"Chìa khóa” thay đổi nhận thức cho ngư dân

Đồng bộ nhiều giải pháp chống khai thác IUU

Theo số liệu của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau, đến ngày 06/11/2025, tỉnh Cà Mau có 5.224 tàu cá (1.941 tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15 mét trở lên); sản lượng khai thác thủy sản từ đầu năm đến nay ước đạt 329.860 tấn, đạt 91,54% kế hoạch;

Có 03 cảng cá loại II (Sông Đốc, Rạch Gốc và Gành Hào) được Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố danh sách cảng cá chỉ định phục vụ xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản và 01 cảng cá loại III (Cái Đôi Vàm) đủ điều kiện cho tàu cá hoạt động từ vùng khơi trở ra cập cảng; có 14 Trạm kiểm soát Biên phòng và 16 chốt kiểm tra, kiểm soát lưu động (tại các cửa biển không có Trạm kiểm soát Biên phòng).

Thời gian qua, tỉnh Cà Mau đã triển khai quyết liệt các giải pháp trọng tâm, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, nhất là cấp cơ sở để tăng cường quản lý địa bàn, tuyên truyền, giám sát và ngăn chặn kịp thời tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài.

Kiểm soát chặt chẽ đội tàu, đảm bảo 100% tàu cá ra, vào cảng được giám sát. Kiên quyết không để tàu cá ra biển khai thác thủy sản khi không đủ điều kiện. Rà soát, lập danh sách và phân loại tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, xác định chủ tàu, lý do, vị trí neo đậu; niêm yết công khai, giao chính quyền cơ sở giám sát.

Xử lý nghiêm việc công chứng, mua bán, chuyển nhượng tàu cá không theo quy định. Kết nối, đồng bộ dữ liệu tàu cá với cơ sở dữ liệu quốc gia (VNFishbase, Hệ thống giám sát tàu cá, eCDT, VneID).

Hoàn thiện đăng ký, đăng kiểm, cấp phép, cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá. Bảo đảm tàu cá đã đăng ký phải có biển số, đánh dấu, đồng thời, đăng ký tàu phục vụ nuôi trồng thủy sản và tàu dịch vụ khác theo quy định. Giải bản tàu không còn nhu cầu hoặc vi phạm quy định. Triển khai hệ thống quản lý tàu cá và ngư dân xuất, nhập bến tích hợp nền tảng VNeID, bảo đảm kiểm soát toàn bộ tàu cá và ngư dân sau mỗi chuyến biển.

Đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động cảng cá tư nhân; hướng dẫn lập hồ sơ công bố mở cảng đủ điều kiện. Nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin tại cảng phục vụ cập nhật dữ liệu lên VNeID, eCDT, e-logbook. Phối hợp kiểm tra, chấn chỉnh hồ sơ doanh nghiệp xuất khẩu sang EU, đảm bảo đúng quy định.

Triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử (eCDT) tại tất cả các cảng cá để quản lý, xác nhận và chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác minh bạch, hợp pháp.

Chủ động lập danh sách và giám sát chặt nhóm đối tượng có nguy cơ cao vi phạm IUU (chủ tàu, ngư dân, môi giới, tàu mất kết nối VMS, tàu không sang tên,…). Xử lý các trường hợp mất kết nối, vượt ranh giới, tàu hết hạn giấy phép/đăng kiểm, tàu giải bản vẫn hoạt động hoặc gian lận thiết bị VMS.

Điều tra, xử lý triệt để các vụ tàu cá bị bắt ở nước ngoài và các hành vi vi phạm khai thác IUU, đồng thời tuyên truyền công khai. Truy tố nghiêm các đối tượng môi giới, móc nối, hợp thức hóa hồ sơ xuất khẩu. Kết nối, cập nhật đầy đủ dữ liệu xử phạt giữa Bộ Quốc phòng và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đảm bảo liên thông, đồng bộ.

Truyền thông phổ biến giáo dục pháp luật đến với ngư dân

Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về chống khai thác IUU được tỉnh xác định là nhiệm vụ then chốt, giúp người dân thay đổi nhận thức, tuân thủ pháp luật, không vi phạm các quy định trong khai thác thủy sản.

Tỉnh đã thực hiện công tác tuyên truyền sâu rộng với đa dạng hình thức như: thực hiện các tin, bài trên báo in, báo điện tử, nền tảng xã hội; phóng sự truyền hình; nhắn tin trực tiếp tới số điện thoại của chủ tàu; cán bộ địa phương đến trực tiếp gia đình để tuyên truyền, vận động ký cam kết không khai thác vi phạm IUU; tuyên truyền trong quá trình đăng ký, đăng kiểm, tuần tra, kiểm soát trên biển, kiểm soát tàu cá xuất, nhập bến,... nhằm lan tỏa các quy định về chống khai thác IUU đến toàn dân.

Bên cạnh đó, Cổng Thông tin điện tử tỉnh đăng tải đầy đủ văn bản liên quan, lồng ghép vào các chuyên mục: Thời sự - Chính trị, Văn hóa - Xã hội, Chính sách - Pháp luật; hệ thống truyền thanh cấp xã phát sóng 02 lần/ngày các nội dung chống IUU, gương người tốt, việc tốt, cách làm hay; phát hành 5.000 tờ gấp, 10.000 áp phích để nâng cao nhận thức của ngư dân về hậu quả của khai thác IUU và các quy định pháp luật liên quan,...

Đặc biệt vừa qua, Báo Công lý – Cơ quan ngôn luận của TANDTC chủ trì phối hợp với các cơ quan liên ngành và TAND tỉnh Cà Mau tổ chức các phiên tòa lưu động, phiên tòa giả định đưa các vụ án liên quan đến vi phạm IUU đến trực tiếp các xã có biển tại tỉnh Cà Mau đã thu hút hàng ngàn ngư dân tại các địa phương tham dự.

Ông Tô Hoài Phương – Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau cho biết: “Hình thức phiên tòa giả định là cách làm mới, sinh động, dễ hiểu, dễ nhớ, phù hợp với đặc thù ngư dân vùng biển. Thông qua việc tái hiện những vụ án có thật về hành vi vi phạm khai thác IUU, ngư dân được trực tiếp chứng kiến quy trình xét xử, hiểu rõ hậu quả pháp lý và trách nhiệm cá nhân khi vi phạm. Đây là mô hình tuyên truyền hiệu quả, có sức lan tỏa mạnh mẽ, giúp người dân “thấy - hiểu - nhớ - làm theo”.
Đồng thời, nâng cao nhận thức pháp luật, chuyển biến rõ rệt trong hành vi khai thác. Các phiên tòa được tổ chức nghiêm túc, khoa học, thu hút đông đảo người dân tham dự, góp phần đưa pháp luật vào đời sống một cách gần gũi và thuyết phục.

Tỉnh Cà Mau ghi nhận Báo Công lý cùng các đơn vị phối hợp đã chủ động, sáng tạo trong việc đưa công tác tuyên truyền pháp luật sâu rộng trong cộng đồng ngư dân, thể hiện tinh thần trách nhiệm với nhiệm vụ chung của cả nước trong nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, thời gian tới, tỉnh Cà Mau tiếp tục triển khai đồng bộ, liên tục, có trọng tâm và chiều sâu công tác tuyên truyền, hướng đến xây dựng ý thức pháp luật bền vững cho ngư dân, tiếp tục nhân rộng mô hình “phiên tòa giả định”, gắn với các hoạt động tuyên truyền lưu động, tọa đàm pháp luật tại các xã, phường ven biển;

Cập nhật, đa dạng hóa hình thức truyền thông số (infographic, video ngắn, tọa đàm trực tuyến…) nhằm tiếp cận giới trẻ và ngư dân sử dụng điện thoại thông minh;

Tăng cường phối hợp với lực lượng Cảnh sát biển, Bộ đội Biên phòng, Kiểm ngư trong công tác vận động ngư dân ký cam kết không vi phạm IUU; Duy trì và mở rộng phong trào thi đua “Cà Mau quyết tâm gỡ thẻ vàng IUU”, kịp thời biểu dương, khen thưởng tập thể, cá nhân tiêu biểu;….

“Tỉnh xác định, công tác chống khai thác IUU không chỉ là nhiệm vụ trước mắt mà còn là trách nhiệm lâu dài, gắn với phát triển nghề cá có trách nhiệm, bền vững và hội nhập quốc tế”, ông Tô Hoài Phương nhấn mạnh.