Quốc hội thảo luận về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành VBQPPL

80% Bộ, ngành không muốn tiếp thu ý kiến của các ĐBQH

Theo Tờ trình và dự thảo Luật, Chính phủ trình 02 phương án: Phương án 1, sửa đổi theo hướng giao cơ quan trình dự án chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh; cơ quan thẩm tra phối hợp với cơ quan trình trong việc tiếp thu, chỉnh lý.

Phương án 2, cơ bản như hiện nay là giao cơ quan thẩm tra chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh; cơ quan trình phối hợp với cơ quan thẩm tra trong việc tiếp thu, chỉnh lý.

Thảo luận nội dung này, nhiều đại biểu băn khoăn về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật. Các ý kiến mà các đại biểu đóng góp trong quá trình xây dựng luật có được tiếp thu hay không vì tình trạng sau khi chỉnh lý nhiều dự án luật, có quan trình vẫn có đề nghị “xin giữ như dự thảo luật” và như vậy thì kiến đóng góp của đại biểu sẽ không được tiếp thu.

ĐB Nguyễn Mai Bộ.

ĐB Nguyễn Mai Bộ (An Giang) thẳng thắn nêu thực tiễn hoạt động tiếp thu trong thời gian vừa qua có đến 80% các Bộ, ngành không muốn tiếp thu ý kiến của các ĐBQH. Khi đó ĐBQH sẽ trở thành người đi chợ để trả giá, còn người đưa ra hàng có đồng ý bán hay không lại thuộc quyền của họ. Vậy nên, nếu chọn phương án 1, Quốc hội đã bị mất quyền kiểm soát xây dựng luật, nên cân nhắc kỹ lựa chọn các phương án mà Chính phủ đưa ra.

Đại biểu Mai Bộ cho rằng, Luật bất cập, yếu kém do 2 nguyên nhân: Do con người và một số Uỷ ban của Quốc hội không mạnh dạn thực hiện kết luận của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu là kiên quyết trả lại những Luật không đảm bảo chất lượng. Chính vì vậy nhiều đại biểu cũng bày tỏ băn khoăn về việc “đổi vai” đó là giao cơ quan trình dự án chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh. 

ĐB Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) cũng cho rằng, việc đổi vai không phải là vấn đề mới, trước đây Chính phủ đã từng đề xuất nhưng Quốc hội đã không đồng tình với quyết định trên. Nếu cơ quan trình sau đó lại vào vai chủ thể thẩm định và báo cáo trước Quốc hội sẽ không ổn, sẽ khó tròn vai vì bảo vệ chính sách của mình trước Quốc hội là vấn đề không hề đơn giản vì có rất nhiều ý kiến khác nhau của các ĐBQH.

Khi chủ thể giải trình không phải là UBTVQH như Khoản 7 của dự thảo Luật thì sẽ rất khó định lượng được sự ủng hộ của Quốc hội  để thông qua luật, nhất là khi việc tiếp thu, giải trình ý kiến của ĐBQH không thỏa đáng. Từ những phân tích này, ĐB Mai Hoa đề nghị không nên đặt ra phương án đổi vai đồng thời bổ sung quy định để bảo đảm quy trình phối hợp giữa cơ quan thẩm tra và cơ quan trình luật để bảo đảm tính chặt chẽ và rõ trách nhiệm của từng bên.

Còn về lâu dài, có thể tham khảo cách làm của Quốc hội một số nước là bên cạnh Ủy ban Pháp luật nên chăng Quốc hội có một cơ quan xây dựng pháp luật gồm các chuyên gia giỏi về các lĩnh vực để giúp Quốc hội có thể thiết kế, hoàn thiện dự thảo luật, vừa bảo đảm tính chuyên nghiệp và bảo đảm hiệu quả trong công tác lập pháp.

Nên giữ nguyên như hiện hành

Đồng ý với quan điểm trên, đại biểu Trần Thị Hằng (Bắc Ninh) cho rằng nên giữ nguyên như hiện nay, tránh xáo trộn. Thực tế cho thấy việc giao cơ quan thẩm tra chủ trì việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, pháp lệnh như Luật hiện hành vẫn đang phát huy tác dụng tốt, một số vấn đề vướng mắc, bất cập là do quá trình thực thi chưa tốt, chưa phát huy đầy đủ trách nhiệm của các cơ quan tham gia vào quá trình này.

Song, cần phải có sự đổi mới, cải tiến về quy trình, cách làm theo hướng hiệu quả, thực chất hơn để khắc phục những bất cập, hạn chế trong công tác phối hợp hiện nay, tăng cường trách nhiệm của từng cơ quan và nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, nhất là trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh.

ĐB Trần Thị Hằng (Bắc Ninh)

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP. Hồ Chí Minh) đặt vấn đề: Thời gian qua, việc tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật đã thực chất hay chưa, đã tiếp thu được ý kiến của nhân dân, chính kiến của ĐBQH chưa?. Theo đại biểu, cơ quan nào chủ trì tiếp thu cần đánh giá lại tác động của vấn đề này trên cơ sở khách quan, lý luận rõ ràng, kết tinh được ý chí của nhân dân, vai trò, quyết định của ĐBQH trong tham gia quá trình xây dựng luật.

Nêu tình trạng thời gian qua, có tình trạng luật ban hành vài năm đã phải sửa đổi, việc sửa đổi là do yêu cầu thực tế cuộc sống hay chất lượng chưa tốt. Hay tình trạng các dự án luật thường xuyên “rút ra, cho vào”, “vừa thiết kế vừa thi công”... đại biểu Mai Hồng Hải (Hải Phòng) phân tích nguyên nhân sâu xa là do công tác hoạch định chính sách và phân tích chính sách. Phân tích chính sách hiệu quả là tiền đề quan trọng trong xây dựng luật, cần được quan tânm, chú trọng…

ĐB Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) cho rằng, việc lấy ý kiến xây dựng luật rất quan trọng, phải làm khách quan, không nên góp ý hay theo kiểu định hướng. Thực tiễn có những văn bản không phải là quy phạm pháp luật nhưng lại có chứa QPPL, như vậy rất nguy hiểm. Như mới đây, HĐND một tỉnh ban hành quyết định thu hồi đất dự án, như vậy là trái luật vì việc thu hồi đất không thuộc thẩm quyền của cơ quan này, ĐB nêu.

Theo ĐB, hiện nay quy định xử lý trách nhiệm cá nhân, cơ quan ban hành văn bản QPPL chưa rõ, nên khó xử lý. Nên đề nghị nghiên cứu rõ và quy định hình thức xử lý. Có những vấn đề như biểu quyết thông qua dự án luật, số đại biểu quyết không thông qua, dù thiểu số nhưng chưa hẳn đã sai. Vậy làm thể nào để có quy định xem xét trách nhiệm trong việc biểu quyết thông qua dự án luật nếu sau này có sai sót.