"Nóng" phiên thảo luận quốc hội về vấn đề chính sách cho người có tài năng

Dự thảo Luật cho rằng, người có tài năng trong hoạt động công vụ là cán bộ, công chức có năng lực chuyên môn vượt trội, có đóng góp lớn, hiệu quả cho cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc lĩnh vực công tác mà ít người đạt được. Nhà nước có chính sách trọng dụng và đãi ngộ xứng đáng đối với người có tài năng trong hoạt động công vụ.

Dùng người đúng lúc, đúng chỗ 

Thảo luận tại nghị trường, nhiều ĐBQH đồng tình phải bổ sung khái niệm người có tài năng trong hoạt động công vụ và quy định về chính sách trọng dụng, đãi ngộ. 

Tuy nhiên, khái niệm người có tài năng được nhiều ĐBQH nhận định là còn mông lung và khó khả thi khi thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau.

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) phát biểu tại hội trường 

Cho rằng quy định khái niệm người tài năng trong hoạt động công vụ là khó khả thi, ĐBQH Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) bày tỏ lo lắng “nếu cứ quy định có năng lực vượt trội thì rất có thể lại có cửa đưa công chức thuộc diện 5C vào”.

Liên quan đến tuyển dụng cán bộ công chức, viên chức, cho rằng quy định tại dự luật không có gì mới, không giải quyết được vấn đề, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương nhấn mạnh, phải thay đổi cách thức tuyển dụng, sử dụng cán bộ công chức. Theo đó, người sử dụng cán bộ, công chức phải người có quyền được tuyển dụng.

Đại biểu Cương lý giải “lâu nay, cấp trên tuyển dụng, người sử dụng chỉ tiếp nhận, trong quá trình sử dụng thấy không phát huy hiệu quả, không phù hợp nhưng cũng không có quyền được cho nghỉ việc” và “thực tế, ở nước ta việc tuyển dụng rất hoành tráng, tổ chức kì thi có camera lắp khắp nơi, an ninh canh gác vòng trong ngoài, ngân hàng đề thi minh bạch. Nghe nghiêm túc nhưng tiêu cực vẫn hoàn tiêu cực. Tất cả các khâu làm nghiêm nhưng chỉ một khâu chấm thi thì có thể làm sai lệch”. 

Từ thực tế làm thanh tra trước đây, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương cũng cho biết, “có nhiều vi phạm không kém gì các kì thi quốc gia khác”. 

Từ bài học chọn nhân tài của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ĐBQH Lê Thanh Vân (Cà Mau) cho biết, xưa kia Bác Hồ căn cứ theo ba tiêu chí. Một là, hỏi bạn học xem người ấy có giỏi không, những người mà cạnh tranh thừa nhận người ấy giỏi là người ấy giỏi. 

Hai là, hỏi hàng xóm xem người ấy có hiếu nghĩa với cha mẹ, hiếu lễ với anh em, có tình nghĩa với hàng xóm không? Nếu có - người ấy là người có đức. 

Ba là, vấn đáp xem người ấy hiểu biết về tình hình thế giới, chính sự thế nào, lòng dân ra sao; giao trọng trách có đảm nhận được không, nếu như hoàn thành người ấy là người có tài. 

Ba tiêu chí của Bác Hồ chính là 3 tiêu chí hiền tài mà chúng ta cần. Thế hệ cán bộ do Bác lựa chọn cũng chính là thế hệ cán bộ đã đi vào lịch sử nước ta. Theo đại biểu Lê Thanh Vân, Điều 6, dự thảo Luật vẫn chưa định nghĩa được thế nào là người tài. 

Đại biểu cho rằng, cần phân loại người tài theo từng lĩnh vực cụ thể, trong chính trị đó phải là người khởi xướng chính sách, trong điều hành phải tinh thông luật pháp để vận hành bộ máy; trong khoa học phải có phát minh sáng kiến, trong lao động phải lành nghề, có biệt tài làm ra sản phẩm đặc thù, trong văn hóa nghệ thuật có tác phẩm để lại cho muôn đời…

Chưa đồng ý với khái niệm người tài năng dự thảo Luật nêu, đại biểu Dương Trung Quốc (đoàn Đồng Nai) cho rằng, nhân tài nên hiểu là năng lực của mỗi con người, như người xưa đã nói “dụng nhân như dụng mộc”, tức là dùng đúng người đúng chỗ.

Theo đại biểu, trong bộ máy công quyền hiện nay rất cần những người có năng lực. Còn hiểu theo nghĩa nhân tài là xuất chúng, là kiệt xuất, là thiên tài thì lại không nằm trong phạm vi của Luật điều chỉnh.

Ông cho rằng, thời Bác Hồ là thời kỳ có những giá trị lớn hơn tiền bạc, đó là yêu nước. Cho nên, phần lớn những người Bác dùng, họ sẵn sàng hy sinh tất cả giá trị vật chất để thực hiện mục tiêu yêu nước.

Theo đại biểu, để thu hút được người tài năng vào bộ máy thì cần phải có chính sách đãi ngộ giá trị. 

Tranh luận lại, đại biểu Nguyễn Quang Tuấn (đoàn Hà Nội) nói, ông thấy “buồn" khi nghe đại biểu đoàn Đồng Nai phát biểu.

Ông Tuấn nhấn mạnh, dù thời cuộc có thay đổi, với cơ chế thị trường, đồng tiền len lỏi vào từng người, từng nhà, từng cơ quan, nhưng các nhân sĩ trí thức, nhà khoa học, cán bộ công chức, viên chức đang làm việc trong Nhà nước không phải vì tiền mà vì lòng tự tôn dân tộc, vì lòng yêu nước giống như các nhân sĩ trước đây.

Nếu dùng tiền mua được đạo đức, dùng tiền để mua khoa học thì không có nhiều nhà khoa học từ nước ngoài bỏ đồng lương rất cao về Việt Nam xây dựng đất nước; không có cán bộ khoa học, nhân tài đang ngồi nhận lương công chức, viên chức trong khi đó họ bỏ thu nhập rất tốt ở khu vực tư nhân.

"Rất mong Quốc hội nhìn nhận đánh giá lại phát biểu của đại biểu Dương Trung Quốc trong vấn đề này, nếu không người dân sẽ hiểu sai rằng công chức, viên chức đang làm việc mà không có lòng yêu nước. Phải khẳng định lòng tự tôn dân tộc, tinh thần yêu nước của các nhân sĩ trí thức rất cao, không thua kém gì thế hệ tiền bối”, đại biểu Tuấn nói.

Trao đổi lại với đại biểu Nguyễn Quang Tuấn, đại biểu Dương Trung Quốc khẳng định giá trị cốt lõi, tinh thần của Bác Hồ cũng từ tư tưởng của người xưa là “dụng nhân như dụng mộc”. Ông Quốc cho rằng, cần phải biết dùng người đúng lúc, đúng chỗ và có hệ thống giá trị thu hút người tài.

Nên học kinh nghiệm quản trị nhân lực của doanh nghiệp tư nhân

Theo ĐBQH Nguyễn Quốc Hận (Cà Mau), thời gian qua, nhiều ngành, nhiều cấp đã ban hành nhiều chính sách nhằm thu hút người có tài năng vào làm ở ngành, cấp mình trong đó có cả xuất kinh phí đào tạo nhân lực từ các nước tiên tiến.

Tuy nhiên, do chính sách hiện hành ràng buộc nên nhiều nhân tài được thu hút và nhiều du học sinh sau khi ra trường không thể làm việc được ở các cơ quan nhà nước do không đỗ kỳ thi công chức hoặc do các cơ quan phù hợp với chuyên môn nghiệp vụ không còn vị trí việc làm để tuyển dụng.

“Thực tiễn ấy làm lãng phí tiền của đào tạo, lãng phí chất xám, tuổi thanh xuân đang hừng hực muốn đóng góp cho xã hội”, đại biểu Nguyễn Quốc Hận nhấn mạnh.

Từ thực tiễn trên, đại biểu Nguyễn Quốc Hận đề nghị nên học kinh nghiệm quản trị nhân lực của doanh nghiệp tư nhân để thể chế vào dự thảo Luật. Qua đó, khắc phục tình trạng “tư nhân tìm được nhân tài, nhưng Nhà nước không tìm ra được người yếu kém”.

Nêu quan điểm về vấn đề này, ĐBQH Đàng Thị Mỹ Hương (Ninh Thuận) cho rằng, nếu thực hiện tốt chính sách thì sẽ thu hút được nhiều người có tài năng trong bộ máy thực thi công vụ của Nhà nước và chất lượng thực thi công vụ các cấp sẽ được nâng lên vì được thực hiện bởi những người có tài năng.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy có một số quy định pháp luật không đi vào cuộc sống, thể hiện trên giấy, không hoặc chậm triển khai trong thực tiễn; có quy định bị vận dụng không đúng gây bức xúc.

“Chúng ta từng nghe dư luận xã hội phản ánh không tin vào việc người tài được trọng dụng, cho rằng vào được bộ máy Nhà nước là phải có những thứ như tiền tệ, quan hệ, hậu duệ...”, đại biểu Hương nói.

Cũng theo đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương, những người có tài năng thường không hay đòi hỏi chính sách cho mình mà chú tâm làm việc trách nhiệm, đam mê công việc.

Do vậy, để thực hiện đúng bản chất việc trọng dụng người tài thì cần bổ sung cơ chế để phát hiện người có tài năng, cơ chế ràng buộc trách nhiệm với những người có trách nhiệm thực hiện chính sách trọng dụng người có tài năng, đồng thời, cần xử lý trách nhiệm việc không thực hiện chính sách.