Covid-19: Thế giới cần quan tâm hơn tới những cộng đồng dễ bị tổn thương

Việc ngăn chặn sự lây lan toàn cầu của virus corona chủng mới không thể kết thúc bằng những nỗ lực trong nước và với các hệ thống y tế tiên tiến nhất. Nó phải bao gồm cả ở những khu vực thế giới dễ bị tổn thương nhất thì cuộc chiến này mới thực sự đem lại hiệu quả và dịch bệnh mới kết thúc hoàn toàn.

Đại dịch  Covid-19 là một cuộc khủng hoảng toàn cầu thực sự, thách thức cả những hệ thống y tế và nền kinh tế tiên tiến nhất trên thế giới. Nhưng sự tàn phá sẽ còn kinh khủng hơn nữa khi đại dịch Covid-19 chạm tới những khu vực dễ bị tổn thương nhất thế giới.

Trại tị nạn người Rohingya ở Bangladesh là trại tị nạn lớn nhất thế giới với dân số gần 1 triệu người và điều kiện sống chật chội, vệ sinh kém - điều kiện hoàn hảo cho virus lây lan.

Trong số đó có gần 1 triệu người tị nạn Rohingya ở Bangladesh, những người đang bị nhồi nhét vào những trại tị nạn lớn nhất thế giới với mật độ dân số gấp bốn lần thành phố New York - điều kiện hoàn hảo khiến loại virus gây ra đại dịch Covid-19 lây lan nhanh như lửa.  

Mặc dù may mắn không bị ảnh hưởng bởi siêu bão Amphan, nhưng trại tị nạn lớn nhất thế giới với những túp lều mỏng manh, tạm bợ của gần một triệu người tị nạn Rohingya ở phía Đông Nam Bangladesh đang nằm trong mối lo ngại về một ổ dịch lớn mới với những ca dương tính với Covid-19 đầu tiên được phát hiện gần đây.

Trường hợp nhiễm virus corona chủng mới đầu tiên đã được báo cáo trong các trại cải tạo vào tuần trước và đến cuối tuần này đã có sáu trường hợp nhiễm bệnh được xác nhận.

Liên hợp quốc cho biết thực phẩm, bạt và máy tính bảng lọc nước đã được dự trữ, trong khi các nhà chức trách cho biết những người tị nạn sẽ được chuyển đến các tòa nhà vững chắc hơn nếu cần. "Chúng tôi đã chuẩn bị đầy đủ để ứng phó khi dịch bùng phát", Mahbub Alam Talukder, ủy viên tị nạn của Bangladesh cho biết.

Cũng có những lo ngại cho hàng trăm người Rohingya được cho là đang ở ngoài biển trên những chiếc thuyền ọp ẹp đã bị Thái Lan và Malaysia từ chối nhập cảnh trong những tuần gần đây vì lo ngại sự lây lan của virus corona.

Việc xác nhận trường hợp đầu tiên nhiễm Covid-19 tại các trại tị nạn nằm ở Cox's Bazar đã đánh dấu một chiến tuyến mới trong nỗ lực toàn cầu chống lại đại dịch. Ngay lúc này cần phải hành động mạnh mẽ, nhưng những hạn chế không đáng có đã khiến những phản ứng trở nên chậm chạp hơn.

Sau khi thoát khỏi nạn diệt chủng từ quân đội Myanmar, những người tị nạn Rohingya đã tìm được nơi ẩn náu ở nước láng giềng Bangladesh. Nhưng họ lại phải đối mặt với những thách thức mới.

Bangladesh đã duy trì các hạn chế internet và thông tin di động làm chậm các nỗ lực tuyên truyền tới người tị nạn về cách ngăn chặn sự lây lan của virus corona. Việc không thể giao tiếp kịp thời và hiệu quả cũng sẽ cản trở nỗ lực theo dõi sự lây lan của căn bệnh và để những người tị nạn bị bệnh đi lại trong các khu dân cư đông đúc. Đường dây nóng Covid-19 được thiết lập tại Cox's Bazar phần lớn là vô dụng vì không có internet và điện thoại.

Trong khi đó, những tin đồn nguy hiểm đang lan truyền qua các trại. Các cuộc điều tra của Liên hợp quốc cho thấy nhiều người dân nghĩ rằng những người nhiễm bệnh sẽ bị chính quyền giết chết. Các chính sách của Bangladesh nhằm hạn chế xã hội dân sự Rohingya và việc bắt đầu xây dựng hàng rào xung quanh các trại đã làm xói mòn lòng tin trong cộng đồng người Rohingya, khiến công tác tuyên truyền trở nên ngày càng khó khăn.

Gần đây, để đối phó với sự xuất hiện của đại dịch, chính quyền Bangladesh và các cơ quan của Liên hợp quốc đã mở rộng các chiến dịch nâng cao nhận thức về vệ sinh và thành lập các đơn vị chăm sóc đặc biệt.

Hàng trăm tình nguyện viên cộng đồng đang được đào tạo và triển khai trên khắp các trại để nâng cao nhận thức và phát hiện người nhiễm virus corona. Nhưng để tiếp cận được tới hàng trăm ngàn người trong các trại tị nạn vẫn là một thách thức.

Những nỗ lực trước đó của chính quyền Bangladesh và các quan chức Liên hợp quốc nhằm thu hút và trao quyền cho người tị nạn Rohingya sẽ giúp người dân chuẩn bị tốt hơn để đối phó với một thách thức không lường trước như Covid-19. Tuy nhiên, những nỗ lực đó trong tình hình hiện nay cần phải được tăng lên gấp đôi.

Thực tế là Bangladesh cũng đang phải đối mặt với những thách thức về năng lực của chính đất nước như thiếu mặt nạ và bộ dụng cụ xét nghiệm cho công dân của mình. Trong dân số hơn 160 triệu người, chỉ có khoảng hơn 55.000 người đã được xét nghiệm Covid-19. Trong số đó chỉ có vài trăm xét nghiệm đã được tiến hành tại Cox's Bazar, địa phương có các trại tị nạn.

Trước những thách thức như vậy, những nỗ lực đối phó với dịch bệnh không nên bị giới hạn bởi những hạn chế không cần thiết. Các nhà hoạt động nhân quyền cho rằng, Bangladesh nên ngay lập tức dỡ bỏ các hạn chế di động và internet và tránh các động thái như xây dựng hàng rào khiến người tị nạn hoang mang.

Ngay cả khi các biện pháp cách ly cần thiết được thực hiện, các dịch vụ thiết yếu vẫn phải tiếp tục và chính quyền Bangladesh phải làm việc với các cơ quan của Liên hợp quốc để đào tạo và trang bị cho các thành viên cộng đồng, những người sẽ là tuyến phòng thủ đầu tiên trong phản ứng.

Theo dữ liệu từ Đại học Johns Hopkins, Bangladesh có hơn 20.000 trường hợp được xác nhận nhiễm coronavirus, với 298 trường hợp tử vong. Con số thực tế có lẽ còn cao hơn nhiều và có khả năng tăng nhanh.

Gần 1 triệu người tị nạn Rohingya từ nước láng giềng Myanmar đang sống trong các trại tị nạn ở Cox’s Baza, Bangladesh. Chính phủ Bangladesh đã đình chỉ hầu hết các hoạt động trong các trại tị nạn đông đúc này từ cuối tháng 3, bao gồm các chương trình giáo dục và công tác vận động khác.

UNICEF đang xây dựng một trung tâm điều trị và cách ly 210 giường ở Cox's Bazar, nơi có trại tị nạn lớn nhất thế giới, sau khi hai người ở đó có kết quả xét nghiệm dương tính với virus corona chủng mới. Một trong những trường hợp dương tính với Covid-19 được xác nhận là người tị nạn Rohingya, người còn lại là một công dân Bangladesh sống ở khu vực xung quanh các trại - Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn cho biết trong một tuyên bố. UNICEF cho biết, các nhân viên y tế tại trung tâm hiện đã bắt đầu điều trị cho cả bệnh nhân trong khi cách ly và xét nghiệm những người tị nạn khác trong các trại.

Ngoài ra, các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn giữa những người tị nạn và điều kiện vệ sinh không đảm bản cùng với với gió mùa và lũ lụt sẽ tạo điều kiện tốt cho virus phát triển. Ông Daniel P. Sullivan, nhà hoạt động nhân quyền của Hoa Kỳ tập trung vào các vấn đề người tị nạn quốc tế nói rằng: “Những ca dương tính đầu tiên với Covid-19 tại các trại tị nạn Rohingya ở Bangladesh đã hiện thực hóa một kịch bản về cơn ác mộng Covid-19 trong các trại tị nạn”.