Phát triển du lịch cộng đồng theo hướng chuyên nghiệp tại Nghệ An

Khai thác tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương

Tiềm năng du lịch cộng đồng của Nghệ An được thể hiện rõ nhất tại địa bàn các xã Con Cuông, Mường Lống, Châu Tiến, Môn Sơn, Tiền Phong, Quế Phong… Trong số các địa phương đó có thể điểm qua xã Châu Tiến để nhìn nhận tổng quan phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh.

Mô hình du lịch cộng đồng cùng lúc thỏa mãn nhiều tiêu chí, không chỉ bảo vệ môi trường sinh thái mà còn bảo tồn, phát huy nét văn hóa độc đáo của cộng đồng cư dân tại địa phương. Phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng trực tiếp giúp người địa phương tham gia hoạt động này có điều kiện nâng cao thu nhập, thoát nghèo, làm giàu cho gia đình, từ đó có những đóng góp thiết thực cho cộng đồng, xã hội.

Quỳ Châu có lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, là điểm tựa để phát triển loại hình du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng. Ý thức được "thế mạnh trời ban" đó, những năm qua, địa phương đã kết nối và tranh thủ tối đa các nguồn lực để đẩy mạnh loại hình này.

Trong số các điểm du lịch trên địa bàn xã Châu Tiến, nổi bật hơn cả là cộng đồng bản Hoa Tiến - nơi có bước nhảy vọt ngỡ ngàng chỉ sau vài năm ngắn ngủi. Đến Hoa Tiến hôm nay người khó tính nhất cũng phải thừa nhận “thay da đổi thịt” trên nhiều phương diện. Lọt ngay vào mắt du khách ngay từ phút đầu đến đây là hàng trăm ngôi nhà sàn tươm tất, ngăn nắp. Dù nhà sàn đã được nâng cấp, cải tiến nhưng vẫn giữ được lối kiến trúc truyền thống. Bản Hoa Tiến có tổng cộng 9 homestay chuyên phục vụ nhu cầu ngủ nghỉ, ăn uống. Trước đó vào năm năm 2021, Hợp tác xã Du lịch cộng đồng bản Hoa Tiến đã được tỉnh Nghệ An công nhận là chủ thể có sản phẩm đạt chuẩn OCOP.

“Bản làng Hoa Tiến là điểm du lịch nổi tiếng tại khu vực miền núi Nghệ An. Ngoài khách trong nước, hàng năm chúng tôi còn đón cả du khách nước ngoài tìm đến trải nghiệm. Thành quả có tính điểm nhấn đó bắt nguồn từ nhiều khía cạnh, trên hết là chuyển biến trong nếp nghĩ của người dân địa phương. Những ngày đầu làm du lịch bà con thiếu hụt kinh nghiệm, vừa triển khai vừa tháo gỡ khó khăn, hình thức dịch vụ khá nhàm chán, đơn điệu, trước sau chỉ phục vụ lưu trú, trải nghiệm đơn phương. Về sau, từ định hướng của lãnh đạo các cấp, ngành của huyện, các hộ đã kết nối với nhau để tạo lập mối liên kết chặt chẽ hơn. Nói gì thì nói, tầm nhìn của cả tập thể sẽ bao quát hơn cá thể riêng biệt”, chị Lang Thị Tâm, chủ Homestay Từ Tâm ở bản Hoa Tiến cho cho hay.

Không những vậy, Hoa Tiến còn có Câu lạc bộ Bảo tồn văn hóa truyền thống cấp tỉnh, mang trong mình sứ mệnh truyền tải và phát huy những giá trị tinh hoa của thế hệ trước để lại. CLB duy trì sinh hoạt đều đặn hàng tháng, hàng quý, có trách nhiệm luyện tập, bảo tồn dân nhạc, dân ca, dân vũ; sưu tầm, dịch thuật, thống kê diễn xướng dân gian; tổ chức các nghi lễ, nghi thức tín ngưỡng trong đồng bào…

Ngoài những nét nổi bật của du lịch công đồng xã Châu Tiến có thể nhắc tới du lịch cộng đồng bản Thái cổ Mường Đán và quần thể thác 7 tầng ở xã Tiền Phong cũng là nơi thu hút đông du khách đến trải nghiệm và tham quan, nghỉ dưỡng.

Nhiều chính sách, định hướng hỗ trợ phát triển

Từ Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 16/01/2017 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn thì ở Nghệ An, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An đã ban hành Chương trình hành động số 55-CTr/TU, ngày 04/01/2018 thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW của Bộ Chính trị trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2017 – 2020. Sau khi có Chương trình hành động của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Hội đồng Nhân dân tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 07/2020/NQ-HĐND ngày 22/7/2020 của HĐND tỉnh Nghệ An về một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021-2025. Theo đó, Nghị quyết hỗ trợ đối với mô hình hộ gia đình: 50 triệu đồng/hộ mua sắm trang thiết bị nhà vệ sinh đạt chuẩn theo quy định của Tổng cục Du lịch; 50 triệu đồng/hộ mua sắm trang thiết bị ban đầu để phục vụ khách du lịch.

Các thôn, xóm, bản được hỗ trợ 40 triệu đồng/thôn, xóm, bản mua sắm bộ nhạc cụ, trang phục truyền thống phục vụ hoạt động văn nghệ; hỗ trợ 15 triệu đồng/thôn, xóm, bản lắp đặt hệ thống biển báo, biển chỉ dẫn, biển quảng cáo, thuyết minh. Đối với UBND cấp huyện, tỉnh hỗ trợ 80 triệu đồng kinh phí tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ du lịch cho người dân; hỗ trợ 100 triệu đồng kinh phí tuyên truyền, quảng bá xúc tiến du lịch cộng đồng. Nguồn kinh phí do ngân sách tỉnh đảm bảo thực hiện. Chính sự hỗ trợ này đã tiếp thêm động lực cho các hộ gia đình, cộng đồng dân cư hoàn thiện hơn về các khâu trong phát triển du lịch cộng đồng tại địa phương.

Để kết quả tương xứng hơn nữa với tiềm năng, thế mạnh về du lịch cộng đồng mà Nghệ An đang sở hữu, ngày 23/5/2023 ông Nguyễn Đức Trung, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh (nay là Bí thư Tỉnh ủy) đã kí Quyết định số: 1439/QĐ - UBND về việc Phê duyệt chiến lược phát triển du lịch Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035. Với nhiệm vụ ưu tiên đột phát phát triển “du lịch cùng tham gia” đồng khởi theo chiều rộng song song với phát triển du lịch chuyên đề theo chiều sâu trên nền tảng khoa học công nghệ, nguồn lực con người, tạo sức hấp dẫn bằng đổi mới sáng tạo, thúc đẩy sáng kiến cộng đồng gắn với các chuyên gia và tổ chức chuyên nghiệp.

Mỗi loại hình du lịch cần phải được thiết lập đầy đủ và tương thích các sản phẩm thành phần bao gồm dịch vụ cơ bản (vận tải hành khách, lưu trú, dịch vụ hỗn hợp, văn hóa, thông tin du lịch, an ninh, cứu hộ); các dịch vụ phụ trợ, vật phẩm, ấn phẩm, vật dụng, hàng hóa lưu niệm theo đặc trưng loại hình; các sản phẩm quảng bá, sự kiện chính trị, xã hội, văn hóa, thể thao, các sản phẩm hoạt động trình diễn nghệ thuật, triển lãm, bảo tàng, lễ hội, dân ca, dân vũ, tạp kỹ có sức hấp dẫn làm tăng chi tiêu của du khách.

Đồng thời, hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách phù hợp thúc đẩy phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, xác định rõ lộ trình thực hiện cụ thể, bảo đảm tính khả thi. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, công tác truyền thông quảng bá xúc tiến du lịch, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp và cộng đồng phát triển du lịch. Nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ du lịch gắn với hình ảnh tiêu biểu, sản phẩm chủ đạo, mang đậm bản sắc, nét riêng văn hóa, con người xứ Nghệ.

Tích hợp, gắn kết chặt chẽ các yếu tố du lịch trong các ngành, lĩnh vực khác nhằm tập trung nguồn lực trong xây dựng và hình thành chuỗi giá trị các sản phẩm du lịch. Phát triển du lịch bền vững, bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên; xây dựng môi trường du lịch an toàn, văn minh. Thường xuyên quan tâm công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực du lịch phù hợp với từng giai đoạn phát triển.

Đặc biệt, ngay sau khi Quyết định số 3222/QĐ-BVHTTDL của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc Phê duyệt Đề án Phát triển du lịch cộng đồng tại Việt Nam ngày 30/10/2024, Nghệ An đã nhanh chóng ban hành Văn bản số 9600/UBND-VX ngày 31/10/2024, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bùi Đình Long giao Sở Du lịch chủ trì, các Sở, ngành có liên quan và chính quyền địa phương phối hợp triển khai Đề án phát triển du lịch cộng đồng tại Việt Nam trên địa bàn tỉnh bảo đảm kịp thời, hiệu quả, đúng quy định.

Có thể khẳng định, sự vào cuộc mạnh mẽ của tỉnh Nghệ An thông qua nhiều chính sách hỗ trợ đã tạo điều kiện thuận lợi để du lịch cộng đồng không ngừng phát triển, góp phần bảo tồn văn hóa bản địa, nâng cao đời sống người dân và thúc đẩy kinh tế địa phương. Những chính sách này không chỉ là “bệ đỡ” ban đầu mà còn là động lực lâu dài giúp các cộng đồng tự tin xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng, hấp dẫn và bền vững hơn trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh hiện nay.