Rút BHXH một lần và những “thiệt đơn, thiệt kép” dành cho người lao động

Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, trong 3 tháng đầu năm 2022 số người được giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần là 208.943 người, tăng 1% so với cùng kỳ năm 2021.

Điều đó đồng nghĩa trong tương lai, những người lao động này khi đến tuổi về hưu sẽ không có nguồn thu nhập hằng tháng từ lương hưu để bảo đảm cuộc sống và không được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí để chăm sóc sức khỏe khi về già, hoặc nếu có thì mức hưởng lương hưu rất thấp.

Đây là thực tế rất đáng lo ngại, không chỉ tác động trực tiếp đến quyền lợi của người lao động, mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội lâu dài của quốc gia khi mà những năm tới dân số nước ta đang bắt đầu già hóa.

Câu chuyện của chị Hồ Thị Xuyên tại thôn Xuân Bắc 2, xã Hoa Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình đã khiến nhiều người cảm thấy như được thấy chính mình trong đó.

Chị là một công nhân cho nhà máy chế biến thủy hải sản trên địa bàn huyện Lệ Thủy. Năm 2021, do tình hình khó khăn của dịch bệnh nên chị đã quyết định nghỉ việc và rút BHXH một lần mặc cho nhân viên tư vấn rất nhiều.

Sau 6 tháng, khi tài chính có chút ổn định thì chị muốn tiếp tục quay lại tham gia BHXH nhưng không thể quay lại mức đóng như cũ. Điều này khiến chị cảm thấy ân hận về quyết định rút BHXH một lần. Vì giờ đây chị vẫn tham gia BHXH ở một mức mới và khoảng thời gian để nhận được lương hưu hay những quyền lợi khác đã không còn như trước nữa.

Trên thực tế, những trường hợp như chị Xuyên không phải ít. Dù đã được các nhân viên tư vấn cặn kẽ nhưng cái lợi trước mắt khiến họ khó có thể suy nghĩ sâu hơn.

Trong buổi Hội nghị “Tập huấn kiến thức về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho nhà báo, phóng viên, biên tập viên một lần nữa vấn đề này lại được đưa ra để thảo luận.

Những thiệt thòi của người lao đông (NLĐ) khi rút BHXH một lần

Việc nhận BHXH một lần được coi là “lợi trước mắt, hại lâu dài” bởi ngay khi hưởng BHXH một lần toàn bộ thời gian đã đóng BHXH trước đó của NLĐ không được bảo lưu, đồng thời các quyền lợi của NLĐ sẽ bị hạn chế hơn rất nhiều so với tham gia BHXH cho đến khi đủ điều kiện để hưởng lương hưu, cụ thể khi được hưởng lương hưu NLĐ được hưởng các quyền lợi sau:

1.1. Về lương hưu: NLĐ được hưởng tiền lương hưu hàng tháng. Mức lương hưu không phải là một mức cố định tại thời điểm nghỉ hưu mà định kỳ được điều chỉnh tăng để đảm bảo giá trị.

Trong 2 năm qua, dù tình hình kinh tế của nước ta có khó khăn nhưng lương hưu đã được điều chỉnh với mức chung là 7,4% từ ngày 01/01/2022. Điều này cho thấy, chính sách của Nhà nước rất quan tâm đến thu nhập của người hưởng lương hưu.

1.2. Về quyền lợi BHYT: Người hưởng lương hưu được cấp thẻ BHYT miễn phí từ khi hưởng lương hưu đến khi chết với quyền lợi hưởng cao (mức hưởng BHYT của người nghỉ hưu là 95%, trong khi mức hưởng BHYT của người mua BHYT hộ gia đình là 80%). Trong giai đoạn tuổi già, nguy cơ đối mặt nhiều hơn với ốm đau, bệnh tật nên việc được chia sẻ phần lớn nguồn kinh phí khám chữa bệnh từ quỹ BHYT sẽ giảm bớt áp lực kinh tế cho gia đình họ.

1.3. Về chế độ tử tuất: Trong thời gian hưởng lương hưu, không may người hưởng lương hưu chết thì thân nhân sẽ được hưởng chế độ tử tuất, bao gồm:

Thứ nhất là trợ cấp mai táng phí bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng mà người hưởng lương hưu chết.

Thứ hai là trợ cấp tuất hàng tháng (mức trợ cấp bằng 50% hoặc 70% mức lương cơ sở); hoặc trợ cấp tuất một lần.

Như vậy, có thể thấy, người tham gia BHXH khi hưởng lương hưu được hưởng rất nhiều quyền lợi trong quá trình hưởng lương hưu và ngay cả khi chết thì thân nhân của họ cũng được hưởng chế độ tử tuất với quyền lợi cao trong khi người hưởng BHXH một lần chỉ được hưởng một số tiền cố định duy nhất và ra khỏi hệ thống BHXH đánh mất đi cơ hội được hưởng an sinh xã hội dài hạn.

2. Giá trị và lợi ích của việc hưởng lương hưu

Lương hưu có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong cuộc sống của người lao động khi về già, có lương hưu người lao động không chỉ hưởng tiền hàng tháng mà còn được cấp thẻ BHYT, được hưởng các quyền lợi khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe trọn đời do quỹ BHYT chi trả với số tiền khó đong đếm được, đặc biệt đối với người bị mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh điều trị dài ngày thì vô cùng cần BHYT.

Lương hưu là chỗ dựa vững chắc cho người hết tuổi lao động điều đó được minh chứng rõ nét trong những giai đoạn khó khăn của cuộc sống đặc biệt là trong hai năm qua khi mà nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh Covid-19, người dân phải đối mặt với những rủi ro trong cuộc sống khi không có thu nhập, bị ốm đau bệnh tật, sức khỏe giảm sút thì khoản tiền lương hưu hàng tháng và quyền lợi về BHYT thực sự là cứu cánh cho họ.

Chính sách hưu trí là cốt lõi của chính sách BHXH, đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho người lao động khi hết tuổi lao động, lương hưu có ý nghĩa vô cùng quan trọng và là chỗ dựa vững chắc trong cuộc sống của người lao động khi về già. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm xây dựng chính sách để mang lại những quyền lợi tối ưu nhất cho người lao động.

Qua quá trình tổ chức thực hiện chính sách BHXH từ trước đến nay, có nhiều người đã hưởng chế độ BHXH một lần từ rất lâu rồi, khi về già mong muốn nộp lại khoản tiền trợ cấp BHXH một lần đã nhận tiếp tục tham gia BHXH cho số năm còn thiếu để hưởng lương hưu nhưng không còn cơ hội nữa, cơ quan BHXH không thể giải quyết được vì pháp luật hiện hành không có quy định.

Như vậy, có thể thấy rõ việc người lao động được hưởng lương hưu sẽ có nhiều quyền lợi ưu việt hơn chọn nhận BHXH một lần. Do vậy, trước khi quyết định hưởng BHXH một lần người lao động hãy cân nhắc nghĩ đến các quyền lợi được hưởng chế độ hưu trí khi hết tuổi lao động, nhất là trong thời gian tới đây người lao động dễ dàng được tiếp cận và thụ hưởng lương hưu khi Nhà nước sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống 15 năm và xây dựng hệ thống BHXH đa tầng nhằm tạo điều kiện tối ưu cho người lao động dễ dàng tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi của chế độ hưu trí lâu dài.