Tòa án Công lý Quốc tế ra lệnh cho Myanmar bảo vệ người Rohingya

Đây là một phán quyết được người tị nạn hoan nghênh là chiến thắng pháp lý lớn đầu tiên của họ kể từ khi bị buộc rời khỏi quê hương.

Một vụ kiện do Gambia đưa ra vào tháng 11 tại cơ quan cao nhất của Liên hợp quốc về tranh chấp giữa các quốc gia cáo buộc Myanmar diệt chủng đối với Rohingya vi phạm công ước năm 1948.

Phiên tòa công bố phán quyết vụ quốc gia Gambia cáo buộc Myanmar tội diệt chủng đối với người Rohingya thiểu số Hồi giáo, tại Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) ở The Hague, Hà Lan ngày 23 tháng 1 năm 2020.

Phán quyết cuối cùng của tòa án có thể phải mất nhiều năm để đạt được và phán quyết hôm thứ Năm chỉ giải quyết theo yêu cầu sơ bộ của Gambia. Nhưng trong một phán quyết của hội đồng xét xử, tòa án cho biết Rohingya phải đối mặt với một mối đe dọa đang diễn ra và Myanmar phải hành động để bảo vệ họ.

Myanmar phải thực hiện tất cả các biện pháp trong khả năng của mình để ngăn chặn tất cả các hành vi bị cấm theo Công ước diệt chủng năm 1948 và báo cáo lại trong vòng bốn tháng, chủ tọa Thẩm phán Abdulqawi Yusuf tuyên bố trong bản tóm tắt bản án.

Myanmar phải sử dụng ảnh hưởng của mình đối với quân đội và các nhóm vũ trang khác để ngăn chặn bạo lực đối với người Rohingya có khả năng ảnh hưởng tới dân số của nhóm người này.

Thẩm phán Abdulqawi Yusuf tuyên bố trong bản tóm tắt bản án

Các nhà hoạt động bảo vệ Rohingya, những người từ khắp nơi trên thế giới đến Hague, đã bày tỏ niềm vui trước phán quyết công nhận rõ ràng dân tộc thiểu số của họ là một nhóm người được bảo vệ theo Công ước Diệt chủng.

Đó là điều mà chúng tôi đã chiến đấu trong một thời gian dài: được công nhận là con người giống như mọi người khác, ông Yas Yasmin Ullah, một nhà hoạt động Rohingya sống tại Canada cho biết. Đa số người theo đạo Phật ở Myanmar thường từ chối mô tả Rohingya theo đạo Hồi là một nhóm dân tộc thiểu số của đất nước này mà gọi họ là những người di cư Bangladesh.

Hơn 730.000 người Rohingya đã chạy trốn khỏi Myanmar sau một cuộc đàn áp do quân đội lãnh đạo vào năm 2017, và bị buộc phải vào các trại tị nạn phía bên kia bên giới thuộc Bangladesh. Các nhà điều tra của Liên hợp quốc kết luận rằng chiến dịch quân sự đó đã được thực hiện với mục đích diệt chủng đối với người Hồi giáo.

Trong các trại ở Bangladesh nơi họ đã tới, những người tị nạn Rohingya đã theo dõi bản án bằng điện thoại di động. Lần đầu tiên, chúng tôi đã có được một chút công lý, ông Mohammed Nur, 34 tuổi nói. Đây là một thành tựu lớn đối với toàn bộ cộng đồng Rohingya.

Những người Rohingya vẫn sống tại Myanmar cho biết họ hy vọng phán quyết sẽ buộc nước này cải thiện tình hình. Chúng tôi cần được bảo vệ, Tin Aung, một nhà lãnh đạo Rohingya sống ở thị trấn Myebon thuộc bang Rakhine miền Trung.

Bộ trưởng tư pháp của Gambia, Abubacarr Tambadou, đã ca ngợi phán quyết này là một chiến thắng cho công lý quốc tế.

Người Hồi giáo Gambia đã đưa vụ việc ra tòa án quốc tế mặc dù đất nước này nằm ở nửa vòng trái đất bên kia, với lập luận rằng tất cả các quốc gia đều có nghĩa vụ sử dụng pháp lý để ngăn chặn nạn diệt chủng. 

Bộ trưởng tư pháp của Gambia, Abubacarr Tambadou, nói chuyện với giới truyền thông sau khi phán quyết của Tòa án được công bố

Vụ kiện đã được tranh luận hồi tháng trước bởi một số luật sư nhân quyền hàng đầu thế giới, với cá nhân lãnh đạo dân sự của Myanmar Aung San Suu Kyi tham dự các phiên điều trần tại The Hague để yêu cầu các thẩm phán bác bỏ.

Trước khi tòa án bắt đầu đọc phán quyết của mình, tờ Thời báo Tài chính đã đăng một bài viết của Suu Kyi, trong đó bà nói rằng tội ác chiến tranh có thể đã được thực hiện đối với người Hồi giáo Rohingya nhưng những người tị nạn đã lạm dụng quá mức.

Trong một tuần điều trần vào tháng trước, lãnh đạo dân sự của Myanmar Aung San Suu Kyi đã yêu cầu hội đồng xét xử 17 thẩm phán hủy bỏ vụ án.

Trong khi bà thừa nhận rằng lực lượng quân đội đã tiến hành những biện pháp không tương xứng khiến thường dân bị giết, nhưng theo bà thì các hành vi này không cấu thành tội diệt chủng.

Trong tuần này, một ủy ban do chính phủ thành lập ở Myanmar để điều tra về các cáo buộc cũng cho rằng có khả năng hành động của quân đội không có dấu hiệu nào cho thấy có ý định thực hiện tội ác diệt chủng.

Mặc dù các phán quyết của ICJ là cuối cùng và ràng buộc, các quốc gia đôi khi đã bỏ qua chúng, và tòa án không có cơ chế chính thức để thực thi chúng.

Tuyên bố của ICJ đến Myanmar để thực hiện các bước cụ thể để ngăn chặn nạn diệt chủng của người Rohingya là một bước tiến quan trọng để ngăn chặn sự tàn bạo hơn nữa đối với một trong những người bị đàn áp nhất thế giới, ông Param-Preet Singh, Phó Giám đốc tư pháp quốc tế tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho biết. Các chính phủ và các cơ quan của Liên hợp quốc hiện đang cân nhắc để đảm bảo rằng lệnh này sẽ được thi hành.

Myanmar sẽ phải thường xuyên báo cáo về những nỗ lực của mình để bảo vệ người Rohingya khỏi các hành vi diệt chủng cứ sau sáu tháng cho đến khi có phán quyết cuối cùng trong vụ kiện.