Vấn đề tăng lương tối thiểu vừa mừng, vừa lo

Lương chỉ đáp ứng 60% nhu cầu tối thiểu của người lao động

Tại buổi đối thoại với doanh nghiệp về chính sách tiền lương, lao động và bảo hiểm xã hội Bộ Lao động Thương binh và Xã hội và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức vừa qua, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, phương án tăng lương tối thiểu năm 2016 dự kiến chỉ ở quanh mức trên 10%. Theo ông Lộc, VCCI đang lấy ý kiến các hiệp hội về phương án tăng tiền lương tối thiểu năm 2016 để đưa ra thương lượng tại Hội đồng Tiền lương quốc gia.

Theo ông Lộc, đối với việc xác định tăng lương tối thiểu, giới chủ đề xuất cần dựa theo các yếu tố như: Bù đủ trượt giá năm 2015 dự kiến 5%/năm, tăng theo mức tăng năng suất lao động khoảng 3%/năm để cải thiện tiền lương của người lao động, tăng thêm ở mức hợp lý để thực hiện lộ trình bảo đảm nhu cầu sống tối thiểu của người lao động (có tính đến tình trạng thiếu việc làm, thất nghiệp).

Tuy nhiên, vấn đề tiền lương tối thiếu ở nước ta hiện nay khá nan giải. Lương tối thiểu chưa đáp ứng được mức sống tối thiểu nên người lao động luôn mong muốn được tăng lương cao. Nhưng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp còn thấp, các giải pháp về tiền lương phải tính đến khả năng duy trì được sự cạnh tranh của doanh nghiệp nên mức tăng lương giới chủ đưa ra sẽ không cao.

Nhiều năm qua, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam lấy căn cứ mức sống tối thiểu do Viện Nghiên cứu công nhân và công đoàn tính toán, đề xuất tỷ lệ tăng lương hằng năm rất cao (từ 20-30%) để đạt mức sống tối thiểu vào năm 2018. Nhưng với mức tăng lương cho người lao động cao, doanh nghiệp sẽ rất khó khăn.

Việc tăng lương tối thiểu nhằm đảm bảo mức sống tối thiểu của người lao động

Ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng Ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho hay, nhìn từ góc độ doanh nghiệp, việc tăng lương khiến nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng khó khăn, giảm tính cạnh tranh của doanh nghiệp. Nhưng nhìn từ góc độ người lao động, với mức tiền lương thấp cuộc sống của họ cũng gặp rất nhiều khó khăn. Khảo sát của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam tại 10 tỉnh thành phố mới đây cho thấy,  người lao động có thu nhập từ 3-4 triệu đồng/tháng chiếm 32%, từ 4-5 triệu đồng/tháng chiếm 26%, dưới 3 triệu đồng/tháng chiếm 19 %.

Ông Quảng cho biết: Lương mới chỉ đáp ứng 60 % mức sống tối thiểu của người lao động. Ở các nước khác, tăng ca để tăng thêm thu nhập, còn ở Việt Nam đa phần người lao động tăng ca chỉ để đảm bảo nhu cầu tối thiểu của cuộc sống, đồng thời thông tin thêm, trong số 235 cuộc ngừng việc trong năm 2015 của người lao động chủ yếu đều có mục đích đòi tăng lương và cải thiện điều kiện làm việc.

 Cần cân nhắc kỹ              

Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Phạm Minh Huân, Chủ tịch Hội đồng Tiền lương quốc gia khẳng định, mức tăng lương tối thiểu sẽ vẫn phải bảo đảm tiến tới bù đắp để tiền lương đáp ứng được mức sống tối thiểu của người lao động. Tuy nhiên, mức tăng lương tối thiểu năm 2016 phải được tính toán kỹ lưỡng, vì từ năm 2016 mức đóng BHXH tăng lên tiến dần đến mức thu trên tổng thu nhập của người lao động, nên chi phí của doanh nghiệp bỏ ra lớn.

Dự kiến khoảng cuối tháng 7/2015, Hội đồng Tiền lương quốc gia sẽ họp và tháng 10 sẽ trình Chính phủ về mức tăng lương tối thiểu năm 2016. Chậm nhất là tháng 11/2015, Chính phủ sẽ công bố được mức lương tối thiểu của năm sau để các doanh nghiệp có cơ sở xây dựng kế hoạch tài chính của họ

Ông Chu Văn An, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Minh Phú, cho rằng Chính phủ và Hội đồng tiền lương Quốc gia cần cân nhắc rất kỹ vì khi tăng lương tối thiểu vùng, các vật giá thiết yếu với người lao động sẽ tăng 20-30%. Doanh nghiệp thực tế đang trả lương cao hơn mức tối thiểu vùng. Điều này chỉ làm cho doanh nghiệp tăng chi phí đóng bảo hiểm xã hội và phí công đoàn.

 Theo Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Phạm Minh Huân: Năm 2016, Hội đồng tiền lương quốc gia sẽ cần phải tính toán kỹ hơn việc tăng lương tối thiểu vì năm đó mức đóng bảo hiểm xã hội sẽ tăng lên dần tiến tới đóng trên tổng thu nhập nên chi phí lớn.

Theo ông Vũ Tiến Lộc, việc điều chỉnh tiền lương tối thiểu là vấn đề rất lớn và nhạy cảm. Ông Lộc phân tích, nếu tăng lương quá cao thì sức cạnh tranh của doanh nghiệp sẽ mất đi, kéo theo người lao động mất công ăn việc làm, tốc độ tăng trưởng kinh tế suy giảm. Còn ngược lại, nếu mức tăng quá thấp, người lao động không thể sống được thì cũng sẽ ảnh hưởng đến năng suất lao động và sự phát triển.

Tại buổi đối thoại, đại diện một số doanh nghiệp cho rằng, cần xem lại chuẩn “mức sống tối thiểu” để định tiền lương tối thiểu cho hợp lý. Nhiều hiệp hội doanh nghiệp trong và ngoài nước đều đề nghị VCCI đại diện cho giới chủ đề xuất với Hội đồng Tiền lương quốc gia mức tăng lương tối thiểu hằng năm (trong giai đoạn doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn) chỉ nên tăng bằng mức trượt giá hằng năm cộng thêm 3% (mức tăng năng suất lao động), như vậy mức tăng chỉ ở khoảng 5-8%/năm…

Tuy nhiên, Thứ trưởng Phạm Minh Huân vẫn nhấn mạnh, mức tăng lương tối thiểu sẽ vẫn phải bảo đảm tiến tới bù đắp để tiền lương đáp ứng được mức sống tối thiểu của người lao động.