các hành vi tấn công tình dục, bao gồm cả vụ liên quan đến trẻ em, các số liệu chính thức về tội cưỡng dâm vẫn gia tăng qua nhiều năm.

Trường mẫu giáo tư thục Wisdom Hill đã bị đóng cửa

Có 1.100 vụ cưỡng hiếp được báo cáo trong năm 2016, trong đó liên quan đến 671 trẻ em và năm 2017 tăng lên 1.405 vụ, với 897 vụ liên quan đến trẻ em - tăng 27% trong tất cả các vụ hiếp dâm và tăng 33% trong các vụ tấn công tình dục trẻ em được báo cáo. Năm 2018, số vụ cưỡng hiếp được báo cáo lên tới 1.528 và 950 nạn nhân là trẻ em!

Số lượng các trường hợp được báo cáo có thể đang tăng lên do nhận thức ngày càng tăng về xâm hại tình dục trẻ em ở Myanmar, với các bài đăng về chủ đề này được chia sẻ rộng rãi trên Facebook - luật sư U Thein Nyunt cho biết.

Luật sư trước đây là thành viên của Pyithu Hluttaw (Lực lượng Dân chủ Quốc gia, Thingangyun), nơi ông đã kêu gọi đến 3 lần vào năm 2013 về việc tuyên mức án tử hình cho bất kỳ ai bị kết án cưỡng hiếp trẻ em. Nhưng, cuối cùng vẫn không có luật mới nào được thông qua.

Mới đây tại quốc hội, các nhà lập pháp đã phản ứng với các cơn giận dữ của công chúng bằng cách kêu gọi án tử hình. Luật sư U Kyaw Nyein cho rằng các tòa án đặc biệt nên được thiết lập để xét xử các vụ án cưỡng dâm trẻ em thông qua một quá trình cấp tốc. Sự chậm trễ trong các cuộc điều tra của cảnh sát có thể cho nghi phạm thời gian để trốn thoát.

Ví dụ, ở Dala, một thị trấn nghèo bán nông thôn bên kia sông từ trung tâm thành phố Yangon, một cô gái 15 tuổi trình báo với cảnh sát vào ngày 23-5-2019 rằng  cô đã bị một người đàn ông xâm hại tình dục 7 lần trong 4 tháng và đã mang thai. Người đàn ông đã cảnh báo cô giữ im lặng và cố gắng ép cô bỏ thai, cô gái nói.

Nhưng, cảnh sát thị trấn Dala chỉ tiếp nhận vụ án một tuần sau đó với lý do cần chứng minh các cáo buộc. Nghi phạm là một người hàng xóm 56 tuổi đã chạy trốn khỏi nhà khi cảnh sát bắt đầu điều tra chính thức.

Giáo dục công cộng cũng có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn xâm hại tình dục trẻ em và cần phải làm nhiều hơn để khuyến khích trẻ em báo cáo vụ việc, luật sư Kyaw Nyein nói. Giáo dục giới tính cũng rất cần thiết - theo Tiến sĩ Phyo Thiha, trưởng phòng đào tạo y tế tại DKT International Inc. tại Myanmar, tổ chức quốc tế thúc đẩy kế hoạch hóa gia đình và phòng chống HIV.

Bác sĩ Phyo Thiha tuyên bố: “Các vụ cưỡng dâm và xâm hại tình dục trẻ em và thanh thiếu niên đang xảy ra vì giáo dục giới tính không được coi trọng. Những kẻ quấy rối biết rằng trẻ em không nhận thức được các bộ phận của cơ thể mà những người khác không được phép chạm vào”.

Một sáng kiến giải quyết vấn đề này là Nhóm Phụ huynh Myanmar (MPG), được thành lập trên Facebook trong năm 2019 với hơn 30.000 thành viên. Nhóm đã phát động chiến dịch “Giáo dục giới tính cho trẻ em chúng ta” tại một hội thảo ở Yangon.

Daw Khin San Aye, một thành viên của nhóm, cho biết: “Chúng tôi phát động phong trào vì sự an toàn của trẻ em bởi vì chúng tôi nhận thức rõ về sự cần thiết phải ngăn chặn tội ác xâm hại tình dục trẻ em”.

Một dự thảo luật về bảo vệ quyền trẻ em dự kiến sắp được thông qua ở Myanmar, tạo điều kiện thuận lợi về mặt pháp lý để cảnh sát và tòa án đẩy nhanh tiến độ xử lý những vụ án cưỡng dâm trẻ em.