Nhiều loại hạt nêm “3 không” - không nhãn mác, không hạn sử dụng và cũng không nguồn gốc xuất xứ - hiện đang được bày bán tràn lan tại các chợ, không chỉ ở vùng nông thôn mà cả những đô thị lớn.
Chỉ vì lợi nhuận, không cần chất lượng
Dạo quanh các chợ truyền thống trên địa bàn TP. HCM, không khó để có thể mua được loại hạt nêm này... Trong vai một khách hàng cần mua hạt nêm “3 không” về phục vụ cho quán ăn, PV đến chợ Bình Tây (quận 6, TP. HCM), tìm đến sạp của chị Mai, chuyên bán hàng là hạt nêm, bột ngọt, nước mắm, đường… các loại. Chị Mai cho biết, loại hạt nêm “3 không” có giá 40 ngàn đồng/kg, muốn mua bao nhiêu cũng có.
Hạt nêm “3 không” đóng bịch, bán theo ký, không thương hiệu nhãn mác tại TP. HCM.
Tương tự, PV tìm đến các chợ khác như: Hạnh Thông Tây (quận Gò Vấp), chợ Tân Định (quận 1), chợ Bà Chiểu (quận Bình Thạnh)… cũng không khó khăn gì có thể tìm được loại hạt nêm nói trên. Theo ghi nhận của PV, loại hạt nêm này được đựng trong các bọc nilon cỡ lớn, không có nhãn mác, ai mua bao nhiêu thì người bán hàng sẽ cân cho khách và tính tiền, mua càng nhiều thì giá càng giảm xuống. Đồng thời, giá mỗi nơi mỗi khác, dao động từ 30 – 40 ngàn đồng/kg.
Nhìn loại hạt nêm này rất trắng, PV hỏi lấy ở đâu về bán, chị Nguyễn Thị Tám (người bán hàng chợ Bà Chiểu) cho biết: “Người ta mang đến đây bán, chứ cũng không rõ là ở đâu”.
Để rõ hơn về nguồn gốc của loại hạt nêm “3 không” này, PV đợi được một người giao hàng cho một sạp tại chợ Tân Định và bám theo. Người giao hàng này chạy với tốc độ rất nhanh, rẽ vào nhiều đường hẻm từ quận 1 về Tân Phú. Sau đó, anh này chạy vào đường Tân Kỳ Tân Quý và chạy vào con hẻm là đường đất, dừng lại ở ngôi nhà không số, cửa đóng bít bùng.
Đứng phía ngoài nhìn vào, PV quan sát được bên trong đang có ba, bốn người làm với nhiều công đoạn khác nhau. Bột và nhiều nguyên vật liệu để la liệt trên sàn nhà, trông rất bẩn thỉu.
Được biết, trong đợt kiểm tra tại 77 chợ truyền thống trên địa bàn TP. HCM vừa qua, cơ quan chức năng đã phát hiện tới hơn 400 sạp bán hàng là hạt nêm (và bọt ngọt) “3 không”. Tập trung nhiều nhất tại các chợ Tân Định, Bà Chiểu, Thủ Đức… Sản phẩm này được sang chiết thủ công từ các bao có trọng lượng lớn thành những bao có trọng lượng nhỏ với trọng lượng phổ biến là 200g, 500g và 1kg.
Điều đáng nói, các quán phở, quán hủ tiếu, quán cơm, quán lẩu, hàng quán lề đường và ngay cả các suất ăn công nghiệp là những nơi tiêu thụ chính của loại hạt nêm “3 không” này. Quá ngỡ ngàng vì chỉ với hơn 15 ngàn đồng, đầu bếp có thể nấu được cả nồi nước dùng để bán phở, hủ tiếu,... cho cả trăm khách. Với mức “siêu lời” như vây, họ đã bỏ qua sức khỏe người tiêu dùng mà đánh đổi cho lợi nhuận của mình.
Khảo sát trên địa quận Gò Vấp, nhiều quán bún, quán nhậu khi nhắc sản phẩm này đều lắc đầu kèm với giọng điệu gắt gỏng. Chủ quán nhậu Đình Ca (đường Cây Trâm, quận Gò Vấp) gắt gỏng: “Không xài loại này nữa. Đồ đểu này làm mất khách chứ được gì. Hàng họ gì bán không bảo hành gì hết, khách ăn vào về bị tiêu chảy đến mắng vốn, mất hết cả khách”.
Tiếp cận quán bún Ngon trên đường Lê Văn Thọ (quận Gò Vấp), PV được biết quán này cũng từng sử dụng hạt nêm “3 không”. Chủ quán tên V. hỏi giá cả xong cho biết: “Hạt nêm cân ký này trước tôi cũng có sử dụng nhưng không sánh nước, cũng không ngon như lời giới thiệu, với lại nguồn gốc không rõ ràng. Sau này, tôi chỉ đi siêu thị mua hạt nêm đóng bịch về xài”.
Có thể dẫn đến nguy cơ tử vong
Về vấn đề này, TS.BS Tạ Thị Tuyết Mai (Trưởng khoa dinh dưỡng, Bệnh viện Nhân dân Gia Định) cho biết: “Hạt nêm, cũng như các thực phẩm đóng gói khác, phải được sản xuất và đóng gói trong quy trình hiện đại, đảm bảo đủ các điều kiện về nhiệt độ, độ ẩm, vi sinh… Các nhân viên tham gia quy trình đóng gói cũng phải được cung cấp đầy đủ dụng cụ bảo hộ cũng như trải qua các quy trình vệ sinh nghiêm ngặt trước khi vào dây chuyền đóng gói”.
“Đối với các hạt nêm không có nguồn gốc xuất xứ, người tiêu dùng sử dụng có thể có những nguy nhiễm khuẩn, nhiễm tạp chất. Việc nhiễm những vi khuẩn đường ruột như E.coli, Salmonella, tụ cầu vàng… ở mức độ nặng hơn ngay lập tức có thể dẫn đến tiêu chảy, nôn mửa; nặng hơn nữa có thể gây co giật thậm chí tử vong. Còn nhiễm tạp chất: Những hạt nêm không có nguồn gốc xuất xứ có nguy cơ bị nhiễm tạp chất do điều kiện đóng gói không đảm bảo, hoặc có thể được pha trộn tạp chất để tăng lợi nhuận. Việc đưa vào cơ thểnhững tạp chất độc hại trong thời gian dài có thể gây bệnh mãn tính, thậm chí gây ung thư ở người sử dụng”, TS.BS Mai phân tích.
Còn PGS.TS Nguyễn Thị Lâm (Phó viện trưởng Viện dinh dưỡng Quốc gia) chia sẻ: “Mặc dù hiện nay chưa có nghiên cứu về tác hại cụ thể của việc sử dụng các loại hạt nêm “3 không” nhưng có thể thấy rõ rằng: hạt nêm “3 không” thường được sang chiết bởi các cơ sở tư thương nhỏ lẻ, không rõ nguồn gốc xuất xứ, không chịu sự quản lý chặt chẽ của các cơ quan chức năng nên nguy cơ mất vệ sinh an toàn thực phẩm là rất cao. Do vậy, người tiêu dùng lưu ý nên lựa chọn các sản phẩm hạt nêm của các đơn vị sản xuất có thương hiệu uy tín và tuyệt đối tránh các sản phẩm hạt nêm “3 không” để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình”.