Nên thành lập từ 4-5 Tòa cấp cao để đáp ứng yêu cầu công tác chuyên môn

Theo đó, đề xuất của TANDTC về việc thành lập 4 Tòa cấp cao tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Cần Thơ được nhiều đại biểu quan tâm, thảo luận.

Lo ngại thiếu biên chế

Quá trình xây dựng Nghị quyết của UBTVQH về thành lập các TAND cấp cao được thực hiện trên cơ sở tổng kết công tác giải quyết, xét xử các loại án theo trình tự phúc thẩm của các Tòa phúc thẩm TANDTC; số lượng các loại vụ án xét xử theo trình tự giám đốc thẩm, tái thẩm và số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm của các Tòa chuyên trách TANDTC và Ủy ban Thẩm phán TAND cấp tỉnh phải giải quyết trước đây; đánh giá hiệu quả công tác xét xử trong 10 năm qua; nghiên cứu, dự đoán những vụ việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các TAND cấp cao theo quy định của Luật Tổ chức TAND...

Theo đó, TANDTC đề xuất thành lập các Tòa cấp cao gồm: TAND cấp cao tại Hà Nội, có thẩm quyền tư pháp được xác định như thẩm quyền tư pháp của Tòa phúc thẩm TANDTC tại Hà Nội như trước đây, gồm 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương từ Hà Tĩnh trở ra với tổng số biên chế là 192 người; TAND cấp cao tại Đà Nẵng có biên chế là 92 người; TAND cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh với biên chế là 216 người; TAND cấp cao tại TP. Cần Thơ với biên chế là 144 người.

Thẩm tra bước đầu, Nhóm nghiên cứu tán thành với căn cứ pháp lý và sự cần thiết TANDTC trình UBTVQH ban hành Nghị quyết thành lập các TAND cấp cao nhằm triển khai thi hành khoản 1, Điều 4 Luật Tổ chức TAND năm 2014 và Nghị quyết số 81/2014/QH13 của Quốc hội về việc thi hành Luật Tổ chức TAND (Nghị quyết số 81).

Phó Chánh án Thường trực TANDTC Bùi Ngọc Hòa phát biểu tại phiên họp

Nhóm nghiên cứu nhận thấy, TANDTC đã khẩn trương chuẩn bị các tài liệu, hoàn thiện hồ sơ kèm theo Tờ trình gửi UBTVQH. Tuy nhiên, việc thành lập TAND cấp cao là vấn đề lớn, đề nghị TANDTC lấy ý kiến của Chính phủ (bằng văn bản) để báo cáo UBTVQH.

Số lượng 4 Tòa cấp cao như trên với tổng biên chế là 644 người, có từ 268 Thẩm phán cao cấp. Đối với mỗi TAND cấp cao, TANDTC sẽ xác định cụ thể biên chế (Thẩm phán, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, công chức). Nhóm nghiên cứu cho rằng, biên chế của TAND cấp cao có liên quan đến tổng biên chế của TAND do UBTVQH quyết định, theo đề nghị của Chánh án TANDTC sau khi có ý kiến của Chính phủ. Do UBTVQH chưa quyết định tổng biên chế của các TAND cũng như quán triệt Nghị quyết số 39 của Bộ chính trị, Nhóm nghiên cứu đề nghị trong thời gian trước mắt, căn cứ vào tổng biên chế của các Tòa chuyên trách, các Tòa phúc thẩm TANDTC hiện nay, trên cơ sở tính toán cán bộ, công chức dự kiến sẽ bố trí cho các đơn vị trong bộ máy giúp việc của TANDTC, Chánh án TANDTC quyết định điều chuyển cán bộ, công chức về làm việc tại các TAND cấp cao.

Tuy nhiên, ĐB Huỳnh Ngọc Ánh lo ngại, với mức biên chế bị giới hạn như Nghị quyết số 39 thì thực thi Luật Tổ chức TAND sẽ rất khó khăn. Bởi vì, với đặc thù công việc của hệ thống Tòa án cần có tính toán khác về biên chế. “Công việc của Tòa án ngày càng tăng, án hành chính, kinh tế... tăng trong khi lương, biên chế không tăng thì khó đảm đương được nhiệm vụ khó khăn  này”, ĐB Ánh nhấn mạnh.

Cần thiết thành lập thêm Tòa cấp cao tại Cần Thơ

Về việc TANDTC dự kiến thành lập 4 TAND cấp cao, có ý kiến cho rằng, chỉ nên thành lập 3 TAND cấp cao (TAND cấp cao tại TP. Hà Nội, TP. Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh), với lý do: Các TAND cấp cao được thành lập trên cơ sở 3 Tòa phúc thẩm của TANDTC hiện nay, bảo đảm ổn định về tổ chức theo Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến tán thành và đề nghị xem xét thành lập từ 4-5 Tòa án cấp cao, trong đó có Tòa án cấp cao đặt trụ sở tại các tỉnh miền núi phía Bắc để tạo điều kiện cho người dân tiếp cận với cơ quan tố tụng.

Phó Viện trưởng VKSNDTC Nguyễn Hải Phong cũng đồng tình với việc thành lập 4 Tòa cấp cao, nhưng đề nghị thống nhất tên gọi cho phù hợp, có tính bao quát, phân chia các tỉnh, thành trực thuộc vì liên quan đến khắc con dấu hoạt động.

ĐB Nguyễn Thành Bộ (Thanh Hóa) và ĐB Trịnh Thanh Bình (Bến Tre) cho rằng, cần thiết thành lập Tòa án cấp cao tại Cần Thơ và thêm một Tòa cấp cao nữa tại khu vực miền núi phía Bắc, vì thực tế lượng án ở đây rất lớn, nhất là án hành chính, khi thực hiện Luật Hành chính mới, loại án này tăng rất cao. Còn án hình sự, hàng năm cấp tỉnh giải quyết ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long này cũng tăng cao. Sắp tới sẽ dồn lượng án về Tòa cấp cao rất nhiều, trong khi đặc thù giao thông sông nước, miền núi đi lại khó khăn, nếu tập trung lên TP. Hồ Chí Minh hay ở Hà Nội là rất khó khăn.

Còn ĐB Phạm Xuân Thường (Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình) băn khoăn: Việc thành lập Tòa cấp cao tại Cần Thơ liệu chúng ta đã thực hiện được hay chưa khi trong điều kiện hiện nay chưa có trụ sở.

 Phó Chánh án Thường trực TANDTC Bùi Ngọc Hòa khẳng định: Việc thành lập thêm Tòa cấp cao tại TP. Cần Thơ không khó khăn về trụ sở hoạt động, vì dự kiến nếu triển khai được ngay có thể dùng luôn trụ sở Tòa án TP. Cần Thơ hiện tại làm trụ sở cho Tòa cấp cao. Ông cũng cho biết, đề xuất thành lập Tòa cấp cao này là căn cứ vào thực trạng: Hiện nay, Tòa phúc thẩm TANDTC tại TP. Hồ Chí Minh có lượng án gấp rưỡi Hà Nội, mà nhiều vụ án nghiêm trọng tập trung ở phía Nam. Mỗi vụ án, HĐXX phải đi các tỉnh phía Nam rất nhiều ngày để xét xử, như vậy sẽ không đảm bảo về thời gian và cả chất lượng. Vì vậy, TANDTC đã đề nghị phía Nam thành lập hai Tòa cấp cao ở phía Nam là tại TP. Hồ Chí Minh và Cần Thơ để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương Nguyễn Doãn Khánh cũng nhận định: Việc thành lập Tòa án cấp cao là kết quả chúng ta đã tiến một bước trong quá trình cải cách tư pháp là tăng thêm một cấp Tòa án. Cơ cấu tổ chức Tòa án cấp cao thành lập như thế nào, cần tính toán cho phù hợp với chuyên môn và yêu cầu thực tế đặt ra.

Phó Chủ nhiệm UBTP Lê Thị Nga đề nghị giữ nguyên hai phương án thành lập 3 Tòa cấp cao hoặc 4 Tòa cấp cao để xin UBTVQH cho ý kiến.

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Văn Thuân cho biết, sẽ tiếp thu ý kiến đóng góp của các đại biểu để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Đề án, quyết định trình UBTVQH cho ý kiến. Trước khi xây dựng Đề án, TANDTC cũng đã xin ý kiến của các Bộ, ngành về các nội dung liên quan đến biên chế... Về Tòa án cấp cao, TANDTC đề nghị thành lập 4 Tòa cấp cao là căn cứ vào Kết luận số 79, căn cứ vào lượng án từ 2010 đến nay tăng thêm 40%. UBND TP. Cần Thơ cũng cam kết sẽ tạo điều kiện về trụ sở để Tòa án thực hiện nhiệm vụ.

Kết luận phiên họp, Chủ nhiệm UBTP Nguyễn Văn Hiện đã tóm tắt nội dung cơ bản mà các đại biểu đã góp ý. Trên cơ sở đó, UBTP đề nghị TANDTC tiếp thu và hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, Đề án để trình UBTVQH cho ý kiến vào phiên họp UBTVQH sắp tới.