Truông Bồn – Nơi khắc tên anh hùng

Truông Bồn – Khúc tráng ca

Trên tuyến đường chiến lược 15A huyết mạch nối hậu phương miền Bắc với chiến trường miền Nam, có một đoạn đèo chỉ dài hơn 5km, cao gần 70m – Truông Bồn, thuộc xã Bạch Hà, tỉnh Nghệ An.

Nơi ấy từng là “tọa độ lửa”, là nơi máu, mồ hôi và tuổi trẻ của hàng ngàn con người đã hòa vào đất, giữ vững huyết mạch vận tải cho cả miền Nam khói lửa.

Từ năm 1964 đến 1968, đế quốc Mỹ điên cuồng đánh phá Truông Bồn với gần 19.000 quả bom, hàng chục nghìn tên lửa, tàn phá 211 làng mạc, sát hại dân thường, phá hủy hàng trăm phương tiện và khiến hàng nghìn người bị thương hoặc hy sinh. Nhưng Truông Bồn không bao giờ bị cắt đứt.

Trong lửa đạn khốc liệt, quân và dân vẫn kiên cường bám trụ. Hơn 2 triệu ngày công được huy động, hàng triệu mét khối đất đá được đào đắp, 94.000 lượt xe quân sự vượt qua an toàn. Hàng ngàn tấn hàng, vũ khí, lương thực tiếp tế cho chiến trường đã đi qua đoạn đèo huyết mạch ấy, như một kỳ tích giữa thời chiến.

Huyền thoại 13 bông hoa tuổi xuân bất tử

Giữa hàng ngàn câu chuyện cảm động ở Truông Bồn, bi tráng nhất chính là sự hy sinh của 13 chiến sĩ thanh niên xung phong thuộc Đại đội 317 – Tổng đội TNXP chống Mỹ tỉnh Nghệ An. Họ là 11 nữ và 2 nam – những người trẻ tuổi với bao ước mơ, dự định, tình yêu còn dang dở, đã cùng nhau hóa thành bất tử sáng ngày 31/10/1968.

Đêm hôm đó, đơn vị nhận lệnh khẩn cấp giải phóng tuyến đường cho đoàn xe quân sự vượt qua Truông Bồn trước bình minh. Mặc dù 8 chiến sĩ trong số này đã được xét xuất ngũ vì hoàn cảnh đặc biệt – mẹ già đau yếu, giấy báo nhập học, người yêu chờ cưới – nhưng tất cả đều tự nguyện ở lại, cùng đồng đội hoàn thành nhiệm vụ.

Rạng sáng hôm sau, khi mặt đường vừa san lấp xong, máy bay Mỹ bất ngờ xuất kích, 172 quả bom trút xuống. Trong khoảnh khắc sinh tử, chỉ một người sống sót. Mười ba người còn lại đã vĩnh viễn nằm lại Truông Bồn, mang theo cả thanh xuân, tình yêu và những giấc mơ dở dang.

Họ không chỉ là “cọc tiêu sống” soi đường xe chạy. Họ là biểu tượng bất diệt của lòng yêu nước, là bản anh hùng ca rực cháy giữa lòng đất đỏ xứ Nghệ.

Địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống

Ghi nhận sự cống hiến và hy sinh oanh liệt ấy, ngày 12/1/1996, Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận Truông Bồn là Di tích Lịch sử cấp Quốc gia. Năm 2008, Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho 14 chiến sĩ TNXP Truông Bồn – trong đó có 13 người đã anh dũng hy sinh.

Không để Truông Bồn mãi chỉ nằm trên trang sử, UBND tỉnh Nghệ An đã phê duyệt Dự án bảo tồn, tôn tạo Khu di tích lịch sử Truông Bồn với tổng vốn đầu tư gần 400 tỷ đồng, diện tích hơn 21 ha.

Công trình được khởi công năm 2012 và khánh thành vào tháng 8/2015, trở thành điểm đến linh thiêng – nơi tri ân và giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Mỗi năm, hơn 300.000 lượt người từ mọi miền đất nước tìm về Truông Bồn. Tại đây, họ nghe lại những câu chuyện về “tọa độ lửa”, làm lễ tưởng niệm, thắp nén hương tri ân.

Không ít người rơi nước mắt khi đứng trước nhà truyền thống, nơi lưu giữ ký ức thiêng liêng về 13 người con đã chọn lý tưởng cao đẹp thay cho tuổi trẻ.

Ban Quản lý Khu di tích đã không ngừng nâng cao chất lượng phục vụ, cải tiến nội dung thuyết minh, sưu tầm hiện vật, trồng gần 1.500 cây lưu niệm để tạo cảnh quan xanh mát, thân thiện. Truông Bồn ngày nay vừa linh thiêng vừa gần gũi, là điểm đến không thể thiếu trong hành trình về nguồn, giáo dục lòng yêu nước cho thế hệ trẻ.

Lời ru vọng mãi

Truông Bồn không chỉ là địa danh, đó là khúc tráng ca của cả dân tộc. Những người đã nằm lại nơi đây – như những cánh chim không bao giờ mỏi – vẫn ngày ngày theo dõi từng bước đi của đất nước. Tiếng gió thổi qua đồi sim tím như lời ru đất mẹ, lời nhắn nhủ của quá khứ gửi đến mai sau: “Độc lập hôm nay là máu thịt của những người đã ngã xuống”.

Trong không gian đượm hương trầm, giữa rừng cây lưu niệm xanh ngát, mỗi đoàn khách đến viếng đều cúi đầu lặng lẽ. Những dòng cảm tưởng sau chuyến thăm đều tràn đầy xúc động: “Truông Bồn đã dạy tôi biết sống xứng đáng hơn”; “Cảm ơn những người đã ngã xuống để tôi được sống trong hòa bình”.

Và Truông Bồn, như một nốt trầm sâu lắng trong bản hùng ca dân tộc, sẽ mãi mãi in dấu theo thời gian, nhắc nhở thế hệ mai sau rằng: Tổ quốc hôm nay được xây dựng trên những hy sinh xương máu của biết bao người con trung hiếu.