Đảm bảo quyền lợi lâu dài của người lao động

Theo Dự thảo Luật, phương án 1, giải quyết rút BHXH một lần với nhóm lao động tham gia trước khi luật BHXH sửa đổi có hiệu lực (dự kiến từ ngày 1/7/2025), sau 12 tháng nghỉ việc, không tham gia BHXH tự nguyện, có thời gian đóng chưa đủ 20 năm và có nhu cầu thì được rút BHXH một lần. Với nhóm người tham gia hệ thống từ sau ngày 1/7/2025 sẽ không được rút BHXH một lần, trừ trường hợp theo quy định.

Phương án 2, người lao động sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc (nghỉ việc), không tham gia BHXH tự nguyện, có thời gian đóng chưa đủ 20 năm và có yêu cầu nhận BHXH một lần thì được giải quyết một phần, nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào Quỹ Hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH về sau.

Theo đánh giá của cơ quan soạn thảo, phương án 1 có thể nhận được sự đồng thuận của lao động vì 17,5 triệu người tham gia hệ thống trước tháng 7/2025 vẫn có thể rút một lần, nhưng nhược điểm là chậm mở rộng diện bao phủ và dễ làm dấy lên sự so sánh giữa người tham gia trước và sau khi luật có hiệu lực.

Đối với phương án 2, ưu điểm là có thể đáp ứng nhu cầu tài chính trước mắt của người lao động và giữ họ ở lại hệ thống an sinh để hưởng lương hưu.

Trao đổi với báo chí, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học lao động xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) Nguyễn Thị Lan Hương cho rằng, để đảm bảo chính sách an sinh thì không nên cho người lao động rút một lần. Thế nhưng hiện nay người lao động đang rất khó khăn, do vậy chỉ nên quy định cho rút một phần không quá 50% BHXH, phần còn lại để hướng người lao động tái tham gia BHXH, hướng tới hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động.

Theo bà Hương, Luật BHXH nên quy định bảo lưu số năm đóng cho người lao động. Theo đó, số năm đóng vẫn được giữ nguyên và mức hưởng sau này dựa trên số tiền đóng thực tế.

Ông Phạm Minh Huân, nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH cho hay, tại nhiều nước đã có quy định hạn chế rút BHXH một lần. Người lao động có thể do nhu cầu trước mắt cần rút “một cục”, nhưng đến khi hết tuổi lao động sẽ khó có nguồn để sinh sống.

Do vậy, thay vì cho rút "một cục" như hiện nay, Luật BHXH nên tiếp tục giữ quy định về BHXH một lần như Điều 60 Luật BHXH năm 2014, không được rút BHXH một lần khi còn tuổi lao động, trừ trường hợp đi nước ngoài định cư, mắc bệnh hiểm nghèo.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần có chính sách tín dụng để hỗ trợ cho lao động vay với lãi suất ưu đãi khi gặp khó khăn, ổn định tìm việc làm mới. Từ đó, người lao động sẽ có thêm cơ hội tìm việc làm mới để tiếp tục đóng BHXH cho đến khi hết tuổi lao động, hướng tới hưởng lương hưu.

Hạn chế rút BHXH một lần là quan điểm hoàn toàn đúng nhằm hướng tới bảo vệ người lao động trong dài hạn. Cho nên, trong lần sửa đổi luật này, vấn đề cốt lõi là tập trung chỉnh sửa, điều chỉnh những vấn đề bất cập, theo hướng phát triển BHXH và tăng quyền lợi, không tập trung hạn chế quyền lợi người lao động. Việc sửa đổi sẽ tập trung vào 5 nhóm giải pháp chính và 12 nội dung với mục tiêu cao nhất là hạn chế tối đa việc rút BHXH một lần, đồng thời bảo đảm ổn định an sinh xã hội.

Trước đó, cho ý kiến vào dự thảo Luật BHXH (sửa đổi), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo dự luật đánh giá tác động, cân nhắc kỹ lưỡng và bao quát trong việc sửa đổi, bổ sung những quy định về hưởng BHXH một lần.

Ủy ban Xã hội của Quốc hội cũng đề nghị cơ quan soạn thảo luật tiếp tục rà soát, đánh giá toàn diện về bối cảnh thực tiễn, đời sống và tâm lý người lao động để đề xuất phương án đảm bảo tốt nhất quyền lợi lâu dài của người lao động, hài hòa với nguyên tắc đóng, hưởng, có chia sẻ của BHXH…