Điểm sáng công tác Tòa án trong năm 2022

Những điểm sáng của công tác Tòa án năm 2022

Theo đánh giá của Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Ban cán sự Đảng, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình đã đề cập đến tại hội nghị triển khai công tác Tòa án 2023 vừa qua, mặc dù năm 2022 có nhiều khó khăn do dịch bệnh Covid-19 và những biến chuyển do tình hình thế giới… nhưng hệ thống TAND đã có những thành tích nổi bật, đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Tòa án đã đề ra các giải pháp hoàn thiện thể chế, làm cho Tòa án thực sự nghiêm minh, liêm chính, bảo vệ được công lý, quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Năm 2022 Tòa án đã hoàn thành tất cả các đề án Trung ương giao cho như Đề án Tòa án người chưa thành niên;  Đề án Tòa án điện tử; Đề án cải cách tư pháp đã được Trung ương đưa vào Nghị quyết… Bên cạnh đó, Tòa án đã đưa ra xét xử các vụ án tham nhũng với những bản án nghiêm khắc nhưng cũng nhân văn, thu hồi lại nhiều tài sản.

Trong xây dựng pháp luật, Quốc hội nhiệm kỳ này đã ban hành ba Pháp lệnh, đây là những Pháp lệnh do TANDTC xây dựng dự thảo; Án lệ đã trở thành xu thế, thói quen trong xét xử của các Thẩm phán. Đến nay đã có  hơn 1.000 bản án viện dẫn án lệ; Thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, các trung tâm hòa giải tại Tòa án đã phát huy vai trò, có hiệu quả tích cực; Xét xử trực tuyến, mặc dù chưa được đầu tư nhưng đã được triển khai rất tốt, đã có hơn 5.000 vụ được xét xử trực tuyến.

Những kết quả đạt được của hệ thống trong năm 2022 được các đại biểu Quốc hội ghi nhận và đánh giá cao

Tại Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2023, Chánh án Nguyễn Hòa Bình đã biểu dương các Tòa án đã nỗ lực, khắc phục khó khăn để xét xử trực tuyến thành công. Có những Tòa án cấp huyện, vì thiếu cơ sở vật chất, Thẩm phán đã mang ti vi của gia đình để phục vụ công tác xét xử.

Một điểm sáng không thể không kể đến là việc ứng dụng công nghệ thông tin, quản lý án tổng hợp và trợ lý ảo. Trợ lý ảo dù đang thử nghiệm nhưng các Thẩm phán đã sử dụng rất nhiều, trợ giúp hiệu quả cho công tác xét xử.

Những kết quả có được đó là từ sự chỉ đạo của tập thể Ban lãnh đạo TANDTC, sự nỗ lực của toàn thể cán bộ, công chức, viên chức trong ngành Tòa án nhân dân trong năm qua.

Kết quả này cũng đã được các đại biểu Quốc hội ghi nhận và đánh giá cao tài Kỳ họp thứ tư vừa qua.

Phát biểu tại nghị trường, ĐB Phan Thị Nguyệt Thu (Hà Tĩnh) cũng đưa ra nhận định, năm 2022 Tòa án thực hiện nhiệm vụ trong bối cảnh tình hình rất khó khăn như dịch bệnh, tội phạm gia tăng, phức tạp trên nhiều lĩnh vực; tội phạm tham nhũng tăng 40,97%... Tuy nhiên, nhiều kết quả công tác đã đạt và vượt chỉ tiêu Quốc hội đề ra. Tòa án đưa ra xét xử nhiều vụ án lớn kịp thời, nghiêm minh, được dư luận, nhân dân đồng tình, đánh giá cao. Công tác thu hồi tài sản bị chiếm đoạt trong các vụ án kinh tế, tham nhũng tiếp tục được quan tâm thực hiện.

Các vụ án dân sự, hành chính được Tòa án cao cấp đối thoại, hòa giải thành chiếm tỷ lệ cao. Điều đó khẳng định sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cơ quan tư pháp trung ương rất quyết liệt và có nhiều giải pháp phù hợp trong triển khai thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình.

ĐB Phan Thị Nguyệt Thu (Hà Tĩnh) phát biểu nhận định về kết quả đạt được của Tòa án trong năm 2022

Đánh giá về kết quả thực hiện Nghị quyết 33 về xét xử phiên tòa trực tuyến, đại biểu nhận định, sau gần một năm kể từ ngày Nghị quyết 33 có hiệu lực, các cơ quan tố tụng đã phối hợp xét xử trực tuyến gần 5.000 vụ án, trong đó, hơn 3.000 vụ án hình sự có điểm cầu thành phần tại các trại giam Công an tỉnh trên cả nước; trong đó có vụ án xét xử trực tuyến từ điểm cầu của Tòa án tỉnh tới điểm cầu thành phần Tòa án cấp quận, bị cáo đang ở trại giam mà không phải dẫn giải đến phiên tòa để xét xử. Đó là sự thành công rất lớn lao.

Nghị quyết của Quốc hội được Tòa án triển khai hiệu quả trên thực tế

Qua kết quả đó cho thấy sự quyết tâm của các cơ quan tiến hành tố tụng và các cấp Tòa án đã khắc phục cơ bản về cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin để triển khai thực hiện Nghị quyết 33 của Quốc hội một cách có hiệu quả, đảm bảo xét xử kịp thời các vụ việc, tạo điều kiện thuận lợi để cá nhân, tổ chức tham gia phiên tòa, giảm thiểu thời gian, tiết kiệm chi phí cho người dân và ngân sách của Nhà nước.

Theo ĐB Phan Thị Nguyệt Thu, qua theo dõi trực tiếp một số phiên tòa trực tuyến tại địa phương và các tỉnh, nghe ý kiến đánh giá của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng và nhân dân cho thấy, việc tổ chức phiên tòa trực tuyến đảm bảo các quy định của pháp luật, quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia tố tụng được thực hiện như phiên tòa trực tiếp.

Dẫn ra thực tế, từ một số vụ án lớn đặc biệt nghiêm trọng được phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử, nhiều vụ án hàng trăm người tham gia tố tụng, có những vụ án lên tới gần 700 người, gồm có bị cáo, bị hại, người tham gia tố tụng khác, trong khi cơ sở vật chất, phòng xét xử tại các Tòa án được xây dựng từ những năm 90 đã xuống cấp nghiêm trọng, việc ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện chuyển đổi số, vận hành hiệu quả phần mềm trợ lý ảo giám sát, điều hành của Tòa án còn gặp nhiều khó khăn, do thiết bị công nghệ thông tin chưa được trang bị đầy đủ và thiếu đồng bộ.

 Vụ việc ngày càng tăng, tính chất ngày càng phức tạp, trong khi đó, nguồn lực hiện tại về con người cũng như cơ sở vật chất của tòa án các cấp và các cơ quan tư pháp còn thiếu, vì vậy gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình. Vì vậy, đại biểu kiến nghị Chính phủ, Quốc hội xem xét đầu tư cơ sở vật chất cho các cơ quan tư pháp thực thi nhiệm vụ của mình.

Nói về phiên tòa trực tuyến, ĐB Đặng Bích Ngọc (Hoà Bình) cũng cho rằng: Cử tri và nhân dân đánh giá cao việc Quốc hội ban hành Nghị quyết 33 về tổ chức phiên tòa trực tuyến, điều này thể hiện quyết tâm của Quốc hội, Chính phủ trong việc đổi mới và nâng cao chất lượng công tác xét xử trong bối cảnh dịch bệnh.

ĐB Đặng Bích Ngọc (Hoà Bình) nói về việc xét xử trực tuyến của Tòa án tại Quốc hội

Ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết, TANDTC cũng đã khẩn trương chủ động chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan ban hành các văn bản và tổ chức hướng dẫn triển khai thực hiện việc xét xử trực tuyến. Mặc dù trong bối cảnh khó khăn, chưa bố trí được kinh phí đầu tư trang thiết bị phục vụ cho phiên tòa trực tuyến, nhưng hệ thống Tòa án đã tổ chức xét xử trực tuyến được hàng ngàn vụ trong năm 2022 là con số ấn tượng; qua đó cho thấy sự quyết tâm của các cơ quan tiến hành tố tụng mà nòng cốt là các Tòa án, khắc phục khó khăn trước mắt để đưa Nghị quyết của Quốc hội thực thi trên thực tiễn, góp phần đảm bảo tư pháp không chậm trễ. Việc xét xử nhanh chóng, kịp thời, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, tạo cơ chế thuận lợi để bị can, bị cáo, đương sự, tổ chức và cá nhân tham gia phiên tòa, giảm thiểu thời gian cho người dân, cơ quan, tổ chức khi tham gia phiên tòa, đặc biệt là tiết kiệm chi phí cho xã hội và người dân.

Theo đại biểu, là người trực tiếp theo dõi một số phiên tòa nhận thấy, việc tổ chức phiên tòa đã đảm bảo tính tôn nghiêm của pháp luật, chất lượng hình ảnh, âm thanh rõ nét. Đặc biệt là việc tổ chức phiên tòa trực tuyến sẽ giúp đương sự, bị can, bị cáo đang cư trú hoặc bị tạm giam ở những vùng có dịch, vùng bị thiên tai hoặc vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc khó khăn dễ dàng tham gia phiên tòa mà không phải đến trực tiếp, giúp bảo vệ quyền và lợi ích của các cá nhân, tổ chức, góp phần trong công tác phòng, chống dịch và ổn định trật tự xã hội.

Kết quả đã chứng minh cho thấy, việc triển khai thực hiện Nghị quyết 33 về tổ chức phiên tòa trực tuyến có ý nghĩa rất quan trọng và tạo được niềm tin trong nhân dân. Nghị quyết này cũng là nền tảng pháp lý bước đầu cho việc triển khai thực hiện Tòa án điện tử trong thời gian tới.

Tuy nhiên, hiện nay các trang thiết bị phục vụ xét xử trực tuyến của các Tòa án, cơ sở giam giữ chưa được đầu tư đồng bộ, phần lớn thiết bị là đi mượn, cho thuê và tận dụng các thiết bị từ phòng họp trực tuyến hiện có, chuyển đổi công năng để tổ chức xét xử. Do vậy, đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần tăng cường nguồn lực đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho hoạt động này, đại biểu đề nghị.