Hội thảo Chiến lược cải cách tư pháp trong TAND định hướng đến năm 2030

Những tham luận, góp ý của các chuyên gia pháp luật, các nhà khoa học đều khẳng định thành tựu nổi bật của cải cách tư pháp trong thời gian qua; gợi mở những ý tưởng về cải cách tư pháp trong TAND giai đoạn 2021 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Hội thảo có sự tham gia của Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án TANDTC; các chuyên gia pháp luật, các nhà khoa học; các đồng chí lãnh đạo TANDTC; Thẩm phán TANDTC; đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc TANDTC và TAND địa phương khu vực phía Bắc…

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án TANDTC phát biểu khai mạc hội thảo

Phát biểu khai mạc hội thảo, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, trong bộ máy Nhà nước, TAND có vị trí, vai trò hết sức quan trọng. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước rất quan tâm đến công cuộc cải cách tư pháp. Năm 2002, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TW về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới, trong đó chọn một số nhiệm vụ trọng tâm của tư pháp để chỉ đạo cải cách.

Năm 2005, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 49-NQ/TW về Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020, trong đó đề ra chiến lược tổng thể về cải cách tư pháp. Nghị quyết số 49-NQ/TW đã xác định Tòa án có vị trí trung tâm và xét xử là hoạt động trọng tâm.

Thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Nhà nước về cải cách tư pháp, hệ thống Toà án đã chủ động, sáng tạo trong chỉ đạo, điều hành; đề ra nhiều chủ trương với những giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng các mặt công tác; xứng đáng là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp, có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ XHCN, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Kết quả thực hiện chiến lược cải cách tư pháp trong hệ thống Tòa án đã có những bước phát triển đột phá, đạt được những thành tích quan trọng.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, nền tư pháp nước ta vẫn còn một số tồn tại như chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu và mong muốn của người dân; còn lạc hậu so với mặt bằng chung của thế giới; niềm tin của người dân vào nền tư pháp chưa cao; chưa có cơ chế hữu hiệu để tăng cường khả năng tự quyết định, khả năng đoán định tư pháp của người dân…

TANDTC tổ chức Hội thảo Chiến lược cải cách tư pháp trong TAND định hướng đến năm 2030 để thu nhận ý kiến đóng góp của các chuyên gia pháp luật, các nhà khoa học nhằm tổng kết, đánh giá lại những kết quả cải cách tư pháp đã đạt được và chuẩn bị cho việc tổng kết thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW cũng như góp ý vào văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng; nghiên cứu, đề xuất những định hướng lớn cho Đảng về chiến lược cải cách tư pháp mới của hệ thống Toà án nói riêng và nền tư pháp nói chung.

Quang cảnh buổi hội thảo

Tại phần tham luận, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh đã nêu rõ những định hướng của Đảng về đổi mới tổ chức và hoạt động của TAND đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN  đến năm 2030.

Giáo sư, Tiến sĩ Võ Khánh Vinh, nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam trình bày tham luận về xây dựng chế độ tư pháp công khai, minh bạch và tăng cường khả năng tiếp cận công lý cho người dân.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Tất Viên, nguyên Ủy viên thường trực Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương trình bày tham luận "Xây dựng cơ chế giám sát liêm chính tư pháp - kinh nghiệm quốc tế và vận dụng vào Việt Nam". Nguyên Phó Chánh án TANDTC Trần Văn Tú đóng góp tham luận về Đổi mới tổ chức TAND cấp sơ thẩm nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp…

Những tham luận của các chuyên gia pháp luật, các nhà khoa học đều khẳng định thành tựu nổi bật của cải cách tư pháp trong thời gian qua, nhất là việc hoàn thiện thể chế pháp luật; hoàn thiện tổ chức, bộ máy TAND các cấp; xây dựng đội ngũ chức danh tư pháp…

Theo đó, để đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, Quốc hội đã ban hành Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức TAND năm 2014, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Luật sư, Luật Giám định tư pháp, Luật Công chứng… với nội dung về cơ bản đã thể chế hóa được các định hướng mà Nghị quyết số 49 đề ra.

Về tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của TAND đã được đổi mới, hoàn thiện, trong đó đã khẳng định TAND là cơ quan thực hiện quyền tư pháp; xây dựng hệ thống Tòa án 4 cấp; đổi mới cách thức tổ chức phiên tòa theo hướng tiếp thu hạt nhân hợp lý của mô hình tranh tụng; đổi mới hình thức phòng xử án.

Đội ngũ chức danh tư pháp trong TAND được đổi mới, củng cố, tăng cường cả về số lượng và chất lượng. Chức danh Thẩm phán được phân thành 4 ngạch, gồm: Thẩm phán TANDTC, Thẩm phán cao cấp, Thẩm phán trung cấp và Thẩm phán sơ cấp. Thẩm phán TANDTC do Quốc hội phê chuẩn và Chủ tịch nước bổ nhiệm.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thắng trình bày tham luận tại hội thảo

Ngoài ra, cơ sở vật chất và phương tiện làm việc của các Tòa án có bước cải thiện nhất định tạo điều kiện để các Tòa án hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Về hợp tác quốc tế, uy tín và địa vị của Tòa án Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng cao. Tòa án đã tham gia nhiều định chế tư pháp quốc tế như: Hội đồng Chánh án thế giới và khu vực, Tòa án trọng tài thường trực PCA; đàm phán, ký kết nhiều Hiệp định đa phương, song phương. Việc hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với công tác Tòa án cũng được thực hiện việc như: bố trí, cơ cấu lãnh đạo TAND tham gia cấp ủy hoặc Ban Thường vụ tại địa phương...

Bên cạnh những đánh giá cao về thành tựu cải cách tư pháp, các đại biểu cũng gợi mở những ý tưởng về cải cách tư pháp trong TAND giai đoạn 2021 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Theo đó, trong thời gian tới, Đảng, Nhà nước cần tạo điều kiện hơn nữa để đảm bảo các cơ chế cho Tòa án thực hiện có hiệu quả quyền tư pháp. Tòa án phải thực sự độc lập; mở rộng thẩm quyền, giao vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của thiết chế bảo hiến cho TANDTC; tăng cường sự giám sát của quyền tư pháp đối với quyền hành pháp và quyền lập pháp…

Một vấn đề mới được Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tô Văn Hòa, Trưởng khoa Pháp luật hành chính - Nhà nước, Đại học Luật Hà Nội nêu ra, đó là vấn đề chế định Bồi thẩm đoàn tham gia xét xử vụ án hình sự - kinh nghiệm quốc tế và vận dụng vào Việt Nam.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Duy Nghĩa, Giám đốc Chương trình Thạc sĩ Chính sách công (MPP) của Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, Đại học Fulbright Việt Nam đề xuất xây dựng cơ chế nhằm tăng cường khả năng tự quyết định và khả năng đoán định tư pháp của người dân…

Kết luận hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hòa Bình, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án TANDTC đánh giá cao tinh thần trách nhiệm và ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học về những nội dung quan trọng định hướng cải cách tư pháp của TAND trong thời gian tới.

Trên cơ sở các ý kiến tại hội thảo, lãnh đạo TANDTC sẽ tổng kết Nghị quyết số 49 về Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020 của hệ thống TAND và hoạch định lộ trình cải cách tư pháp trong những năm tiếp theo nhằm xây dựng nền tư pháp tiên tiến, công khai, minh bạch, bảo vệ công lý, phục vụ nhân dân.