Chủ tịch Hồ Chí Minh được nhân dân trong nước kính yêu và bạn bè quốc tế đánh giá rất cao, là lãnh tụ vĩ đại. Nhân dân ta gọi Người là Bác, là Ông Ké, Cụ Hồ hoặc Già Hồ, rất thân tình. Trong văn bản chính thức là Điếu văn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đọc tại lễ truy điệu ngày 2/9/1969 tại Quảng trường Ba Đình đã viết: “Dân tộc ta, Nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra Hồ Chủ tịch, người anh hùng dân tộc vĩ đại, người đã làm rạng danh Tổ quốc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta”. Còn bạn bè thế giới, người ta cũng đánh giá nhiều lắm, nhiều cách gọi lắm. Tôi nhớ có nhà văn Trung Quốc đã tôn vinh: Chủ tịch Hồ Chí Minh là bậc đại nhân, đại trí, đại dũng. Có rất nhiều cách gọi nhưng tinh thần chung là đánh giá rất cao Chủ tịch Hồ Chí Minh của chúng ta, Bác Hồ muôn vàn kính yêu của chúng ta.
Về Di chúc của Bác Hồ, không phải ai ra đi cũng để lại di chúc. Nhưng Bác Hồ đã chuẩn bị rất công phu, rất bí mật trong vòng 4 năm trời, từ năm 1965 đến 1969, và lại chọn đúng ngày sinh nhật để viết di chúc. Sâu sắc lắm.
Bản di chúc là một văn kiện vô giá, có thể nói kết tinh trong đó cả trí tuệ, cả tư tưởng, cả phẩm chất, đạo đức, phong cách của một bậc vĩ nhân. Văn chương giản dị, nôm na thôi nhưng sâu sắc. Bây giờ chúng ta đọc lại vẫn xúc động và thấy giá trị tư tưởng của nó vô cùng lớn lao, không phải chỉ nói về trước mắt mà nói về tương lai, nói cho lâu dài, không chỉ đánh giá tình hình thời sự lúc bấy giờ, trước kia mà dự báo cả tương lai, từ đó Bác đề ra những nhiệm vụ cho cách mạng nước ta, cho Đảng ta, cho dân ta mang tầm ý nghĩa chiến lược vô cùng to lớn.
Giá trị của Di chúc, tôi nghĩ đơn giản như thế thôi. Nói đến Di chúc thì không thể không nói đến tang lễ của Bác Hồ. Người ra đi là tổn thất rất to lớn cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta, đất nước ta, dân tộc ta. Năm nay chúng ta kỷ niệm 50 năm ngày Bác Hồ kính yêu đi vào cõi vĩnh hằng, “trở về với thế giới người hiền” như Bác nói. Bác đã để lại cho chúng ta một bản di chúc lịch sử có ý nghĩa to lớn.
Năm nay chúng ta kỷ niệm 50 năm ngày Chủ tich Hồ Chí Minh đi xa cũng là kỷ niệm 50 năm toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta thực hiện di chúc của Bác, cũng có nghĩa là phải nhìn lại, tổng kết xem 50 năm qua chúng ta đã thực hiện Di chúc của Bác như thế nào.
Có lẽ để làm việc này phải chuẩn bị hết sức công phu, làm một cuộc tổng kết, nhưng nếu như chưa chuẩn bị được thì cũng còn nhiều dịp chúng ta cũng sẽ nhìn lại xem chúng ta đã thực hiện di chúc của Bác như thế nào và phương hướng sắp tới để tiếp tục thực hiện di chúc của Bác ra sao. Tôi nghĩ, Di chúc của Bác không phải chỉ để thực hiện trong 50 năm qua mà sẽ còn phải tiếp tục thực hiện lâu dài nữa.
Nói về giá trị lịch sử của bản Di chúc thì rất nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà khoa học cũng đã đánh giá rồi, nhận xét rồi, tùy theo góc nhìn, tùy theo tình cảm của mình và Đảng ta cũng đã chính thức đánh giá về di chúc của Bác. Đây là một văn kiện lịch sử hàm chứa những tư tưởng lớn, thể hiện trí tuệ, tình cảm, phong cách Hồ Chí Minh, không chỉ là nhà lãnh đạo mà còn như một nhà văn. Văn mà lại rất đời thường, rất giản dị, cho nên tôi nghĩ bản di chúc có ý nghĩa lịch sử đồng thời cũng mang tính thời đại và có ý nghĩa chỉ đạo sâu sắc như là một văn kiện vô cùng quý báu của Đảng và nhân dân ta trong một thời gian dài.
Sau khi công bố bản di chúc tại lễ truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng ta đã triển khai một đợt học tập và làm theo di chúc của Bác ngay sau lễ tang của Bác. Từ đó đến nay, toàn đảng, toàn dân, toàn quân ta đã quán triệt tư tưởng sâu sắc trong di chúc của Bác và nhìn lại, tôi thấy rất vui mừng vì chúng ta đã dành tất cả công sức, trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta để thực hiện bằng được những lời căn dặn của Bác trong bản Di chúc có tính lịch sử này.
Điều rõ rệt nhất Bác dặn là cuộc kháng chiến chống Mỹ có thể kéo dài, đồng bào ta có thể hy sinh nhiều của, nhiều người song nhất định sẽ thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn. Chân lý ấy, chúng ta đã thực hiện như thế nào? Bây giờ nhìn lại, chúng ta rất vui mừng, phấn khởi, tự hào vì chúng ta đã thực hiện trọn vẹn điều này. Chúng ta đã tập trung trong một thời gian không dài, tiếp tục tiến hành cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và đã giành thắng lợi hoàn toàn, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Thực hiện đúng lời dạy của Bác, mà Bác đã khẳng định với một niềm tin sắt đá: Thắng lợi là điều chắc chắn. Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã vang dội khắp toàn cầu và đồng bào chiến sĩ ta, nhân dân ta rất phấn khởi, nô nức. Đây là thắng lợi giòn giã, to lớn, rõ rệt và trực tiếp nhất ngay sau khi công bố bản di chúc này chỉ có 6 năm, từ 1969 đến 1975 chúng ta giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước….. Thực hiện Di chúc của Bác, nhân dân ta đã vượt qua muôn vàn khó khăn gian khổ, thử thách, cuối cùng đã giành thắng lợi vẻ vang, to lớn, có ý nghĩa lịch sử.
Ngay sau khi thắng lợi, cũng theo Di chúc của Bác là Đảng phải chăm lo để khắc phục hậu quả của chiến tranh, khôi phục phát triển kinh tế, chăm lo đời sống cho nhân dân, chúng ta đã dành không ít công sức để khắc phục hậu quả chiến tranh. Hậu quả của bom mìn thế nào, bao nhiêu gia đình ly tán, bao nhiêu liệt sĩ, bao nhiêu thương binh? Tôi nhớ con số là 1,1 triệu liệu sĩ, 80 vạn thương binh và bao nhiêu gia đình chịu đau thương tang tóc. Chúng ta phải khắc phục những hậu quả chiến tranh để lại, rồi phải làm sao nối lại quan hệ với nhiều nước khác. Khắc phục hậu quả của chiến tranh, tập trung phát triển kinh tế, khôi phục sản xuất, chăm lo đời sống cho nhân dân, một loạt chính sách đối với người có công, gia đình thương binh, liệt sĩ, cho đến bây giờ chúng ta đã làm được rất nhiều rồi nhưng vẫn còn phải làm tiếp.
Trong di chúc, Bác nói về xây dựng Đảng. Nói về Đảng thì trước hết là đoàn kết. Trong những năm qua cùng với công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, thu được những thành quả có ý nghĩa to lớn, lịch sử, qua tổng kết ba mươi năm đổi mới đã khẳng định thành tựu to lớn. Đây cũng là trên cơ sở thành quả thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đồng thời với việc khắc phục hậu quả chiến tranh rồi phát triển kinh tế dần dần từng bước, đến năm 1986 chúng ta mới chính thức triển khai công cuộc đổi mới đất nước. Đến bây giờ cũng là hơn 30 năm.
Trong phát triển kinh tế, thời gian vừa qua chúng ta có bước tiến vượt bậc không? Nếu bây giờ so với trước thì khác xa rồi. Chỉ nói riêng về lương thực, chúng ta trước đây phải nhập lương thực, nhờ các nước giúp đỡ. Bây giờ lương thực của chúng ta không những đủ ăn, nuôi 96 triệu dân mà còn xuất khẩu ra nước ngoài mỗi một năm là 5,7 triệu tấn.
Chúng ta đã thực hiện công cuộc đổi mới nhất là đổi mới cơ chế quản lý, các chính sách và thu hút, phát huy mọi nguồn lực để phát triển kinh tế và làm rất tốt nhiệm vụ này. Chúng ta tiếp tục thực hiện nhiệm vụ giữ gìn trật tự an ninh, bảo đảm an toàn xã hội, giữ vững độc lập chủ quyền của đất nước. Xem từ bấy đến nay đất nước chúng ta có được hòa bình không, mặc dù có những âm mưu, có những kẻ cũng muốn xâm lăng, cũng muốn xâm chiếm nước ta nhưng mà có được không? Trái lại chúng ta giữ vững độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ, chưa bao giờ giang sơn gấm vóc của chúng ta, đất nước của chúng ta được vị thế và giữ được vững chắc như bây giờ, mặc dù nhiệm vụ này còn phải tiếp tục gian khổ.
Về công tác đối ngoại, hoạt động ngoại giao trong thời gian qua cũng thu được rất nhiều kết quả to lớn. Chúng ta không bao giờ quên ơn bạn bè quốc tế trong những cuộc kháng chiến chống thực dân và bảo vệ nền độc lập tự chủ, đồng thời chúng ta mở rộng quan hệ quốc tế. Có lẽ chưa bao giờ chúng ta có quan hệ quốc tế rộng rãi như bây giờ. Riêng quan hệ ngoại giao là gần 200 nước, tham gia hầu hết các tổ chức quốc tế, từ Liên Hợp quốc rồi các tổ chức ở khu vực.
Các mặt kinh tế - văn hóa - xã hội, Việt Nam đều là thành viên của các tổ chức quốc tế. Các nước đã thừa nhận ta như thế nào, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế như thế nào? Vừa mới đây, chúng ta được bầu làm Ủy viên không thường trực Hội đồng bảo an Liên Hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021, gần như tuyệt đối, gần như 100% các nước bầu chúng ta. Một ví dụ cho thấy uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế như thế nào.
Đặc biệt, trong công tác xây dựng Đảng, chúng ta thực hiện rất nghiêm túc lời dạy của Bác Hồ. Trong Di chúc, Bác dặn: Trước hết nói về Đảng, mà nói về Đảng thì Bác khẳng định là nhờ có Đảng lãnh đạo mà chúng ta có được những kết quả như ngày hôm nay và nói đến Đảng thì trước hết Bác nói về phải đoàn kết. Nhờ đoàn kết trong Đảng mà chúng ta vượt qua mọi khó khăn.
Chúng ta phải giữ gìn phẩm chất đạo đức. Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, đây là tư tưởng nhất quán của Bác trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng chứ không phải chỉ sau khi đất nước hòa bình. Càng trong hòa bình càng phải nhấn mạnh để giữ gìn sự trong sạch, vững mạnh của Đảng; phải học tập, làm theo tấm gương đạo đức, phong cách, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hiện nay chúng ta vẫn đang làm quyết liệt, đặc biệt là công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực, tự diễn biến, tự chuyển hóa, suy thoái ở trong Đảng.
Rõ ràng 50 năm qua, dưới ánh sáng của Di chúc, dưới sự lãnh đạo rất sáng suốt, vận dụng sáng tạo của Đảng ta, chúng ta đã thực hiện nghiêm túc Di chúc của Bác Hồ và thu được kết quả tốt đẹp trên tất cả các phương diện, và tôi vẫn nói nhiều lần là đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ như ngày hôm nay. Một dải đất có trời có biển như thế này, có bao giờ đất nước toàn vẹn, trọn vẹn như thế này chưa? Kinh tế chúng ta phát triển như thế, bình quân hơn 3500 đô la một đầu người, dân số của chúng ta bây giờ gần 100 triệu dân. Đất nước đã bao giờ được như thế này chưa?
Quốc phòng an ninh của chúng ta được giữ vững, cũng chưa bao giờ chúng ta có được thực lực như bây giờ. Cho nên nhìn tổng thể lại, chúng ta có thể báo cáo với Bác rằng chúng ta đã thực hiện nghiêm túc lời căn dặn trong bản Di chúc lịch sử mà Bác đã để lại cho chúng ta, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực đối nội, đối ngoại, kinh tế, văn hóa xã hội, chính trị, an ninh, quốc phòng. Chúng ta đã đạt được kết quả rất tốt. Sắp tới chúng ta sẽ tổng kết để tiếp tục triển khai thực hiện.
Sắp tới, chúng ta phải tiếp tục thực hiện Di chúc của Bác Hồ. Di chúc của Bác là hàm chứa một tư tưởng lớn, một tâm hồn lớn, một tình cảm lớn mà nó rất vào lòng người. Đến bây giờ vẫn còn nguyên giá trị. Chúng ta phải kế tục, phải phát triển để làm phong phú hơn và tốt hơn nữa tư tưởng, lý tưởng cao cả của Bác. Bác chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nhân dân ta, nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Chân lý đơn giản ấy thôi, chúng ta phải tiếp tục thực hiện.
Chúng ta sẵn sàng làm bạn với tất cả các nước trên thế giới. Vai trò, vị thế quốc tế của Việt Nam phải nâng cao hơn nữa. Tôi tin chắc là chúng ta sẽ làm được. Cấn tập trung vào thực hiện những điều Bác đã dạy. Phát triển kinh tế, văn hóa xã hội là trung tâm là nhiệm vụ chiến lược số một, quan trọng hàng đầu là phải làm. Kinh tế là cái quyết định cho nên chúng ta đang tập trung làm biết bao nhiêu việc về kinh tế. Văn hóa xã hội soi đường cho quốc dân đi, là công bằng xã hội, là cái bảo đảm cho ổn định, phát triển bền vững.
Chúng ta phải xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh, chống cho được sự suy thoái, biến chất, chống tham nhũng tiêu cực ở trong Đảng, trong bộ máy nhà nước. Thực hiện đúng những điều mà Bác Hồ đã căn dặn nhiều lần chứ không chỉ trong di chúc: Đảng ta là đảng cầm quyền, Đảng phải thế nào Bác dặn hết. Cán bộ đảng viên phải gương mẫu đi đầu, phải đoàn kết… Chúng ta phải tiếp tục thực hiện công tác xây dựng Đảng, không dừng, không nghỉ. Việc này còn phải làm cơ bản lâu dài, nhất là sắp tới chuẩn bị đại hội các cấp và đại hội lần thứ 13 của Đảng. Đây là nhiệm vụ rất là quan trọng.
Chúng ta phải tiếp tục đẩy mạnh quan hệ đối ngoại, hoạt động quốc tế. Nước ta phải xứng đáng với vị trí của mình trên trường quốc tế. Đảng ta đã từng đánh giá: Dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra Hồ Chủ tịch, người anh hùng dân tộc vĩ đại, và chính người đã làm rạng rỡ đất nước ta, dân tộc ta và nhân dân ta thì sắp tới phải tiếp tục thực hiện di chúc của Bác, mở rộng hơn nữa quan hệ đối ngoại. Việc này cũng là nhiệm vụ chiến lược, để chúng ta thực hiện đúng được điều: Việt Nam chúng ta sẵn sàng là bạn, là đối tác tin cậy của tất cả các nước trên thế giới và cố gắng thực hiện một đường lối độc lập, tự chủ, đang phương hóa, đa dạng hóa, sẵn sàng quan hệ với tất cả các nước, không đi với nước này để chống nước kia, không tham gia các tổ chức có tính chất bè phái để chống phá lại loài người.
Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, quốc phòng an ninh vẫn là nhiệm vụ thường xuyên, trọng yếu. Mấy phương châm đó Đảng ta đề ra. Sắp tới chúng ta phải tiếp tục thực hiện cho tốt một cách cụ thể hơn, hiệu quả hơn và đất nước ta không chỉ dừng lại ở đây, phải phát triển mạnh hơn nữa, cao hơn nữa, đi xa hơn nữa, sánh vai với các cường quốc năm châu như Bác Hồ đã hằng mong.
Với quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân ta thì tôi tin chắc Việt Nam không chỉ dừng lại như bây giờ mà chúng ta có thể sẽ tự hào nói rằng, chúng ta sẽ sánh vai với các cường quốc năm châu, miễn là chúng ta thực hiện tốt đường lối chủ trương của Đảng nói chung và đặc biệt trong đó có di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bác Hồ muôn vàn kính yêu của chúng ta.