Chủ tịch nước: Xây dựng hệ thống TAND trong sạch, vững mạnh, đáp ứng kỳ vọng của nhân dân

Chủ tịch nước Trần Đại Quang phát biểu tại Hội nghị

Thưa các vị đại biểu!
Thưa các đồng chí!

Trong không khí phấn khởi của những ngày đầu năm mới, hôm nay, tôi rất vui mừng đến dự Hội nghị triển khai công tác năm 2017 của các Tòa án nhân dân. Thay mặt lãnh đạo Ðảng và Nhà nước, tôi thân ái gửi tới các đồng chí và qua các đồng chí, gửi tới các cán bộ lão thành cùng toàn thể cán bộ, công chức, viên chức và người lao động Tòa án nhân dân các cấp lời thăm hỏi ân cần và lời chúc tốt đẹp nhất.

Thưa các đồng chí!

Năm 2016 - năm đầu tiên triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, cũng có không ít khó khăn, thách thức. Toàn hệ thống chính trị đã tích cực kế thừa, phát huy những thành tựu, kết quả đạt được, khắc phục những hạn chế, yếu kém còn tồn tại và bình tĩnh, tỉnh táo xử lý kịp thời, đúng đắn những vấn đề mới phát sinh để đưa những chủ trương, định hướng và mục tiêu Nghị quyết Đại hội XII của Đảng vào cuộc sống.

Năm 2016 cũng là năm đầu các cơ quan tư pháp nói chung và Tòa án nhân dân nói riêng tập trung triển khai thực hiện các đạo luật mới về tư pháp. Trong bối cảnh chung đó, qua theo dõi hoạt động của các Tòa án và hôm nay nghe báo cáo tổng kết công tác, tôi nhất trí và đánh giá cao kết quả công tác của Tòa án nhân dân đạt được trong năm 2016. Với quyết tâm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong từng mặt công tác, tiếp tục đưa các yêu cầu của cải cách tư pháp, các quy định Hiến pháp cũng như các quy định mới của các đạo luật vào thực tiễn, Tòa án nhân dân các cấp đã tích cực triển khai thực hiện nhiều biện pháp đột phá và đạt được những thành tích đáng trân trọng. Nổi bật là:

- Chất lượng xét xử các loại vụ án được tiếp tục được nâng lên, tiến độ giải quyết các vụ án được đẩy nhanh. Trong quá trình xét xử, chú trọng và đề cao bảo vệ quyền con người, quyền công dân, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; đã có nhiều cố gắng bảo đảm yêu cầu xử lý đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không làm oan người vô tội, không để lọt tội phạm và người phạm tội. Tranh tụng tại phiên tòa tiếp tục được mở rộng với không khí dân chủ hơn và chất lượng ngày càng được nâng cao. Các vụ án lớn, trọng điểm, phức tạp được tập trung chỉ đạo giải quyết sát sao, nhất là các vụ án tham nhũng, kinh tế mà dư luận xã hội quan tâm, bảo đảm đúng pháp luật; hình phạt áp dụng tương xứng với tính chất, mức độ phạm tội của bị cáo. Chủ động, tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm tra, giám đốc một số vụ án hình sự có đơn kêu oan và nghiêm túc khắc phục hậu quả các trường hợp oan, sai. Việc giải quyết các tranh chấp về dân sự, hành chính, nhìn chung đảm bảo đúng pháp luật, đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân. Việc tổ chức các phiên tòa lưu động trong xét xử các vụ án hình sự và công tác hòa giải, đối thoại trong giải quyết các vụ việc dân sự, hành chính được tăng cường góp phần tuyên truyền giáo dục ý thức chấp hành pháp luật và giữ gìn mối đoàn kết trong quần chúng nhân dân.

- Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế gắn với cải cách tư pháp được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Ðã hoàn thành và trình Quốc hội thông qua các Bộ luật và Luật tố tụng tư pháp được giao chủ trì cũng như tham gia; chủ động, tích cực đề xuất các nội dung quan trọng trong việc sửa đổi Bộ luật Hình sự năm 2015. Tổ chức triển khai hiệu quả, chất lượng các đạo luật, luật mới; đặc biệt đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn để đảm bảo áp dụng thống nhất các quy định mới của các đạo luật này; công tác phát triển án lệ tiếp tục được đẩy mạnh.

- Công tác chính trị tư tưởng, công tác xây dựng đảng, xây dựng nguồn lực được đặc biệt chú trọng và đã đạt nhiều kết quả tích cực. Tiếp tục chỉ đạo thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Ðảng hiện nay", đặc biệt đã tổ chức quán triệt và tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biễn”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; tổ chức thực hiện sâu rộng Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về “đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, tác phong Hồ Chí Minh” gắn với việc học tập và làm theo lời Bác dạy cán bộ tư pháp phải “Phụng công, thủ pháp, chí công vô tư”, phải “gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân” mà các Tòa án lấy đó làm chủ đề xuyên suốt của các phong trào thi đua và phương châm trong việc thực nhiệm vụ công tác. Triển khai nhiều biện pháp cụ thể nhằm tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ. Tiếp tục thực hiện những giải pháp đổi mới căn bản trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đặc biệt đã nỗ lực, hoàn thành thành lập Học viện Tòa án và tổ chức khóa I đào tạo cử nhân luật chuyên ngành Tòa án, nhằm chủ động tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ sự nghiệp phát triển lâu dài của Tòa án. Triển khai và tổ chức thi tuyển các chức danh tư pháp đã tạo ra khâu đột phá trong xây dựng đội ngũ cán bộ Tòa án “vừa hồng, vừa chuyên”, tác động tích cực đến phong trào thi đua học tập, tự đào tạo trong từng cấp, từng đơn vị Tòa án.  Cơ sở vật chất, trang thiết bị và phương tiện làm việc cho các Tòa án được quan tâm đầu tư; việc ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động của Tòa án được tăng cường, góp phần nâng cao chất lượng các mặt công tác nhất là công tác xét xử, giải quyết các loại vụ án.

Có thể khẳng định, với việc lựa chọn đúng đắn và quyết tâm cao trong việc tổ chức thực hiện các giải pháp công tác trọng tâm năm 2016, Tòa án nhân dân các cấp đã hoàn thành tốt các yêu cầu cải cách tư pháp của Ðảng, hoàn thành cơ bản các chỉ tiêu, yêu cầu được giao tại các Nghị quyết của Quốc hội. Những thành tích và kết quả đó đã góp phần quan trọng trong việc giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân, tạo môi trường ổn định cho sự phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của đất nước.

Thay mặt lãnh đạo Ðảng và Nhà nước, tôi nhiệt liệt hoan nghênh, chúc mừng và biểu dương những cố gắng to lớn, những đóng góp thiết thực của các đồng chí.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích đạt được, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của các Tòa án vẫn còn một số tồn tại, hạn chế: Một số chỉ tiêu chưa đạt 100% so với yêu cầu của các Nghị quyết của Quốc hội; tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán chưa giảm nhiều; chưa khắc phục triệt để án quá hạn luật định do lỗi chủ quan; tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm còn thấp; công tác xây dựng pháp luật và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật ở một số lĩnh vực chưa kịp thời; vẫn còn cán bộ, công chức vi phạm bị xử lý kỷ luật... Tại hội nghị này, rất mong các đồng chí nghiêm túc, thẳng thắn nhìn lại những việc gì đã làm tốt, việc gì làm chưa tốt, tập trung phân tích kỹ nguyên nhân để thấy rõ hơn trách nhiệm của mình và tìm ra những giải pháp tích cực, hữu hiệu khắc phục những hạn chế, thiếu sót, tiếp tục đổi mới, nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả hoạt động.

Thưa các đồng chí!

Năm 2017, dự báo tình hình thế giới, khu vực diễn biến rất phức tạp, kinh tế-xã hội trong nước còn khó khăn, trong khi chúng ta phải tiếp tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, xã hội theo các Nghị quyết của Trung ương Đảng và Quốc hội. Nhiệm vụ quan trọng của Tòa án nhân dân các cấp là phải tiếp tục quán triệt sâu sắc và thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo của Ðảng; đổi mới mạnh mẽ và toàn diện để xây dựng hệ thống Tòa án nhân dân thực sự trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu và kỳ vọng của Ðảng, của nhân dân. Tôi đồng tình với mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm mà các đồng chí đã xác định và nhấn mạnh thêm một số vấn đề sau đây:

Một là, Tòa án các cấp phải bám sát các sự lãnh đạo chỉ đạo, của Trung ương Đảng, Quốc hội, nỗ lực tổ chức tổ chức thực hiện để hoàn thành các nhiệm vụ công tác đề ra, nhất là đối với với các chỉ tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ công tác theo các Nghị quyết của của Quốc hội; gắn việc thực hiện nhiệm vụ công tác với đẩy mạnh thực hiện các nội dung cải cách tư pháp, trong đó cần tập trung khắc phục bằng được những hạn chế, tồn tại, yếu kém mà các đồng chí đã chỉ ra. Để làm được điều này, Tôi đề nghị các đồng chí tiếp tục đổi mới về mọi mặt, nhất là trong công tác chỉ đạo điều hành; tăng cường công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra và tự kiểm tra các lĩnh vực công tác, nhất là lĩnh vực giải quyết, xét xử các loại vụ án của Tòa án các cấp. Công tác hoàn thiện thể chế phải được đặc biệt chú trọng, đảm bảo tiến độ và chất lượng trong xây dựng các dự án luật được giao và tham gia; đổi mới công tác tổng kết thực tiễn và kinh nghiệm xét xử để nâng cao chất lượng và kịp thời ban hành văn bản hướng dẫn, bảo đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật. Đổi mới mạnh mẽ công tác cải cách thủ tục hành chính tư pháp, xây dựng quy định về công khai hóa các hoạt động của Tòa án, nhất là đối với các bản án, quyết định của Tòa án để các cơ quan, tổ chức và người dân dễ dàng tiếp cận, giám sát, đồng thời nhằm nâng cao tinh thần trách nhiệm của đội ngũ Thẩm phán Tòa án nhân dân các cấp.

Hai là, tập trung thực hiện tốt chức năng xét xử và thực hiện quyền tư pháp. Với vai trò là cơ quan xét xử, bảo vệ công lý, việc thực hiện chức năng xét xử với kết quả cuối cùng phán quyết của Tòa án đòi hỏi phải chính xác, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật và lẽ công bằng; đảm bảo quyền con người, quyền công dân; không làm oan người vô tội và không bỏ lọt tội phạm cũng như gây thiệt hại quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Trong quá trình hoạt động, phải đề cao và tuân thủ các nguyên tắc tư pháp dân chủ, pháp quyền đã được Hiến pháp và các luật tố tụng tư pháp quy định, bảo đảm mọi quyết định của Tòa án có căn cứ và đúng pháp luật. Ðối với chức năng thực hiện quyền tư pháp, Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 đã quy định tương đối đầy đủ quyền và trách nhiệm của Tòa án, vấn đề ở chỗ Tòa án nhân dân các cấp cần chủ động và tích cực triển khai thực hiện trên thực tế, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đề xuất để bổ sung những quy định mới phù hợp với thể chế chính trị và những yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Có như vậy, vị thế của Tòa án mới được nâng lên, được nhân dân tin tưởng, ủng hộ và mới thực sự là biểu tượng của nền công lý nước nhà.

Ba là, trong những năm vừa qua, công tác phòng, chống tham nhũng được Đảng, nhà nước đặc biệt quan tâm, đã mặc dù chúng ta đã có nhiều cố gắng song tham nhũng vẫn đang là thách thức, là vấn đề bức xúc của xã hội; công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng vẫn chưa đạt được kết quả như mong muốn. Với trách nhiệm của mình, Tòa án nhân dân các cấp cần tiếp tục đã chủ động, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan để đẩy nhanh tiến độ, đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh vụ án tham nhũng nhằm một mặt, sớm trừng trị nghiêm khắc kẻ phạm tội, sớm thu hồi tài sản của nhà nước bị chiếm đoạt, thất thoát,  mặt khác, có thể nói rằng đó là câu trả lời xác đáng nhất, thể hiện thái độ quyết tâm đấu tranh, đẩy lùi tham nhũng của Đảng và nhà nước ta trước nhân dân. Trong quá trình xử lý các vụ án tham nhũng, cùng với việc xét xử nghiêm minh, chỉ ra cái sai, cái vi phạm, phải chỉ ra cho được những nguyên nhân, điều kiện dẫn đến tham nhũng; kiên quyết khởi tố vụ án tại phiên Tòa nếu phát hiện tội phạm mới và người phạm tội mới. Thông qua mỗi vụ án cụ thể, cần làm rõ trách nhiệm của công tác quản lý, những kẽ hở của cơ chế, chính sách hay khiếm khuyết của pháp luật để chủ động tham mưu cho Ðảng, Quốc hội, kiến nghị với Chính phủ và các cơ quan hữu quan áp dụng biện pháp phòng ngừa, khắc phục hữu hiệu. Đây cũng là trách nhiệm chính trị của Tòa án nhân dân các cấp trước Ðảng, trước nhân dân.

Bên cạnh đó, để chống tham nhũng hiệu quả, trước hết nội bộ của các cấp Tòa án phải thực sự trong sạch, vững mạnh. Ban cán sự đảng, lãnh đạo Tòa án nhân dân các cấp phải thường xuyên chăm lo, giáo dục, rèn luyện bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức; trình độ các mặt, nhất là nắm vững luật pháp; duy trì kỷ cương, kỷ luật nghiêm minh trong đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là cán bộ, Thẩm phán làm công tác này phải luôn giữ cho mình thật sự liêm chính, chí công, vô tư; phải là người có bản lĩnh, dũng khí, kiên quyết đấu tranh bảo vệ cái đúng, không khoan nhượng với tham nhũng. 

Bốn là, đối với công tác xây dựng Ðảng, xây dựng nguồn lực. Ðây là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng, có ý nghĩa quyết định. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: "cán bộ là cái gốc của mọi công việc", "công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém". Ðối với cán bộ Tòa án, Người yêu cầu phải “công bằng, liêm khiết, trong sạch, gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân”. Trong tình hình hiện nay, hơn bao giờ hết, chúng ta càng phải thấm nhuần sâu sắc và thực hiện lời dạy của Bác Hồ. Người cán bộ Tòa án phải có cái tâm trong sáng, tinh thông nghiệp vụ, nhìn nhận, đánh giá sự việc một cách đầy đủ, chính xác, khách quan; phải rèn cho mình phương pháp làm việc khoa học, cẩn trọng, bản lĩnh, trí tuệ với tinh thần “Thượng tôn pháp luật”. Trong vấn đề này tôi đề nghị, Ban cán sự đảng Tòa án nhân dân tối cao, các cấp ủy đảng trong toàn hệ thống phải hết sức chú trọng công tác cán bộ, gắn công tác này với việc củng cố, xây dựng Ðảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Ðảng hiện nay", Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về “tăng cường xây dựng, chỉnh đốn đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biễn”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” và Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về “đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, tác phong Hồ Chí Minh”. Tòa án nhân dân và mỗi cán bộ Tòa án phải là tấm gương trong việc chấp hành chủ trương, đường lối của Ðảng, pháp luật của Nhà nước, thực sự trở thành chỗ dựa của công lý.

Về việc đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị và phương tiện làm việc cho các cơ quan tư pháp, trong đó có Tòa án nhân, trong thời gian qua, Ðảng và Nhà nước đã dành sự quan tâm rất lớn. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu mới đặt ra. Tôi đề nghị các đồng chí phối hợp nghiên cứu, đề xuất với Ðảng, Nhà nước có giải pháp ưu tiên đầu tư, từng bước tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị và phương tiện làm việc, bảo đảm phù hợp với đặc thù hoạt động của các Tòa án và trong khả năng đáp ứng của ngân sách nhà nước.

Năm là, đối với công tác hợp tác quốc tế, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung và phát triển năm 2011) đã xác định: “Thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển; đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; nâng cao vị thế đất nước; vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa giàu mạnh”. Với tinh thần đó, Tòa án nhân dân các cấp cần đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các nước láng giềng, các nước ASEAN, các nước lớn, các nước bạn bè truyền thống; đưa khuôn khổ quan hệ đã xác lập đi vào thực chất; chủ động và tích cực tham gia các cơ chế đa phương về tư pháp mà nước ta là thành viên, trước hết là các cơ chế trong khuôn khổ ASEAN và do ASEAN làm chủ đạo,... Kết quả mở rộng và đẩy mạnh hợp tác quốc tế phải góp phần đắc lực vào việc xây dựng hoàn thiện thể chế pháp luật về tổ chức và hoạt động của Tòa án; về nhu cầu phát triển nguồn nhân lực; tiếp tục tranh thủ các nguồn hỗ trợ quốc tế để tăng cường năng lực mọi mặt của Tòa án, nhất là trong việc đào tạo, bỗi dưỡng cán bộ, xây dựng cơ sở vật chất, ứng dụng khoa học công nghệ.

Thưa các đồng chí!

Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước và nhân dân luôn danh sự quan tâm đặc biệt, chăm  lo hệ thống các cơ quan tư pháp, trong đó có Tòa án nhân dân ngày càng trong sạch, vững mạnh toàn diện, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Hiện nay, chúng ta đã có một đội ngũ đông đảo cán bộ, công chức, nhất là đội ngũ Thẩm phán, Thẩm tra viên, thư ký được đào tạo cơ bản hơn, chính quy, tâm huyết, trách nhiệm, yêu ngành, yêu nghề, Tôi tin tưởng và mong rằng, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ban, ngành ở trung ương và chính quyền địa phương, đặc biệt là sự đồng tình ủng hộ, giúp đỡ của nhân dân, mỗi cán bộ, công chức và người lao động Tòa án nhân dân các cấp sẽ vượt qua khó khăn, thách để hoàn thành tốt nhiệm vụ, chức trách của mình, góp phần nâng tầm vị thế của hệ thống Tòa án nhân dân, đáp ứng lòng mong đợi của nhân dân đối với cơ quan xét xử.
Chỉ còn ít ngày nữa, chúng ta đón Xuân Đinh Dậu. Xin chúc các đồng chí và gia đình sang năm mới dồi dào sức khỏe, tràn đầy khí thế và niềm tin, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao.

Xin trân trọng cảm ơn!