Sửa Luật các tổ chức tín dụng: Cân nhắc một số quy định liên quan đến thi hành án

Theo đánh giá, việc sửa đổi Luật Các TCTD là cần thiết, nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về các TCTD, xử lý những vướng mắc, bất cập hiện nay.

Hạn chế rủi ro tín dụng

Trình bày Tờ trình về dự thảo Luật, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc xây dựng dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD) (sửa đổi) phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội; các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Nghị quyết của Bộ Chính trị.

Việc xây dựng dự thảo Luật Các TCTD (sửa đổi) nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về các TCTD, xử lý những vướng mắc, bất cập của Luật Các TCTD hiện hành; luật hóa các quy định về xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu, tiếp tục tạo hành lang pháp lý trong hoạt động xử lý nợ xấu của các TCTD sau khi Nghị quyết số 42 hết hiệu lực từ ngày 31/12/2023.

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung các quy định phòng ngừa rủi ro, tăng cường hơn nữa việc tự kiểm tra, kiểm soát nội bộ, tự chịu trách nhiệm của TCTD; xây dựng công cụ để quản lý các TCTD, đặc biệt kiểm soát chặt chẽ nhân sự quản lý, điều hành của TCTD; phát hiện sớm vi phạm và xử lý kịp thời trách nhiệm của các cá nhân quản trị, điều hành TCTD...

Dự thảo Luật được bố cục gồm 13 chương, 195 Điều. Dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định về quản trị, điều hành của TCTD như: sửa đổi, bổ sung quy định về người có liên quan; sửa đổi, bổ sung quy định những trường hợp không được đảm nhiệm chức vụ; giảm tỷ lệ sở hữu tối đa của một cổ đông và người có liên quan tại TCTD...

Để hạn chế rủi ro từ tập trung tín dụng, hạn chế sở hữu chéo, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về giới hạn cấp tín dụng theo hướng giảm tỷ lệ giới hạn cấp tín dụng của một khách hàng, một khách hàng và người có liên quan; sửa đổi, bổ sung quy định về giới hạn góp vốn, mua cổ phần của TCTD… Dự thảo Luật cũng rà soát, điều chỉnh kỹ thuật một số nội dung để đảm bảo rõ ràng, phù hợp, thống nhất với các Luật hiện hành.

Trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm một số quốc gia và để đảm bảo có cơ chế ứng phó kịp thời khi phát sinh trường hợp TCTD bị rút tiền hàng loạt có nguy cơ ảnh hưởng, đe dọa an toàn hệ thống, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về các biện pháp xử lý khi có sự cố rút tiền hàng loạt.

Ngoài ra, dự thảo Luật đã luật hóa một số quy định tại Nghị quyết số 42 về thí điểm xử lý nợ xấu của các TCTD về nợ xấu, bán nợ xấu và tài sản bảo đảm; mua, bán khoản nợ xấu có tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất, tài sản gắn liền với đất hình thành trong tương lai; kê biên tài sản bảo đảm của bên phải thi hành án…

Thẩm tra sơ bộ về dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế (UBKT) Vũ Hồng Thanh cho biết, Thường trực UBKT tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng. Hồ sơ dự án Luật đã được chuẩn bị khá công phu, đầy đủ theo danh mục theo quy định.

Để bảo đảm tính hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật, UBKT đề nghị tiếp tục rà soát dự thảo Luật với quy định tại các luật liên quan để hoàn thiện dự thảo Luật, khắc phục tối đa những vướng mắc trong áp dụng, triển khai thực hiện quy định của Luật.

Chủ nhiệm UBKT cũng nêu một số ý kiến liên quan đến phạm vi điều chỉnh như đề nghị bổ sung nội dung “can thiệp sớm” và “thanh lý, phong tỏa vốn, tài sản của chi nhánh ngân hàng nước ngoài”; tiếp tục nghiên cứu quy định cụ thể về đối tượng áp dụng là tổ chức mua bán, xử lý nợ xấu, bảo đảm đầy đủ cơ sở pháp lý trong quá trình tổ chức thực hiện.

Về tổ chức, quản trị, điều hành của tổ chức tín dụng, UBKT đề nghị cần làm rõ nguyên tắc xây dựng các nội dung tại dự thảo Luật có liên quan đến Luật Doanh nghiệp và các luật khác có liên quan đến tổ chức, quản trị, điều hành của tổ chức tín dụng, không quy định lại các nội dung mà Luật Doanh nghiệp và Luật có liên quan đã quy định, chỉ quy định các nội dung có tính chất đặc thù riêng của các tổ chức tín dụng trên cơ sở tiệm cận các nguyên tắc về quản trị công ty của OECD, các nguyên tắc về quản trị công ty tại ngân hàng thương mại của Ủy ban Basel.

Cân nhắc một số quy định liên quan đến thi hành án

Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ghi nhận nhiều nội dung phát biểu xác đáng làm cơ sở để các cơ quan nghiên cứu tiếp thu hoàn thiện hồ sơ dự án luật và báo cáo thẩm tra.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, Luật Các TCTD nên có chương riêng để quy định về Ngân hàng Chính sách xã hội và Ngân hàng Phát triển Việt Nam để luật hóa quy định trong nghị định để xác định địa vị pháp lý của 2 ngân hàng bảo đảm công khai, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho tái cơ cấu phát triển các ngân hàng này.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu để luật hóa những nội dung về tái cơ cấu tổ chức tín dụng, xử lý nợ xấu trong điều kiện bình thường, những nội dung đặc biệt mà có thể áp dụng cho giai đoạn bình thường này, chứ không phải là tất cả các vấn đề của Nghị quyết 42/2017/QH14.

Đồng thời, lưu ý chỉ xử lý những nội dung nào đúng luật, tức cho vay đúng luật nhưng có rủi ro về kinh doanh mà có nợ xấu, còn những vấn đề do ngân hàng làm sai phải trừ vào vốn chủ sở hữu.

Các nội dung xử lý nợ xấu phải bảo đảm nguyên tắc quay về hệ thống pháp luật bình thường, nên cần rà soát cân nhắc các nội dung quy định trong luật như về quy trình ưu tiên thanh toán, vấn đề thuế, về Công ty quản lý tài sản (VAMC); rà soát lại tất cả những nội dung giao thoa giữa các luật như ngân hàng thương mại sở hữu công ty chứng khoán, giao thoa giữa bảo hiểm mới với ngân hàng, những sản phẩm ngân hàng có tính chất đầu tư… Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long cũng cho hay, Bộ Công an thống nhất về sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Các TCTD.

Đồng thời, đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu chỉnh lý lại quy định nợ xấu theo hướng chỉ khoanh vùng đối với khoản nợ xấu hình thành do các nguyên nhân khách quan như: ảnh hưởng từ tình hình dịch bệnh, khó khăn chung của nền kinh tế, không áp dụng đối với khoản nợ xấu hình thành từ ý thức chủ quan của những hành vi vi phạm quy định.

Thứ trưởng Bộ Công an cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định liên quan đến thu giữ tài sản đảm bảo để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan. Còn đối với các quy định về kê biên tài sản đảm bảo bên thi hành án dân sự hoàn trả vật chứng trong vụ án hình sự, vụ việc hành chính tại Điều 186, Điều 188 của dự thảo luật, cần cân nhắc không quy định các biện pháp hỗ trợ này vì chưa đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Chính phủ tích cực tiếp thu tối đa ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, các thành viên của UBTVQH để hoàn thiện dự thảo Luật, đảm bảo đủ điều kiện trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV sắp tới.