Trong thời gian gần đây, Bệnh viện Nhi Trung ương đã ghi nhận nhiều trường hợp trẻ em trải qua tình trạng xâm hại tình dục hoặc quan hệ tình dục sớm, dẫn đến việc mang bầu và sinh con ở độ tuổi rất trẻ.
Để giảm thiểu tình trạng này, các chuyên gia đề xuất cha mẹ nên bắt đầu giáo dục về giới tính cho con ngay từ khi còn nhỏ. Điều này được coi là một phần quan trọng và thiết yếu trong quá trình phát triển của trẻ.
Giáo dục về giới tính là quá trình giúp trẻ hiểu rõ về những đặc điểm khác biệt giữa các giới và làm thế nào để tôn trọng và bảo vệ bản thân.
Khi trẻ được giáo dục về giới tính từ khi còn nhỏ, sử dụng các phương pháp phù hợp với độ tuổi của trẻ em, điều này có thể giúp trẻ nâng cao nhận thức về việc bảo vệ bản thân, tránh nguy cơ bị xâm hại tình dục từ những đối tượng xấu, giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn và nguy cơ lây nhiễm các bệnh qua đường tình dục.
Tuy nhiên, để thực hiện điều này một cách hiệu quả, cha mẹ và những người lớn trong xã hội cần trang bị cho mình kiến thức về giới tính. Đồng thời, họ cần lắng nghe, chia sẻ và hỗ trợ trẻ em để trẻ em phát triển nhận thức đúng đắn về vấn đề này.
Việc giáo dục giới tính cho trẻ theo từng độ tuổi giúp cha mẹ thêm kiến thức cần thiết để bảo vệ và dạy dỗ con cái một cách vui vẻ, lành mạnh và an toàn.
Trẻ từ 1 đến 3 tuổi:
Đây là giai đoạn trẻ bắt đầu phát triển ngôn ngữ, đến cuối tuổi thứ 3 trẻ cơ bản đã làm chủ được ngôn ngữ. Trong giai đoạn này để giáo dục giới tính chúng ta sẽ dạy trẻ biết tên gọi của các bộ phận trong cơ thể như mũi, môi, tai, đầu,..và các bộ phận ở những vị trí nhạy cảm như mông, ngực,…
Cha mẹ cũng cần dạy cho trẻ biết được đâu là bộ phận mang tính riêng tư, kín đáo của mỗi người, không được phô bày ra ngoài và không được để người khác sờ vào.
Trẻ từ 3 đến 6 tuổi:
Ở giai đoạn này, trẻ bắt đầu khám phá thế giới xung quanh rất mạnh mẽ, ngôn ngữ đã phát triển và bổ sung nhiều vốn từ, đồng thời có nhiều hoạt động tương tác với bên ngoài.
Việc phân biệt giới tính được đặt lên mức độ mới: Bạn trai và bạn gái tuy khác nhau những vẫn sẽ có những điểm giống nhau.
Giáo dục giới tính ở lứa tuổi này, chúng ta sẽ dạy trẻ thông qua hoạt động chơi đóng vai bố, mẹ, anh, chị, cô, chú,…để hướng dẫn trẻ cách phân biệt, người như thế nào thì gọi là anh, như thế nào thì gọi là chị,…
Thông qua đó, trẻ sẽ phát triển một ý thức ban đầu về vai trò của từng giới, bao gồm cách ứng xử, giao tiếp, và cách người bố và người mẹ thể hiện vai trò của họ trong gia đình.
Trẻ từ 6 đến 11 tuổi:
Trong giai đoạn này, trẻ phát triển trí nhớ và tư duy một cách nhanh chóng và mạnh mẽ. Trẻ thường bắt đầu có sự tò mò về khía cạnh giới tính, bao gồm việc hiểu về cấu tạo của cơ thể nam và nữ, nguồn gốc của sự ra đời, và cách con người được hình thành.
Để giải đáp thắc mắc này của trẻ, cha mẹ có thể trả lời một cách đơn giản như: “Để một em bé chào đời thì nhất định cần có sự góp sức của cha (tinh trùng) và mẹ (trứng) để tạo ra “hạt mầm” là con.
“Hạt mầm” sẽ dần lớn lên trong bụng của mẹ. Khoảng 9 tháng 10 ngày là lúc hạt mầm” đủ lớn và muốn ra ngoài, thế là con được sinh ra đời.
Do đó, kiến thức về giới tính có thể được truyền đạt thông qua việc tích hợp vào các môn học như sinh học, khoa học giáo dục và cả trong các hoạt động ngoại khoá tại trường học.
Trẻ trong độ tuổi vị thành niên (từ 11 tuổi đến 18 tuổi):
Trong giai đoạn này, trẻ trải qua sự phát triển đặc biệt là giai đoạn dậy thì, trong đó sự phát triển tâm lý và sinh lý của trẻ đang diễn ra mạnh mẽ. Trẻ bắt đầu trải nghiệm sự mở rộng trong mối quan hệ và phát triển cảm nhận về tình cảm, bao gồm cả sự thích thú và tình yêu đối với một người khác.
Trong giai đoạn này, đặc biệt quan trọng là chuẩn bị cho trẻ gái trước kỳ kinh nguyệt đầu tiên và giúp trẻ trai hiểu về quá trình xuất tinh. Giáo dục về giới tính tại đây cần tập trung vào việc cung cấp kiến thức về sức khỏe sinh sản.
Vì vậy, cha mẹ không nên để con tự tìm hiểu về giới tính và tình dục qua mạng xã hội hoặc nguồn thông tin không đáng tin cậy từ bạn bè. Nếu không, có nguy cơ trẻ sẽ tiếp nhận thông tin sai lệch và học những hành vi không đúng đắn.
Ngoài ra, cha mẹ cũng nên thường xuyên tương tác, chia sẻ thông tin với con cái và hướng dẫn trẻ về việc nên và không nên làm. Điều này giúp trẻ hiểu rõ về các hành vi được chấp nhận và hành vi không được chấp nhận, từ đó giúp duy trì mối quan hệ bạn bè lành mạnh.
Đồng thời, việc này cũng có thể giảm nguy cơ trẻ phát triển nhu cầu tình dục quá cao và tham gia vào các quan hệ tình dục không an toàn trong quá trình phát triển.
Cùng với đó, cần trang bị cho trẻ kiến thức và kỹ năng để trẻ có thể đề phòng việc mang thai không mong muốn khi bước vào tuổi vị thành niên, và cũng để họ biết cách bảo vệ bản thân khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Việc giáo dục về sức khỏe sinh sản không chỉ đơn thuần là việc nêu ra những hạn chế và cấm kỵ, mà còn là quá trình giải thích và trình bày một cách rõ ràng để giúp các con hiểu rõ hơn về bản chất thực sự của mối quan hệ tình cảm. Qua đó, mục tiêu là giúp trẻ phát triển thái độ và hành vi đúng đắn, có kiến thức, và tự chịu trách nhiệm về những quyết định của mình.