Liên tục bị Iskander-M của Nga "hạ gục", Ukraine phơi bày điểm yếu của Patriot

Trong tuyên bố ngày 26/5, ông Ignat cho biết: “Các tên lửa Iskander thực hiện các thao tác né tránh trong giai đoạn cuối, khiến các tính toán quỹ đạo của Patriot bị vô hiệu… Ngoài ra, Iskander có thể thả mồi nhử có khả năng đánh lừa tên lửa Patriot”.

Phát biểu này được đưa ra sau khi nhiều đoạn video trong hơn một năm qua xác nhận việc các hệ thống Patriot bị phá hủy trong các đòn tấn công bằng Iskander-M ở nhiều địa điểm khác nhau.

Hệ thống Iskander lần đầu tiên được xác nhận đã phá hủy thành công một hệ thống Patriot vào ngày 23/2/2024. Sau đó, một đợt tấn công khác đã phá hủy thêm một hệ thống Patriot gần khu vực Sergeevka vào ngày 10/3 cùng năm.

Trong tuần thứ hai của tháng 7/2024, đoạn phim mới xác nhận hai tổ hợp Patriot bị tiêu diệt ở khu vực Odessa, và đến ngày 11/8, ba tổ hợp tên lửa cùng một radar AN/MPQ-65 bị báo cáo là đã bị phá hủy bởi đòn tấn công từ Iskander-M.

Một trong những đòn đánh thành công gần đây nhất của Iskander-M đã phá hủy trạm radar đa chức năng AN/MPQ-65, cabin điều khiển tác chiến và các xe phóng tên lửa của hệ thống Patriot ở vùng Dnepropetrovsk.

Hệ thống Patriot đầu tiên được báo cáo đã đến Ukraine vào ngày 18/4/2023, với Mỹ, Đức và Hà Lan là ba nước đầu tiên viện trợ hệ thống này cho Ukraine.

Sau đó, các quốc gia khác trong NATO cũng tiếp bước. Mỹ là nước đầu tiên cam kết cung cấp hệ thống này vào ngày 22/12/2022.

Ba ngày sau, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố rằng việc tiêu diệt bất kỳ hệ thống Patriot nào được chuyển giao cho Ukraine là điều chắc chắn tuyệt đối. “Tất nhiên chúng tôi sẽ tiêu diệt chúng, 100%”, ông nói.

Vào thời điểm đó, các chuyên gia đã đặt ra nhiều câu hỏi về khả năng của Ukraine trong việc vận hành các hệ thống này, vốn đòi hỏi hơn một năm huấn luyện cho nhân sự. Điều này làm dấy lên suy đoán rằng các hệ thống Patriot này phụ thuộc nặng nề vào các nhà thầu phương Tây để vận hành sau khi được triển khai.

Ngày 16/5/2023, xuất hiện thông tin đầu tiên về việc hệ thống Patriot bị một biến thể phóng từ trên không của tên lửa 9K720 trong hệ thống Iskander-M phá hủy tại Kiev. Tuy phương Tây phủ nhận điều này, nhưng đến nay, dường như những tuyên bố của Nga không phải phóng đại.

Những nghi vấn về hiệu quả của hệ thống Patriot trong việc đối phó với các cuộc tấn công từ tên lửa đạn đạo hiện đại đã được đặt ra từ trước khi hệ thống này được chuyển giao cho Ukraine.

Khi Patriot lần đầu tham chiến trong Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991 để chống lại tên lửa Scud B của Iraq – vốn đã lỗi thời và được sử dụng gần 30 năm – các cuộc điều tra về hiệu quả tác chiến của Patriot cho thấy hệ thống này hoạt động kém, trái ngược với những tuyên bố của chính phủ và truyền thông phương Tây.

Tiểu ban Hoạt động Chính phủ thuộc Hạ viện Mỹ về Pháp luật và An ninh Quốc gia đã báo cáo: “Hệ thống tên lửa Patriot không phải là thành công vang dội trong Chiến tranh vùng Vịnh như công chúng Mỹ được dẫn dắt để tin. Có rất ít bằng chứng cho thấy Patriot bắn trúng nhiều hơn một vài quả tên lửa Scud do Iraq phóng trong chiến tranh, và thậm chí ngay cả những pha đánh chặn này cũng bị nghi ngờ. Công chúng và Quốc hội đã bị đánh lừa bởi những tuyên bố chắc chắn về thành công được đưa ra bởi chính quyền và đại diện Raytheon trong và sau chiến tranh”.

Năm 1992, một báo cáo quân sự mang tên Hiệu quả của Hệ thống Tên lửa Patriot trong chiến dịch Bão táp Sa mạc cho biết, trong số 158 tên lửa được phóng đi trong chiến tranh, có đến 45% được phóng nhằm vào các mục tiêu giả.

Một nghiên cứu vào đầu những năm 1990 của giáo sư Theodore Postol – chuyên gia hàng đầu về công nghệ tên lửa thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) – nhấn mạnh rằng: “Tỷ lệ đánh chặn của Patriot trong Chiến tranh vùng Vịnh là rất thấp. Bằng chứng từ các nghiên cứu sơ bộ cho thấy tỷ lệ đánh chặn của Patriot có thể còn thấp hơn 10%, thậm chí có thể bằng 0”.

Nghiên cứu này kết luận rằng ngay cả “những đối thủ nguyên thủy nhất” cũng có thể dễ dàng né tránh bị đánh chặn.

Sau khi những thiếu sót của hệ thống Patriot được phơi bày trong Chiến tranh vùng Vịnh, phương Tây đặt nhiều kỳ vọng rằng các bản nâng cấp của hệ thống này sẽ cung cấp một lớp phòng thủ khả thi hơn trước các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo.

Tuy nhiên, kỳ vọng đó đã bị dội gáo nước lạnh bởi màn trình diễn kém cỏi trong cuộc chiến tranh Iraq năm 2003, và càng tệ hơn 14 năm sau, khi các biến thể hiện đại hóa hơn của Patriot không thể đánh chặn các tên lửa đạn đạo thô sơ do lực lượng dân quân Yemen phóng vào Ả Rập Saudi năm 2017.

Hình ảnh vệ tinh và các video, ảnh chụp về cuộc tấn công cho thấy các tên lửa Yemen không hề bị đánh chặn, mặc dù các nguồn tin của Mỹ và đồng minh tuyên bố ngược lại.

Một nhóm nghiên cứu gồm các chuyên gia tên lửa cho biết đầu đạn đã bay qua không phận Saudi Arabia mà không gặp trở ngại nào, bất chấp việc khu vực này được bảo vệ bởi nhiều tổ hợp Patriot hiện đại.

Jeffrey Lewis, người dẫn đầu nhóm nghiên cứu, phát biểu về sự thất bại trong nhiệm vụ đánh chặn cơ bản nhất của Patriot và việc thất bại lại được tuyên truyền như một chiến thắng: “Chính phủ các nước nói dối về hiệu quả của các hệ thống này. Hoặc họ bị thông tin sai lệch. Và điều đó thật đáng lo ngại”.

Do đó, những nghi vấn gần đây từ các quan chức Ukraine về độ tin cậy của hệ thống Patriot trước các cuộc tấn công tên lửa đạn đạo của Nga cũng phù hợp với một lịch sử dài đầy thất vọng của hệ thống này trong vai trò tương tự.

Điều này mang lại những hệ quả đáng kể cho các lực lượng quân sự trên khắp thế giới phương Tây và Đông Bắc Á – những nơi vẫn đang phụ thuộc vào hệ thống Patriot cho nhiệm vụ phòng thủ của họ.