“Vũ khúc núi rừng” hòa cùng ngày hội non sông

Đắm say làn điệu khèn Ma nhí

Hòa cùng với ngày hội của non sông, tại Triển lãm thành tựu đất nước “80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”, gian trưng bày của tỉnh Lào Cai là một điểm đến thu hút rất đông du khách tham quan. Bởi lẽ, ở đây không chỉ trưng bày những thành tựu của tỉnh, mà còn có cả những hoạt động văn hóa vô cùng đặc sắc, mang đến một bức tranh sinh động về vùng đất và con người nơi biên cương Tổ quốc.

Giữa bầu không khí hào hùng của Trung tâm Triển lãm Quốc gia, tiếng khèn Mông của các chàng trai, cô gái các dân tộc tỉnh Lào Cai vang lên da diết, rồi tiếng sáo mũi của người Xá Phó tự tình, hòa cùng vũ điệu sinh tiền vui nhộn, hay vòng xòe Thái đoàn kết. Tất cả tạo nên một không khí lễ hội tưng bừng như lời mời gọi du khách đắm mình vào sự thuần khiết của núi rừng.

Trò chuyện để chúng tôi biết thêm về những làn điệu âm hưởng đầy mê hoặc ấy, Nghệ nhân Đặng Thị Thanh, sinh năm 1956, người xã Châu Quế, tỉnh Lào Cai chia sẻ: “Chúng tôi mang bản sắc của dân tộc mình đến đây với mong muốn truyền thống văn hóa của tỉnh Lào Cai sẽ có nhiều người biết đến, để nét đẹp ấy ngày càng phát triển. Không những vậy, chúng tôi còn mang cả tâm hồn, những câu chuyện về cánh rừng, con suối qua các làn điệu âm hưởng dân gian. Được thấy người dân tới tham quan vui vẻ, thân thiện chính là động lực để chúng tôi yêu và gìn giữ bản sắc di sản của cha ông, khiến vẻ đẹp ấy ngày một phát triển hơn”.

Giới thiệu với chúng tôi về một nhạc cụ đã trầm bổng với mình biết nhiêu năm tháng của cuộc đời, Nghệ nhân Đặng Thị Thanh lấy trong túi ra một chiếc khèn Ma nhí và thổi cho chúng tôi nghe. Giữa không gian ồn ào của dòng người tấp nập tới triển lãm, tiếng Ma nhí vẫn réo rắt bay cao hút hồn bao du khách, khiến người nghe như đang được lạc vào giữa những vách núi, khe suối của thăm thẳm ngút ngàn.

“Khèn Ma nhí thường chỉ được dùng vào những dịp Tết cổ truyền của dân tộc. Đây là một nét văn hóa chào đón Xuân mới, cùng với điệu múa xòe bên gian bếp hồng. Khèn gồm 6 nốt được tạo bởi 5 ống nứa và 1 cái bầu, tượng trưng cho một gia đình có cha mẹ và 3 người con, như 5 ngón tay. Khi thổi các ngón tay bấm theo nhịp điệu của từng nốt nhạc để tạo thành một bản nhạc”, Nghệ nhân Thanh chia sẻ thêm.

Với tiếng khèn Ma nhí, những điệu múa sinh tiền, gian trưng bày của tỉnh Lào Cai đã mang đến triển lãm không chỉ là những thành tựu kinh tế - xã hội, mà còn là một không gian văn hóa đầy sức sống. Đây là một minh chứng rõ nét cho thấy bản sắc dân tộc chính là sức mạnh nội sinh to lớn, là niềm tự hào và là cầu nối hiệu quả để đưa hình ảnh địa phương đến gần hơn với những du khách, từ đó góp phần quảng bá cho văn hóa đặc sắc của địa phương mình.

Để di sản vươn xa

Đến với bà con dân tộc tỉnh Lào Cai chúng ta không chỉ được thưởng thức một giai điệu của khèn Ma nhí, mà ở nơi đây còn có vô vàn những làn điệu dân ca khác cũng không kém phần bay bổng và đặc sắc như: Điệu múa của người Mông Bắc Hà; múa của người Thái Nghĩa Lộ; độc tấu sáo, khèn môi, khèn lá của người Mông; thổi sáo mũi; khèn bầu hay điệu hát ru trên nương… Tất cả đều mang một âm hưởng độc đáo và đặc sắc, tạo nên nền văn hóa đa sắc màu riêng biệt.

Tâm sự của ông Nguyễn Văn Thắng, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Lào Cai khi trò chuyện với phóng viên, ông cho biết: Việc để các nghệ nhân, những "báu vật nhân văn sống", trực tiếp trình diễn đã tạo ra một sự kết nối mạnh mẽ với công chúng. Đây chính là cách để chúng tôi giới thiệu về di sản một cách trực quan và hiệu quả nhất, đồng thời, mở ra cơ hội phát triển kinh tế từ chính văn hóa bản địa, gắn bảo tồn với phát triển du lịch một cách bền vững.

“Thay vì cất giữ các hiện vật trong tủ kính một cách tĩnh lặng, các làn điệu dân ca nơi núi rừng, chúng tôi lại đưa di sản ra ngoài cuộc sống, để nó được “sống”, được thở cùng nhịp đập của xã hội. Đây là một bước đi chiến lược trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản", ông Thắng trải lòng.

Đến với không gian triển lãm của tỉnh Lào Cai, mỗi người trong chúng ta đều cảm thấy có sự trân quý dành cho những Nghệ nhân, bởi họ đang ngày ngày miệt mài, gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Để từ đó phát triển bền vững các giá trị văn hóa, giúp cho các di sản thực sự có sức sống.