Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học: Phát huy nhiều sáng kiến trong xây dựng pháp luật

Luôn chủ động, tích cực sáng tạo trong công việc

Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học có 4 phòng chức năng gồm: Phòng Pháp luật hình sự, hành chính, gia đình và người chưa thành niên (Phòng I); Phòng Pháp luật dân sự, kinh doanh-thương mại, lao động, phá sản (Phòng II); Phòng Tổng kết thực tiễn xét xử và phát triển án lệ (Phòng III); Phòng Quản lý khoa học (Phòng IV).

Mặc dù khối lượng công việc rất nhiều, nhân sự khiêm tốn nhưng với sự nỗ lực, phấn đấu của tập thể lãnh đạo, cán bộ công chức, người lao động, đơn vị đã chủ động, sáng tạo thực hiện nhiều giải pháp đột phá trong việc tham mưu cho Chánh án TANDTC xây dựng các kế hoạch và đề xuất chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội; bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử; tổng kết thực tiễn xét xử và phát triển án lệ; tổ chức rà soát, hệ thống hoá, hợp nhất các văn bản quy phạm pháp luật và pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật về tổ chức và hoạt động của TAND theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, đơn vị cũng tham mưu cho Chánh án TANDTC trong việc kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ văn bản pháp luật trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, cũng như việc phối hợp với các đơn vị chức năng giúp Chánh án TANDTC tổ chức tập huấn các văn bản quy phạm pháp luật về tố tụng, về tổ chức và hoạt động của TAND.

Theo lãnh đạo Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, để đảm bảo tích cực sáng tạo trong công tác, đơn vị đã cải tiến cách thức làm việc trong nội bộ đơn vị, cũng như trong việc báo cáo xin ý kiến Hội đồng Thẩm phán, trao đổi thông tin, ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính được thực hiện một cách linh hoạt, khoa học đối với từng nội dung công việc cụ thể. Đồng thời, ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý và công tác chuyên môn nghiệp vụ, đa dạng hóa các phương thức bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật, gắn công tác xây dựng và hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật với thực tiễn xét xử.

Xây dựng nhiều dự án Luật được đánh giá cao

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy Đảng và Lãnh đạo TANDTC, từ năm 2015 đến nay, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chuyên môn, đặc biệt là công tác tham mưu cho lãnh đạo TANDTC trong việc xây dựng các dự án luật. Điển hình là dự án Luật Tổ chức TAND sửa đổi; Bộ luật tố tụng Dân sự sửa đổi; Luật Tố tụng Hành chính sửa đổi; Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án…đã được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thông qua.

Các dự án Luật trên được Chánh án và Hội đồng Thẩm phán TANDTC ghi nhận đánh giá cao, thể hiện các quan điểm định hướng của đảng, nhà nước trong công cuộc cải cách tư pháp. Đặc biệt, dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án được nhiều đại biểu Quốc hội đánh giá cao, có tính nhân văn, khả thi trên thực tiễn góp phần hàn gắn những mâu thuẫn rạn nứt, nâng cao ý thức pháp luật của người dân, ngăn ngừa các tranh chấp trong tương lai, tạo sự đồng thuận, xây dựng khối đoàn kết trong nhân dân, bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

Đối với dự án Luật Tổ chức TAND đã được đổi mới, hoàn thiện, trong đó đã khẳng định TAND là cơ quan thực hiện quyền tư pháp; xây dựng hệ thống Tòa án 04 cấp, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả cao; thẩm quyền của Tòa án các cấp được hoàn thiện; thẩm quyền xét xử các vụ án hành chính được mở rộng; tổ chức, thẩm quyền của Tòa án quân sự được quy định cụ thể, rõ ràng. Đặc biệt, cải cách thủ tục tố tụng tư pháp, nâng cao chất lượng tranh tụng tại Tòa án cơ bản được hoàn thiện và ghi nhận; hoàn thiện thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm theo hướng quy định chặt chẽ những căn cứ kháng nghị và quy định rõ trách nhiệm của người ra kháng nghị đối với bản án hoặc quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật; khắc phục tình trạng kháng nghị tràn lan, thiếu căn cứ trong Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính.

Bên cạnh việc được giao chủ trì nghiên cứu soạn thảo các dự án Luật trên, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học còn trực tiếp tham mưu cho lãnh TANDTC trong công tác phối hợp với các cơ quan, tổ chức hữu quan xây dựng các dự án luật khác. Quá trình tham gia, với tư cách là thành viên Tổ biên tập, đơn vị đã nghiên cứu, đề xuất lãnh đạo ban hành nhiều văn bản góp ý đối với dự thảo Luật và được cơ quan chủ trì soạn thảo đánh giá cao, tiếp thu, chỉnh lý.

Đặc biệt, trong quá trình tổng kết thực tiễn xét xử và phát triển án lệ đã được Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học quan tâm và triển khai hiệu quả, trình Hội đồng Thẩm phán TANDTC lựa chọn và ban hành 37 án lệ. Ngay sau khi được công bố các Tòa án đã viện dẫn đảm bảo những vụ việc có tình tiết, sự kiện pháp lý giống nhau được giải quyết công bằng, khách quan, thống nhất. Ngoài ra, Vụ đã trình Lãnh đạo TANDTC cho xuất bản hai cuốn “Án lệ và bình luận”, tạo điều kiện cho việc nghiên cứu khoa học về án lệ và vận dụng trong thực tiễn đạt hiệu quả.

Các án lệ được công bố đã nhận được sự đón nhận tích cực từ phía dư luận xã hội, giới luật sư, các chuyên gia, nhà khoa học và đặc biệt là các Thẩm phán trực tiếp làm công tác xét xử. Nhìn chung, các ý kiến đều đánh giá cao về các án lệ được công bố, nội dung án lệ đã khắc phục được các khiếm khuyết của pháp luật, tạo tính ổn định, minh bạch trong các phán quyết của Tòa án.

Bên cạnh đó, Vụ còn trình Ban cán sự đảng, lãnh đạo TANDTC ban hành một số quy định, báo cáo của TANDTC được đánh giá cao, đặc biệt nổi bật là Bộ Quy tắc và ứng xử của Thẩm phán. Đây là Bộ Quy tắc đầu tiên về đạo đức, ứng xử của Thẩm phán ban hành được các cơ quan, tổ chức hoan nghênh, đánh giá cao, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ Thẩm phán, tặng cường liêm chính tư pháp bảo đảm các Thẩm phán là những tấm gương về “Phụng công, thủ pháp, chí công vô tư, gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân” như lời dạy của Bác Hồ.

Bộ Quy tắc trước khi ban hành đã được tổ chức xin ý kiến các Thẩm phán trong toàn quốc, nhiều chuyên gia, nhà khoa học, nhà hoạt động thực tiễn có uy tín thảo luận, đóng góp ý kiến với sự ủng hộ rất cao. Bộ Quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán là sự cụ thể hóa chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 04-NQ/TW của Ban chấp hành trung ương Đảng khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Việc ban hành Bộ Quy tắc này được xem là một bước tiến lớn trong quá trình phát triển của hệ thống Toà án, được Chánh án và Hội đồng Thẩm phán TANDTC ghi nhận, đánh giá cao.

Với nhiều hoạt động, sáng kiến và kết quả đã đạt được, 5 năm qua, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học đã được Chánh án TANDTC tặng nhiều Bằng khen, tặng Cờ thi đua TAND, trong đó năm 2018 được tặng “Cờ thi đua của Chính phủ”. Nhiều cá nhân, tích cực sáng tạo trong đơn vị được tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở, Chiến sĩ thi đua TAND, Bằng khen của Chánh án TANDTC…