Công tác TAND năm 2015 cơ bản hoàn thành các chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội đề ra

Sự nỗ lực lớn của cán bộ, Thẩm phán

Năm 2015, Tòa án các cấp triển khai các nhiệm vụ công tác trong bối cảnh tình hình tội phạm tuy được kiềm chế nhưng còn diễn biến phức tạp, các tranh chấp dân sự vẫn có xu hướng gia tăng, thẩm quyền của Tòa án được mở rộng. Cùng với yêu cầu nâng cao chất lượng công tác giải quyết, xét xử các loại vụ án, đáp ứng yêu cầu mà các Nghị quyết của Quốc hội đề ra.

Mặc dù số lượng các loại vụ án tăng hơn nhiều so với cùng kỳ năm trước nhưng với việc chủ động nắm bắt tình hình, TANDTC đã đề ra nhiều giải pháp hữu hiệu, đặc biệt chú trọng việc tăng cường tranh tụng tại phiên tòa; đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức; làm tốt công tác tổng kết thực tiễn xét xử, đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật và phát triển án lệ... nên công tác giải quyết, xét xử các loại vụ án trong năm qua tiếp tục có những chuyển biến tích cực.

Tỷ lệ bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước. Việc xét xử các vụ án hình sự về cơ bản đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Việc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án đã đi vào nền nếp và được thực hiện chặt chẽ theo quy định của pháp luật. Công tác giải quyết các vụ việc dân sự và vụ án hành chính đã bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của các bên đương sự, số lượng hoà giải thành trong giải quyết các vụ việc dân sự tiếp tục được duy trì ở mức cao với tỷ lệ đạt 50%.  Đáng chú ý, trong năm 2015, Tòa án cấp sơ thẩm đã tuyên 22 bị cáo không phạm tội, điều này thể hiện sự nỗ lực rất lớn của các cán bộ, Thẩm phán.

Chánh án TANDTC Trương Hòa Bình trình bày báo cáo công tác tại Quốc hội

Việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, các Tòa án vẫn giải quyết đạt trên 50% số đơn thuộc thẩm quyền. 100% kháng nghị của Chánh án TANDTC đều được Hội đồng xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm chấp nhận; đã xem xét 20/31 trường hợp có đơn kêu oan được xét xử trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII có mức phạt tù từ 20 năm, chung thân hoặc tử hình cũng như một số vụ án xét xử từ nhiệm kỳ trước mà bị cáo có đơn kêu oan như: Vụ án Lê Bá Mai tại Bình Phước; vụ án Hồ Duy Hải tại Long An; vụ án Huỳnh Văn Nén tại Bình Thuận; vụ án Nguyễn Văn Chưởng tại Hải Phòng. Qua xem xét, về cơ bản việc xét xử là đúng pháp luật, tuy nhiên cũng đã kháng nghị đối với 01 trường hợp để giải quyết theo thủ tục chung. Công tác kiểm tra việc xét xử của các Tòa án tiếp tục được tăng cường, nhằm chấn chỉnh kịp thời các sai sót trong hoạt động nghiệp vụ, nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ, Thẩm phán trong công tác xét xử.

Tình hình thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về hoạt động của các Tòa án, Chánh án Trương Hòa Bình cho biết, cơ bản đã đáp ứng các yêu cầu, chỉ tiêu mà Nghị quyết của Quốc hội đề ra. Cụ thể, Toà án các cấp đã triển khai sâu rộng việc nâng cao chất lượng tranh tụng tại các phiên toà xét xử, đặc biệt là đã phối hợp với Viện Kiểm sát các cấp tổ chức 4.102 “Phiên tòa rút kinh nghiệm” (tăng 288 so với cùng kỳ năm trước); tổ chức 9.000 phiên tòa xét xử lưu động tại địa phương nơi xảy ra vụ án; chất lượng xét xử, giải quyết các loại án tiếp tục được nâng lên, tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán giảm so với cùng kỳ năm trước; việc áp dụng hình phạt tù cho hưởng án treo được thực hiện chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật.

Mặc dù số lượng án tăng gần 12.000 vụ nhưng hầu hết đều được đưa ra xét xử trong thời hạn quy định của pháp luật, số vụ án để quá hạn luật định do lỗi chủ quan của Tòa án chiếm 0,03% và không có án của Hội đồng Thẩm phán TANDTC quá hạn luật định. Tiến độ và chất lượng công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm được đảm bảo; đã triển khai thực hiện nghiêm túc việc xem xét các trường hợp có đơn kêu oan theo đúng yêu cầu Nghị quyết số 69 và Nghị quyết số 96 của Quốc hội.

Bên cạnh đó, với hoạt động tích cực, có hiệu quả của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng; Ban chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương đã góp phần lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động của TAND bám sát các nhiệm vụ chính trị và không ngừng hoàn thiện về tổ chức và hoạt động, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Hiến pháp năm 2013 và các văn bản luật, pháp lệnh mới được sửa đổi, bổ sung đã dần đi vào cuộc sống, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan tư pháp, trong đó có TAND.

Những giải pháp hữu hiệu

Qua thảo luận, các ĐB cũng đã ghi nhận những kết quả mà Tòa án các cấp đã đạt được trong năm qua, đồng thời chỉ ra những hạn chế cần khắc phục.

 ĐB Nguyễn Thái Học (Phú Yên) cho rằng, những kết quả đó là sự nỗ lực lớn của các cơ quan tư pháp nói chung và Tòa án nói riêng. Các cơ quan đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong năm 2015, đây là sự nỗ lực rất lớn, được khẳng định và ghi nhận. Nhưng, trước thực tế đòi hỏi ngày càng cao, công tác quản lý, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác pháp luật cần chặt chẽ  hơn, để hạn chế một cách thấp nhất các vụ vi phạm pháp luật có thể xảy ra. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất thiếu thốn cũng là vấn đề đáng lo ngại. Báo cáo nêu lên những con số rất đáng suy nghĩ, hiện nay có tới 35% TAND cấp huyện còn phải thuê trụ sở, chưa có trụ sở; 61,4% VKSND cấp huyện chưa có trụ sở hoặc trụ sở bị hỏng, xuống cấp chưa đáp ứng được nhu cầu sử dụng... Vì vậy, đề nghị Quốc hội, Chính phủ phải có biện pháp ưu tiên để sớm khắc phục tình trạng này.

ĐB Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) cũng đánh giá, trong năm 2015, hệ thống Tòa án các cấp đã tuyên 22 bị cáo không phạm tội, đây là cố gắng rất lớn, thể hiện bản lĩnh chính trị, trình độ pháp luật của Thẩm phán trong việc đấu tranh bảo vệ công lý. Tuy nhiên, vẫn còn có tình trạng Tòa án cấp sơ thẩm tuyên có tội, sau đó Tòa án cấp phúc thẩm đã tuyên là không có tội. Vì vậy, hệ thống TAND các cấp cần phân tích, làm rõ trách nhiệm của Thẩm phán để có hướng xử lý nghiêm khắc, đáp ứng niềm tin, sự kỳ vọng của nhân dân.

Với quyết tâm chính trị của mình, Chánh án TANDTC Trương Hòa Bình cũng đã thẳng thắn nêu lên những tồn tại, hạn chế hiện nay. Đó là, tỷ lệ giải quyết các loại vụ án nhìn chung chưa cao; còn có 2 trường hợp kết án oan người không có tội; một số Tòa án chưa khắc phục triệt để việc để các vụ án quá thời hạn luật định do lỗi chủ quan; tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa cao; việc tổng kết kinh nghiệm xét xử và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật mặc dù đã có tiến bộ, nhưng ở một số lĩnh vực còn chậm. Công tác quản lý, điều hành hoạt động ở một số đơn vị chưa thực sự chặt chẽ, hiệu quả, khoa học; vẫn còn xảy ra các trường hợp cán bộ, công chức Tòa án vi phạm phẩm chất đạo đức, kỷ luật công vụ và thậm chí vi phạm pháp luật…

Đồng thời, Chánh án TANDTC Trương Hòa Bình cũng đã đưa ra những giải pháp trọng tâm trong năm 2016. Đó là, bên cạnh việc tiếp tục thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp và cải cách tư pháp, gắn việc thực hiện các nhiệm vụ công tác của Tòa án, sẽ đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ án; đảm bảo các phán quyết của Toà án phải đúng pháp luật, đảm bảo công lý, bảo vệ các quyền con người, quyền công dân, phấn đấu không để xảy ra việc xét xử oan hoặc bỏ lọt tội phạm. Nâng cao hiệu quả công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn xét xử và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật, trong đó đặc biệt chú trọng việc triển khai áp dụng án lệ; kiện toàn tổ chức bộ máy Tòa án các cấp theo Luật Tổ chức TAND năm 2014.

Tăng cường đầu tư xây dựng, cải tạo, mở rộng trụ sở TAND các cấp đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của Tòa án nhằm đổi mới thủ tục hành chính - tư pháp; đảm bảo công khai, minh bạch các hoạt động của Tòa án, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi giải quyết công việc tại Tòa án…