Huyện Quan Hoá, Thanh Hóa: Bất lực trước nạn “cát tặc”?

Men theo bờ sông Luồng và sông Mã thuộc địa phận huyện Quan Hóa (tỉnh Thanh Hóa) dễ dàng bắt gặp những điểm tập kết cát dọc 2 bờ sông. Bên cạnh đó, những xuống hút cát từ nhỏ đến lớn cũng nằm rải rác trên 2 con sông này. Điều đáng nói, hàng chục điểm tập kết cát kể trên đều không phép.

Bãi cát trái phép khổng lồ tại bản Đỏ xã Phú Thanh

Trước thực trạng trên, báo chí cũng đã nhiều lần vào cuộc phản ánh, chính quyền địa phương cũng ra quân quyết liệt nhưng chẳng khác nào “bắt cóc bỏ đĩa”.. Một người dân xã Phú Thanh, huyện Quan Hóa cho biết: “Các anh không tin thì cứ ở đây vài ngày mà xem, có chấm dứt được vài ngày thì tiếng máy nổ hút cát lại ầm ầm suốt ngày đêm, cát hút lên được tập kết ngay bên đường, riêng xã tôi cũng đã 4 - 5 bãi rồi”.

Theo thông tin mà chúng tôi thu thập được, chỉ tính trên địa bàn xã Phú Thanh đã tồn tại ít nhất 4 bãi tập kết và khai thác cát trái phép quy mô lớn, mặc dù xã này chỉ có khoảng 5km đường sông. Tương tự như xã Phú Thanh, Nam Tiến cũng là một điểm nóng về nạn “cát tặc” trên địa bàn huyện Quan Hóa. Theo như ghi nhận của PV, trên địa bàn xã Nam Tiến cũng có đến 4 bãi tập kết và khai thác cát trái phép.

Cầm trên tây tập hồ sơ kiểm tra, xử phạt những điểm tập kết, kinh doanh trái phép này từ UBND xã Nam Tiến chúng tôi "giật mình" bởi độ dày và nội dung bên trong bộ hồ sơ này. Hàng loạt biên bản kiểm tra đến cam kết, hầu hết nội dung đều giống nhau, chỉ khác thời gian, địa điểm và người vi phạm. Thế nhưng quyết định xử phạt vi phạm hành chính thì gần như chỉ phạt cho có lệ.

Một trong những cá nhân liên quan đến hành vi tập kết, khai thác cát trái phép trên địa bàn xã Nam Tiến phải nói đến trường hợp của ông Cao Văn Hội. Ông Hội được nhắc nhiều bởi thâm niên, công suất hoạt động và kể cả những lần có tên trong biên bản kiểm tra, xử phạt.

Ngang nhiên tập kết dù đã có biển cấm

Theo như báo cáo số 296/BC/UBND ngày 12/12/2017 của UBND huyện Quan Hóa, thời điểm trước tháng 5/2017 trên địa bàn huyện Quan Hóa được UBND tỉnh Thanh Hóa cấp phép cho 01 mỏ cát tại bản Khằm, xã Hồi Xuân để phục vụ dự án thủy điện Hồi Xuân (thời hạn khai thác là 5 năm, từ tháng 4/2012 đến tháng 5/2017); cấp phép tận thu cát, sỏi lòng sông Mã với 11 điểm, từ xã Thanh Xuân đến xã Trung Sơn (thời hạn cấp phép là trong 2 năm 2013 và 2014).

Cũng tại báo cáo này, tính từ ngày 10/5/2017 đến ngày 24/6/2017, Chủ tịch UBND huyện Quan Hóa đã ký 9 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực khoáng sản đối với 09 cá nhân, tổ chức với tổng số tiền lên đến 182 triệu đồng. Trong đó trường hợp bị xử phạt lớn nhất là trường hợp ông Nguyễn Văn Cự (tập kết, khai thác và kinh doanh cát trái phép tại xã Phú Thanh) với số tiền 50 triệu đồng.

So sánh từ báo cáo của UBND huyện Quan Hóa cũng như số liệu từ các xã trên địa bàn và trên thực ta dễ dang nhận thấy những con số chênh lệch nhau. Số điểm tập kết, khai thác cát trái phép trên thực tế lớn hơn nhiều so với tổng số 9 trường hợp xử phạt (chỉ tính riêng 2 xã Nam Tiến và Phú Xuân đã có đến 8 điểm tập kết, khai thác trái phép, chưa tính đến những xã khác cũng tồn tại nhiều điểm vi phạm) và sự quyết liệt trong kiểm tra, xử lý dứt điểm thực trạng này.

Bè hút cát vẫn vô tư án ngữ ngay tại bãi cát trái phép

Trên thực tế hiện nay, nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng cho các công trình công cộng, công trình dân sinh (đặc biệt là cát) trên địa bàn huyện Quan Hóa là rất lớn, bên cạnh những điểm được cấp phép (toàn bộ đã hết hạn từ tháng 5/2017) thì luôn tồn tại song song những điểm trái phép để phục vụ nhu cầu người mua. Cũng tính từ khi hết hạn những điểm đã được cấp phép, UBND tỉnh vẫn chưa chấp thuận cho đơn vị nào trên địa bàn huyện Quan Hóa được kinh doanh loại hình trên. Chính vì thế thời gian gần đây tình trạng “cát tặc” tại địa bàn huyện Quan Hóa đang diễn biến vô cùng phức tạp, gây nhức nhối trong dư luận cũng như các đơn vị có liên quan.

Nếu vắng bóng lực lượng chức năng, các chủ thuyền sẽ tiến hành hút cát lên bãi

Ở một góc độ khác mà ít ai để ý đến, đó chính là thái độ rất hợp tác từ phía cá nhân, tổ chức bị xử phạt, họ khá tự nguyện, tự giác. Có thể vì họ đã hoạt động trái phép thời gian dài, khoản lời bất chính thu về rất lớn và gần như từ khi hoạt động mới chỉ bị “sờ gáy” một hoặc cùng lắm là hai lần. Và sau đó sẽ dễ dàng qua mặt lực lượng chức năng để lén lút hoạt động. Hoặc có thể giữa họ và những đơn vị có liên quan đã có những thỏa thuận ngầm với nhau nhằm xoa dịu tình hình hiện tại.

Câu hỏi đặt ra là chính quyền địa phương ở đây tiếp tay hay bất lực trước thực trạng cát tặc lộng hành. Câu trả lời cần các cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa vào cuộc, kiểm tra, xử lý.