Lương hưu thêm 'mỏng' khi "chẻ' thu nhập

Thu nhập một đàng, đóng BHXH một nẻo

Nhìn vào phiếu lương của các đơn vị, doanh nghiệp, "người ngoài" sẽ lạc trong mê cung các loại thu nhập, phụ cấp vì mỗi công ty có một kiểu diễn giải các loại lương khác nhau với các loại phụ cấp, thu nhập bổ sung khác nhau.

Phiếu lương của chị N.T.T.D. - một công nhân may tại quận 12 (TP.HCM) - có 2 mức lương khác nhau là tổng lương và lương thực tế.

Chị giải thích: phần tổng lương gồm lương cơ bản 4,42 triệu đồng (bằng với mức lương tối thiểu vùng năm 2022), tiền tay nghề, tiền chuyên cần, tiền nhà trọ là bảng lương công ty dùng để đóng BHXH cho chị.

Từ đó, mức lương mà chị D. được công ty dùng để đóng BHXH là gần 4,73 triệu đồng với mức đóng 497.000 đồng/tháng. Tuy nhiên, phần lương thực tế mới là thu nhập thực sự của chị.

Phần này tổng cộng 11,5 triệu đồng trong đó có lương sản phẩm (9,9 triệu đồng), tiền chạy xô công đoạn, tiền tay nghề, chuyên cần, nhà trọ, tăng ca, tiền lễ/Tết, tiền thưởng khuyến khích...

Cuối cùng, sau khi trừ đi 497.000 đồng đóng vào quỹ BHXH, chị nhận được khoảng 11 triệu đồng. Như vậy, với thu nhập thực tế là khoảng 11,5 triệu đồng, chị D. lại chỉ được đóng BHXH trên mức lương 4,73 triệu đồng.

"Tôi cũng không rành mấy cái BHXH này lắm. Đóng BHXH ít thì lương còn lại nhận được hằng tháng nhiều hơn nên bao nhiêu năm đi làm cũng không thắc mắc gì", chị D. cho biết.

Trong khi đó, tại một doanh nghiệp khác đóng ở quận Phú Nhuận, "bảng lương" của chị V.T.N.H. (33 tuổi) thể hiện thu nhập thực tế 24,635 triệu đồng nhưng mức trích đóng BHXH - bảo hiểm y tế - bảo hiểm thất nghiệp chỉ là 366.000 đồng/tháng.

Hiện quy định NLĐ sẽ đóng 10,5% mức lương dùng để đóng BHXH nên có thể tính ra mức lương chị H. đang được công ty đóng BHXH chỉ khoảng 3,5 triệu đồng.

Trong bảng lương của chị H., thu nhập cũng được chia thành hơn chục khoản trong đó có lương theo quy định của Nhà nước, lương theo năng suất lao động, lương hiệu quả kinh doanh và một loạt phụ cấp: trách nhiệm, đoàn thể, điện thoại, xăng, độc hại, tiền ăn...

"Lương hơn 24 triệu đồng mà đóng BHXH chỉ ở mức lương 3,5 triệu thì sau này lương hưu chắc chưa tới 3 triệu/tháng. Tôi cũng không rõ mức đóng này là dựa trên căn cứ nào vì trong phiếu lương hằng tháng không có khoản nào 3,5 triệu", chị H. cho biết.

Một đồng nghiệp của chị H. lãnh mức lương của cấp quản lý với tổng thu nhập 32,5 triệu đồng nhưng với khoản trích đóng BHXH hằng tháng chỉ là 857.000 đồng, nghĩa là được đóng BHXH ở mức lương gần 8,2 triệu đồng.

Trong khi đó, anh Đ.V.H. (38 tuổi, ngụ quận Tân Bình) lại cho biết: "Tôi bán hàng, "ăn" theo doanh số nên còn chẳng biết bảng lương của mình như thế nào. Khách hàng trả tiền đơn hàng trực tiếp cho tôi, tôi sẽ giữ lại tiền hoa hồng, còn lại "tiền vốn" hoàn lại cho công ty, nhiều khoản đưa qua đưa lại phức tạp.

Cuối tháng thì công ty chuyển thêm tiền "lương cứng" nên cũng không biết bảng lương như thế nào. Nhưng nhận sổ đóng BHXH thì biết công ty đang đóng BHXH cao hơn lương tối thiểu vùng không nhiều. Mỗi năm lương tối thiểu tăng thì công ty tăng tiền đóng BHXH theo".

Thu nhập bao nhiêu, đóng bấy nhiêu

Cũng có nhiều khoản phụ cấp khác nhau áp dụng cho các bộ phận khác nhau nhưng hiện cũng có nhiều doanh nghiệp đang thực hiện đóng BHXH cho NLĐ theo mức thu nhập rất sát với thực tế.

Theo ghi nhận, trường hợp này phần lớn là các công ty có vốn đầu tư nước ngoài hoặc công ty liên doanh với nước ngoài, trong đó có những công ty đang sử dụng hàng chục ngàn lao động.

Anh Nguyễn Minh Sơn (37 tuổi), giám sát tại một công ty liên doanh giữa Việt Nam và một công ty đa quốc gia khác, cho biết với mức thu nhập khoảng 24,5 triệu đồng, anh đang trích đóng BHXH khoảng 2,4 triệu đồng/tháng, tương đương với mức lương thực tế anh đang nhận được.

"Trước đây làm ở các công ty Việt Nam thì chỉ được đóng BHXH ở mức thu nhập vài triệu thôi. Chuyển sang làm công ty nước ngoài mới được đóng BHXH theo thu nhập. Sau này nếu có về hưu chắc cũng sẽ không đến nỗi", anh Sơn hy vọng.