Chánh án TANDTC: Tòa án đã hoàn thành nhiều chỉ tiêu, nhiệm vụ cơ bản Quốc hội đề ra

Theo Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình, ngay sau khi các Nghị quyết của Quốc hội được ban hành, TANDTC đã chỉ đạo Tòa án các cấp khẩn trương quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm các nội dung liên quan tới công tác Tòa án theo yêu cầu tại các nghị quyết của Quốc hội thông qua các chỉ thị, nghị quyết và kế hoạch được ban hành; đồng thời, đề ra nhiều giải pháp mang tính đột phá và phân công trách nhiệm cụ thể để tổ chức thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao.

Trên cơ sở đó, TAND và TAQS các cấp đã quán triệt tới toàn thể công chức, người lao động thuộc quyền quản lý và xây dựng các kế hoạch, chương trình công tác cụ thể, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị mình. Về cơ bản, các Tòa án đã hoàn thành nhiều chỉ tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ cơ bản mà các nghị quyết của Quốc hội đề ra.

Kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội

Về thực hiện Nghị quyết số 113/2015/QH13 ngày 27/11/2015 , Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, TANDTC đã thực hiện tốt việc bảo đảm tranh tụng trong xét xử, chống oan, sai trong xét xử; thực hiện các quy đinh của Luật Bồi thường Nhà nước.

Theo đó, các Tòa án đã làm tốt và đẩy mạnh tranh tụng tại tất cả các phiên tòa xét xử, thực hiện nghiêm nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. TANDTC đã biên soạn giáo trình và tổ chức nhiều khóa bồi dưỡng, tập huấn, hội thảo về kỹ năng tổ chức tranh tụng tại phiên tòa. Nhiều Tòa án địa phương đã chủ động xây dựng quy chế, chương trình phối hợp với VKS cùng cấp tổ chức các “Phiên tòa mẫu”, “Phiên tòa hình sự rút kinh nghiệm”... Chánh án TANDTC đã ban hành 02 Thông tư quy định về phòng xử án và Quy chế tổ chức phiên tòa. Việc tổ chức phiên tòa theo tinh thần cải cách tư pháp đã thể hiện sự trang nghiêm, bình đẳng giữa các bên, tạo tâm lý thuận lợi cho luật sư khi tranh tụng.

Cùng với đó, Tòa án cũng thực hiện nghiêm Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước; đẩy nhanh tiến độ giải quyết đơn yêu cầu bồi thường trong tố tụng hình sự; nghiêm túc thực hiện các cơ chế pháp lý về bồi thường thiệt hại do người thi hành công vụ gây ra.

Cụ thể: Từ ngày 01/10/2015 đến ngày 30/9/2020, các Tòa án đã thụ lý 19 yêu cầu bồi thường thuộc trách nhiệm của Tòa án; đã giải quyết dứt điểm 15 trường hợp. Các Tòa án cũng đã giải quyết 60/76 vụ án dân sự mà người bị thiệt hại khởi kiện các cơ quan nhà nước yêu cầu bồi thường. Công tác giải quyết bồi thường thiệt hại theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước được các Tòa án thực hiện khẩn trương, nghiêm túc, đúng quy định của pháp luật.

Tình hình thực hiện Nghị quyết số 55/2017/QH14

Thực hiện Nghị quyết số 55/2017/QH14 ngày 24/11/2017 về hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV, TANDTC đã quán triệt thực hiện trong toàn ngành với các mặt công tác như:

Về hướng dẫn thi hành pháp luật, ban hành Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC, phát triển án lệ; công khai bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án trên Cổng thông tin điện tử:

Công tác xây dựng, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, triển khai thi hành các đạo luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp, tố tụng của TANDTC đảm bảo đúng tiến độ, yêu cầu của Quốc hội, UBTVQH. TANDTC đã trình và được Quốc hội thông qua Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án; ban hành 14 Nghị quyết, 01 Thông tư, 01 Chỉ thị hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; 05 Tập giải đáp và 03 công văn thông báo kết quả giải đáp trực tuyến một số vấn đề vướng mắc nghiệp vụ; phối hợp xây dựng, trình lãnh đạo liên ngành ký ban hành 15 Thông tư liên tịch. Tổ chức đối thoại trực tuyến định kỳ giữa Hội đồng Thẩm phán TANDTC với Thẩm phán toàn quốc để giải đáp những vấn đề vướng mắc trong thực tiễn xét xử.

Đã hoàn thiện quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng án lệ theo thủ tục đơn giản hơn, hiệu quả hơn. Tính đến nay, đã công bố được 39 án lệ với chất lượng ngày càng cao và đã có hàng ngàn bản án, viện dẫn áp dụng án lệ trong xét xử.

Việc công khai bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án trên Cổng thông tin điện tử được các Tòa án trong toàn quốc thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả. Đến nay đã công bố được gần 600.000 bản án, quyết định với hơn 23 triệu lượt truy cập nghiên cứu bản án và đánh giá tích cực về chất lượng các bản án.

Về nâng cao chất lượng xét xử, TANDTC đã đề ra 14 giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác xét xử. Theo đó, chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết, xét xử các loại án tiếp tục được nâng cao; tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án trong nhiều năm được hạn chế ở mức thấp, giảm dần qua các năm và hiện ở mức dưới 1,5%, đáp ứng chỉ tiêu Nghị quyết của Quốc hội đề ra.

Trong xét xử các vụ án hình sự, đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, chưa phát hiện trường hợp kết án oan người không có tội. Thực hiện nghiêm túc, có chất lượng chỉ đạo của Ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng trung ương. Đã đưa ra xét xử nghiêm minh nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế lớn như: vụ án Đinh La Thăng; vụ án Trịnh Xuân Thanh; các vụ án liên quan đến ngân hàng,... Áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, người lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt hoặc làm thất thoát số lượng lớn tài sản của Nhà nước.

Xét xử các vụ việc dân sự, đã làm tốt việc hướng dẫn các đương sự thực hiện đúng nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, tài liệu của vụ án; khuyến khích công tác hòa giải; tăng cường phối hợp với các cơ quan hữu quan để giải quyết tốt vụ án. TANDTC đã tổ chức tập huấn kỹ năng viết bản án, quyết định cho các Thẩm phán nên đã hạn chế được phần lớn các tồn tại trước đây.

Đối với xét xử các vụ án hành chính, các Tòa án đã quan tâm đẩy nhanh tiến độ giải quyết, tính đến ngày 30/9/2020 không còn vụ án nào quá hạn luật định do nguyên nhân chủ quan của Tòa án. Để nâng cao chất lượng giải quyết, Chánh án TANDTC đã ban hành Chỉ thị, trong đó yêu cầu các Tòa án và các đơn vị liên quan tập trung làm tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng xét xử cho các Thẩm phán; phối hợp chặt chẽ với Ủy ban nhân dân các cấp; tăng cường công tác giám đốc kiểm tra để kịp thời rút kinh nghiệm các sai sót nghiệp vụ.

Về giải quyết các vụ án liên quan tới nợ tiền bảo hiểm xã hội theo đề nghị của một số Đại biểu Quốc hội, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15/8/2019 hướng dẫn áp dụng các Điều 214, Điều 215, Điều 216 của Bộ luật Hình sự về các tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế; tăng cường chỉ đạo các Tòa án xét xử nghiêm các hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội theo đúng quy định.

Đối với việc tăng cường công tác kiểm tra, giám đốc xét xử ; tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, Chánh án cho biết: Công tác kiểm tra, giám đốc việc xét xử luôn được lãnh đạo TANDTC quan tâm, tiến hành thường xuyên. Định kỳ hàng năm, TANDTC đều thành lập các đoàn kiểm tra tiến hành kiểm tra công tác xét xử tại các Tòa án. Các TAND cấp tỉnh cũng duy trì thường xuyên công tác kiểm tra việc xét xử đối với các TAND cấp huyện thuộc quyền quản lý; Chất lượng kháng nghị và trả lời đơn tiếp tục được đảm bảo, 100% kháng nghị của Chánh án TANDTC được Hội đồng xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm chấp nhận.

Về kiện toàn tổ chức và đội ngũ cán bộ Tòa án các cấp: TANDTC rất chú trọng, đội ngũ cán bộ Tòa án các cấp tiếp tục được bổ sung, kiện toàn, sắp xếp tinh gọn. TANDTC đã tổ chức thành công 07 kỳ thi tuyển chọn, nâng các ngạch Thẩm phán cao cấp, trung cấp, sơ cấp; tổ chức thí điểm thi lãnh đạo cấp Vụ tại Tòa án nhân dân tối cao...

Công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ được đổi mới, đa dạng về nội dung và hình thức. Duy trì tập huấn trực tuyến hàng tháng cho đội ngũ Thẩm phán và công chức có chức danh tư pháp trong toàn hệ thống, mỗi lần tập huấn đã có hơn 10.000 công chức trên toàn quốc tham gia. Bên cạnh đó, cũng khuyến khích cán bộ, công chức tự học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, đặc biệt là quy định chỉ tiêu mỗi Thẩm phán trong năm phải đăng ký và thực hiện ít nhất 01 phiên tòa rút kinh nghiệm.

Chánh án TANDTC cũng đã ban hành “Bộ Quy tắc về chuẩn mực đạo đức và ứng xử của Thẩm phán” làm cơ sở để các Thẩm phán tự rèn luyện, để cơ quan quản lý đánh giá chất lượng, hiệu quả công tác; để nhân dân, xã hội giám sát hoạt động của các Thẩm phán.

Về tăng cường cơ sở vật chất cho các Tòa án; ứng dụng công nghệ thông tin và trao đổi kinh nghiệm, hợp tác quốc tế phục vụ cho hoạt động xét xử của Tòa án: TANDTC đã hoàn thành xây dựng trụ sở cho Tòa án nhân dân cấp huyện. TANDTC đã xây dựng, trình và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án trang thiết bị, phương tiện làm việc của Tòa án nhân dân các cấp giai đoạn IV (2019-2023). Đã bố trí kinh phí để trang cấp bàn ghế hội trường xét xử theo mô hình mới cho các TAND cấp tỉnh và cấp huyện có số lượng lớn các vụ án phải giải quyết. Tiến hành thiết kế và tổ chức may sắm, sử dụng thống nhất trang phục áo choàng khi xét xử cho các Thẩm phán từ ngày 01/9/2018.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động của Tòa án được tăng cường, tập trung vào nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin; xây dựng nhiều phần mềm ứng dụng mới; công khai các bản án trên Cổng thông tin điện tử của TANDTC.

Tình hình thực hiện Nghị quyết 82/2019/QH14 và Nghị quyết số 83/2019/QH14

Chánh án Nguyễn Hòa Bình khẳng định,việc thực hiện Nghị quyết số 82/2019/QH14 ngày 14/6/2019 về thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị cũng đã được Tòa án cáp cấp thực hiện nghiêm túc.

Theo đó, tính từ ngày 01/6/2019 đến ngày 30/9/2020, các Tòa án đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm đối với 37 vụ với 147 bị cáo; đã xét xử 25 vụ với 90 bị cáo phạm các tội vi phạm các quy định về quản lý đất đai, vi phạm các quy định về sử dụng đất đai, vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.

Các Tòa án đã chủ động, tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng nhằm sớm đưa vụ án ra xét xử; trong thời gian qua, không có vụ án nào để quá hạn luật định.; Đã áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt hoặc làm thất thoát số lượng lớn tài sản của Nhà nước. Các Tòa án cũng chú ý áp dụng các biện pháp kê biên tài sản và các biện pháp tư pháp, các hình phạt bổ sung nhằm thu hồi tài sản của Nhà nước bị chiếm đoạt.

Liên quan việc thực hiện Nghị quyết số 83/2019/QH14 về hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIV , Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho hay , t rước tình trạng xâm hại tình dục trẻ em gia tăng phức tạp, nhiều ĐBQH đã yêu cầu tăng cường hoạt động phòng, chống loại tội phạm nguy hiểm này. Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành Nghị quyết số 06/2019/NQ-HĐTP ngày 01/10/2019 hướng dẫn áp dụng một số quy định tại các Điều 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147 của Bộ luật Hình sự và việc xét xử vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi. Nghị quyết có nhiều nội dung tiến bộ, hướng dẫn cụ thể công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm xâm hại tình dục trẻ em; có tác dụng tháo gỡ được những khó khăn trong thực tiễn, được các chuyên gia quốc tế và trong nước đánh giá cao.

TANDTC đã thành lập 38 Tòa gia đình và người chưa thành niên tại các TAND cấp tỉnh. Các Tòa án đã tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng khẩn trương nghiên cứu hồ sơ nên hầu hết các vụ án xâm hại trẻ em đều được đưa ra xét xử nghiêm minh, trong thời hạn luật định. Mức hình phạt mà các Tòa án đã tuyên phạt bảo đảm nghiêm minh, đúng quy định của pháp luật; tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội của các bị cáo.

6 giải pháp thực hiện thời gian tới

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình khẳng định, để thực hiện hiệu quả các Nghị quyết trên của Quốc hội, thời gian tới, TANDTC sẽ chú trọng nhiều giải pháp, trong đó có những giải pháp đáng chú ý như:

Tăng cường xây dựng thể chế, hoàn thiện pháp luật. Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn xét xử, hướng dẫn pháp luật và phát triển án lệ;

Nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc bảo đảm nghiêm minh, khách quan, công bằng, đúng pháp luật, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm. Làm tốt công tác hòa giải, đối thoại các vụ việc dân sự, vụ án hành chính;

Tiếp tục nâng cao chất lượng tranh tụng trong xét xử; nâng cao trình độ nghiệp vụ, kỹ năng điều khiển phiên tòa cho đội ngũ Thẩm phán. Tăng cường phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng;

Đẩy nhanh tiến độ, nâng cao tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Hoàn thiện Quy trình xử lý đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm theo hướng tăng cường cơ chế kiểm tra, giám sát và đôn đốc tiến độ giải quyết;

Tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ, Tòa án các cấp nhất là các chức danh tư pháp trong sạch, vững mạnh. Đổi mới công tác đào tạo, đề cao kỷ cương, kỷ luật, tiến hành thanh tra, kiểm tra thường xuyên, thực chất, kiện toàn đội ngũ lãnh đạo các Tòa án sau Đại hội Đảng các cấp;

Đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở và trang cấp các trang thiết bị làm việc cho các Tòa án đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin; tiếp tục cải cách thủ tục hành chính - tư pháp, đảm bảo công khai minh bạch hoạt động của Tòa án.