Cố Giáo sư Trần Văn Khê và những điều chưa kể

Mới đây, buổi tọa đàm về GS.TS Trần Văn Khê và những điều chưa kể diễn ra tại TP.HCM, đây là chương trình ý nghĩa nhân dịp kỷ niệm 10 năm ngày mất của ông (2015-2025).

Buổi tọa đàm thu hút đông đảo giới nghiên cứu, những người mộ điệu văn hóa, nghệ thuật đến dự.

Tại đây, các diễn giả đã hé lộ nhiều chi tiết độc đáo và sâu sắc về cuộc đời, sự nghiệp, tính cách của cố GS.TS.Trần Văn Khê, những điều mà khán giả chưa từng được nghe trước đó.

Đầu tiên là sự uyên bác và tỉ mỉ, không chỉ trong âm nhạc mà còn ở nhiều lĩnh vực của đời sống. Ông có một hồ sơ dày cộp ghi chép chi tiết về giờ giấc, ngày tháng, thuế, địa điểm đi lại, bạn bè....

Cạnh đó là khả năng ghi nhớ và sắp xếp đáng kinh ngạc. Điển hình là việc khi cần giấy chứng nhận giải thưởng cho đĩa nhạc Ocora của mình, ông có thể chỉ dẫn chính xác vị trí của nó trong thư viện tại nhà (tầng thứ nhất, kệ sách thứ nhất bên phải, hàng thứ hai, trong bìa sơ mi màu đỏ đậm).

Thứ hai là sự tận tâm và bất chấp những hủ tục vì công việc. Trước đây, trong chuyến lưu diễn 40 ngày tại Pháp năm 1992, GS Khê cùng nhạc sĩ Hải Phượng đã biểu diễn tới 21 buổi.

Đáng chú ý, ông đã cùng Hải Phượng đến Đồn Cảnh sát ngay sáng mùng 1 Tết Âm lịch để xin gia hạn Visa, phá vỡ những quan niệm kiêng kỵ truyền thống của người Việt về ngày đầu năm. Điều này thể hiện sự ưu tiên tuyệt đối của ông cho công việc và sứ mệnh.

Thứ ba, ông có phong cách dạy dỗ và truyền cảm hứng độc đáo. Ông không bao giờ chê bai trực tiếp hay làm mất mặt người khác. Thay vì nói "dở quá" hay "tầm bậy", ông sẽ nói: "Con làm nó tốt lắm nhưng mà có cái chỗ này nè, đâu mai mốt con làm thử theo cái kiểu này thử xem sao", gợi mở những phiên bản khác để người học tự lựa chọn và nâng cao giá trị bản thân.

Mặt khác, ông có khả năng biến những điều phức tạp thành đơn giản, chuyển từ bóng tối trở nên sáng và sáng hơn.

Thứ tư là sự quan tâm sâu sắc và tấm lòng vị tha vì cộng đồng. Ông thể hiện sự nuối tiếc sâu sắc khi thấy thế hệ trẻ không biết đến âm nhạc truyền thống, thậm chí tự nhận đó là lỗi của mình.

Hay khi tham gia một buổi nói chuyện ở trường cấp 2 Dầu Tiếng (tỉnh Bình Dương cũ), mặc dù tiền thù lao rất ít (chỉ đủ chi phí thuê xe), ông vẫn vui vẻ nhận lời và nói: "Nếu như mình làm được một cái chuyện gì đó giúp cho ai đó thì coi như một phần mình trả ơn cái cuộc đời này".

Thứ năm, ông có di sản nghiên cứu tiên phong và tầm ảnh hưởng quốc tế. Luận án tiến sĩ của Giáo sư Khê về âm nhạc dân tộc Việt Nam được xem là một công trình nghiên cứu không thể thiếu đối với bất kỳ học giả nào quan tâm đến văn hóa Việt Nam, là "một sự khai phá đầu tiên" và "một kho tàng đầu tiên" của dân nhạc Việt Nam trên trường thế giới, có giá trị đến tận ngày nay.

Ngoài ra, GS Trần Văn Khê còn có nghệ thuật phân tích ngữ khí trong sân khấu truyền thống.

Có thể thấy rằng, những chia sẻ này không chỉ khắc họa một Giáo sư Trần Văn Khê uyên bác mà còn là một người thầy tận tâm, một nhà hoạt động văn hóa nhiệt huyết và một người có nhân cách lớn lao, luôn cống hiến hết mình cho di sản văn hóa dân tộc và cộng đồng.

Chương trình do CLB Nghiên cứu và Vinh danh Văn hóa Nam bộ chủ trì, phối hợp cùng CLB Tiếng Hát Quê Hương, Hội Quán Các Bà Mẹ, Nhạc viện TP.HCM đồng tổ chức.