Các Tòa án đã giải quyết trên 550.000 vụ án các loại, đề ra nhiều giải pháp thu hồi tài sản tham nhũng

Trên 540.000 vụ án được giải quyết trong năm 2020

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết: Năm 2020, các Tòa án triển khai thực hiện nhiệm vụ trong bối cảnh tình hình quốc tế và trong nước tiếp tục có nhiều biến động, kinh tế tăng trưởng chậm lại, biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh diễn biến khó lường, đặc biệt là dịch Covid-19 kéo dài đã làm ảnh hưởng đến đời sống kinh tế, xã hội; ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giải quyết các vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa án,...

Ngay từ đầu năm, Ban Cán sự đảng, lãnh đạo TANDTC đã ban hành các nghị quyết, chỉ thị để lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động của các Tòa án nhằm tạo ra sự chuyển biến căn bản trong thực hiện các nhiệm vụ công tác năm 2020 với chủ đề hành động tiếp tục được xác định là “Trách nhiệm, kỷ cương, chất lượng, vì công lý”. TANDTC đã yêu cầu các Tòa án tiếp tục thực hiện tốt 14 giải pháp đột phá; đồng thời, căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương, đơn vị mình chủ động, sáng tạo đề ra các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết, xét xử, đảm bảo các vụ việc được giải quyết đúng quy định của pháp luật.

Vậy nên, trong năm 2020, mặc dù bị ảnh hưởng của dịch Covid-19, phải tạm dừng xét xử trong 01 tháng, nhưng các Tòa án đã thụ lý 602.252 vụ việc, đã giải quyết được 544.604 vụ việc (đạt tỷ lệ 90,4%); so với năm 2019, số vụ việc đã giải quyết tăng 44.243 vụ việc. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án là 1,06%, đáp ứng yêu cầu Quốc hội đề ra (thấp hơn 0,44% so với chỉ tiêu của Quốc hội là 1,5%). Tòa án quân sự các cấp đã thụ lý 191 vụ với 498 bị cáo; đã giải quyết, xét xử được 165 vụ án với 447 bị cáo (đạt tỷ lệ 86,4% số vụ và 89,7% số bị cáo); trong đó, thụ lý theo thủ tục sơ thẩm 153 vụ với 386 bị cáo, đã giải quyết, xét xử 132 vụ với 353 bị cáo; thụ lý theo thủ tục phúc thẩm 38 vụ với 112 bị cáo, đã giải quyết, xét xử 33 vụ với 94 bị cáo.

Việc xét xử các vụ án hình sự trong năm qua bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm. Các Tòa án tiếp tục chú trọng việc tranh tụng tại phiên tòa theo hướng thực chất, hiệu quả.

Trong đó đáng chú ý là xét xử các vụ án tham nhũng được các Tòa án xét xử nghiêm minh, được dư luận đồng tình và đánh giá cao. Theo đó, các Tòa án đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm đối với 436 vụ với 1.175 bị cáo; đã xét xử 269 vụ với 645 bị cáo (so với năm 2019, thụ lý giảm 37 vụ và tăng 23 bị cáo, xét xử giảm 10 vụ và tăng 31 bị cáo).

Đặc biệt là việc thu hồi tài sản tham nhũng, để nâng cao hiệu quả công tác thu hồi tiền, tài sản trong quá trình xét xử các vụ án kinh tế, tham nhũng, TANDTC đã đề ra nhiều giải pháp như: phát huy vai trò, trách nhiệm, tăng cường sự phối hợp của các cơ quan tiến hành tố tụng trong việc xác minh, truy tìm tài sản của bị can, bị cáo từ khi khởi tố vụ án để có cơ sở xem xét trách nhiệm dân sự khi xét xử; nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật, khắc phục những sơ hở trong quản lý kinh tế - xã hội cũng như các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng;

Tòa án đã phân công Thẩm phán có đủ năng lực, kinh nghiệm để xét xử các vụ án kinh tế, tham nhũng; tích cực vận động bị cáo, gia đình của bị cáo và những người liên quan tự nguyện nộp lại tiền, tài sản đã chiếm đoạt, thu lợi bất chính nhằm khắc phục hậu quả. Việc thực hiện các biện pháp bảo đảm tài sản trong quá trình xét xử đã tạo điều kiện cho việc thu hồi tài sản khi thi hành án, hạn chế được việc tẩu tán tài sản mà các bị cáo đã chiếm đoạt.

Để đáp ứng yêu cầu phòng chống dịch Covid-19, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã hướng dẫn tổ chức xét xử theo trình tự rút gọn, xét xử giãn cách, nhận đơn trực tuyến, xét xử các tội danh liên quan đến dịch bệnh như: lan truyền dịch bệnh, làm hàng giả, tổ chức nhập cảnh trái phép, lan truyền thông tin xấu độc,…

Việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm là vấn đề luôn luôn nóng mà cử tri cũng như Quốc hội rất quan tâm. Vì vậy TANDTC đã tập trung nguồn lực giải quyết được số lượng lớn các đơn thư.

Theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, tổng số đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm mà TANDTC và các TAND CC phải giải quyết là 16.205 đơn/vụ; đã giải quyết được 9.188 đơn/vụ; đạt 56,7%. Trong tổng số 9.188 đơn/vụ đã giải quyết, Tòa án trả lời cho các đương sự là không có căn cứ kháng nghị 8.708 đơn/vụ, đạt tỷ lệ 94,8%; kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm 480 đơn/vụ, đạt tỷ lệ 5,2%.

TANDTC đã tổ chức Hội nghị chuyên đề về công tác giám đốc thẩm, tái thẩm nhằm đánh giá chất lượng giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, chỉ ra những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân từ đó đề ra các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Chánh án TANDTC đã yêu cầu các Tòa án chú trọng nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc ngay từ cấp sơ thẩm, phúc thẩm để hạn chế nguyên nhân phát sinh các đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm.

Cùng với đó là tăng cường công tác hòa giải, đối thoại tại Tòa án; đề cao trách nhiệm của các Toà án trong việc phát hiện và kiến nghị về các sai lầm nghiêm trọng trong quá trình giải quyết vụ án; làm tốt công tác hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, trao đổi nghiệp vụ; rút kinh nghiệm công tác xét xử; sửa đổi, bổ sung quy trình xử lý đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đảm bảo chặt chẽ, đúng quy định; kiện toàn đội ngũ cán bộ làm công tác hành chính tư pháp tại TANDTC và các TAND CC.

Xây dựng thể chế hiệu quả

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho hay, việc tham gia xây dựng thể chế; tăng cường công tác xây dựng và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật được triển khai mạnh mẽ.

Cụ thể: TANDTC đã trình và được Quốc hội thông qua Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án. Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành 03 Nghị quyết hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật. Phối hợp với các cơ quan có liên quan xây dựng, trình Quốc hội thông qua 04 dự án luật; trình lãnh đạo liên ngành ký ban hành 03 thông tư liên tịch. Tính đến nay, TANDTC đã công bố được 39 án lệ.

Cũng với đó là tiếp tục đổi mới, đa dạng hình thức đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ. TANDTC đã tổ chức đào tạo nghiệp vụ các chức danh tư pháp cho 1.099 học viên; duy trì tập huấn trực tuyến hàng tháng cho đội ngũ Thẩm phán và công chức có chức danh tư pháp trong toàn hệ thống. Tổ chức đối thoại trực tuyến định kỳ giữa Hội đồng Thẩm phán TANDTC với Thẩm phán Toàn quốc để giải quyết những vấn đề của thực tiễn xét xử. Bên cạnh đó, các Tòa án đã phối hợp với Viện kiểm sát các cấp tổ chức 7.118 “Phiên tòa rút kinh nghiệm”; các Tòa án đã tổ chức tập huấn cho gần 15.000 Thẩm phán, Hội thẩm.

Đội ngũ cán bộ Tòa án các cấp tiếp tục được xắp xếp, tinh ngọn. Tòa án các cấp đã tinh giản đủ 10% biên chế theo Nghị quyết số 39-NQ-TW của Ban Chấp hành Trung ương. Hoàn thành Đề án vị trí việc làm và Đề án tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của Tòa án nhân dân. Đã thành lập 38 Tòa gia đình và người chưa thành niên tại các Tòa án nhân dân cấp tỉnh. Tổ chức thành công các kỳ thi tuyển chọn, nâng ngạch Thẩm phán, chuyên viên, chuyên viên chính.

Công tác quy hoạch, tuyển dụng, điều động, luân chuyển, biệt phái, bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ cán bộ được thực hiện có hiệu quả. Chủ động bố trí, kiện toàn lãnh đạo Tòa án các cấp trước, trong và sau Đại hội Đảng các cấp theo đúng quy định của Đảng, của pháp luật. Chế độ, chính sách đối với công chức, viên chức và người lao động được thực hiện kịp thời, đúng pháp luật. Hoạt động giám sát đối với Thẩm phán được tăng cường. Công tác thanh tra, kiểm tra luôn được tiến hành thường xuyên với hình thức, nội dung đa dạng.

Tăng cường quản lý, sử dụng hiệu quả kinh phí; củng cố và hiện đại hóa cơ sở vật chất theo nghị quyết của Quốc hội. Hoàn thành xây dựng trụ sở cho Tòa án cấp huyện chưa có trụ sở theo Nghị quyết của Quốc hội. Tiến hành phân bổ ngân sách cho các Tòa án bảo đảm công khai, minh bạch, kịp thời, đúng quy định. Việc quản lý, sử dụng ngân sách được hướng dẫn thực hiện hiệu quả. Đã tích cực phối hợp với các cơ quan hữu quan hoàn thiện “Đề án trang bị tài sản, phương tiện làm việc cho các Tòa án giai đoạn IV (2019-2023)”.

Ngoài ra, Tòa án cũng đã hoàn thành một số mặt công tác quan trọng với chất lượng cao. Công tác hợp tác quốc tế được mở rộng và tăng cường. Hiện nay, TANDTC đang tích cực chuẩn bị các điều kiện cần thiết để đảm nhận vai trò Chủ tịch Hội đồng Chánh án ASEAN và tổ chức thành công Hội nghị lần thứ 8 của Hội đồng dưới hình thức trực tuyến (dự kiến ngày 05/11/2020).

Công tác công khai bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án trên Cổng thông tin điện tử được các Tòa án trong toàn quốc thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả nhằm nâng cao năng lực, trách nhiệm của Thẩm phán, tăng tính thống nhất trong việc áp dụng pháp luật cũng như tạo điều kiện để nhân dân tham gia giám sát hoạt động xét xử của Tòa án. Đã công bố được hơn 500.000 bản án, quyết định với tổng lượng truy cập để tìm hiểu về các bản án là hơn 22 triệu lượt và hàng chục nghìn ý kiến bình luận, góp ý đối với các bản án, quyết định.

Hoàn thành các chỉ tiêu được Quốc hội giao

Về kết quả thực hiện nghị quyết của Quốc hội cho thấy, về cơ bản, công tác của các Tòa án trong năm qua đã đáp ứng các yêu cầu, chỉ tiêu cơ bản mà các nghị quyết của Quốc hội đề ra. Việc tranh tụng tại phiên toà được các Toà án tiếp tục triển khai sâu rộng theo hướng thực chất; đã phối hợp với Viện kiểm sát các cấp tổ chức 7.118 “Phiên tòa rút kinh nghiệm”. Tỷ lệ giải quyết các loại vụ việc đạt vượt chỉ tiêu, yêu cầu mà Nghị quyết của Quốc hội đề ra.

Tỷ lệ giải quyết các loại vụ việc vượt chỉ tiêu, yêu cầu; chất lượng xét xử tiếp tục được bảo đảm và có tiến bộ, tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan là 1,06%, thấp hơn 0,44% chỉ tiêu mà Nghị quyết của Quốc hội đề ra. Việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật. Hầu hết các vụ án đều được giải quyết trong thời hạn quy định của pháp luật. Tỷ lệ hòa giải thành tiếp tục được duy trì ở mức cao (51,06%). Đã triển khai thực hiện nghiêm túc việc xem xét các trường hợp có đơn kêu oan theo đúng yêu cầu Nghị quyết 69 và Nghị quyết 96 của Quốc hội.

Công tác xây dựng pháp luật đảm bảo đúng tiến độ, yêu cầu; công tác hướng dẫn, bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật có nhiều chuyển biến rõ nét. Công tác đào tạo, bồi dưỡng tiếp tục được đổi mới, tập trung vào việc đào tạo, nâng cao chất lượng đội ngũ Thẩm phán và các chức danh tư pháp. Các Tòa án đã thực hiện nghiêm chủ trương tinh giản biên chế; công tác thanh tra, kiểm tra việc thực thi công vụ và xử lý cán bộ, công chức có hành vi vi phạm được tiến hành kịp thời, nghiêm minh. Công tác tương trợ tư pháp, mở rộng và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế được tăng cường.

Chánh án Nguyễn Hòa Bình cũng thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, thiếu sót trong năm qua của các Tòa án, đó là: Tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chưa đạt chỉ tiêu đề ra. Số lượng biên chế thiếu nhiều so với tình hình gia tăng, diễn biến phức tạp của tội phạm, vi phạm và nhiệm vụ, thẩm quyền của các Tòa án. Công tác luân chuyển, điều động cán bộ, Thẩm phán giữa các Tòa án (nhất là điều chuyển về miền núi, vùng sâu, vùng xa) còn gặp khó khăn…

Nguyên nhân là do số lượng các loại vụ việc mà các Toà án phải thụ lý, giải quyết tiếp tục có xu hướng gia tăng với tính chất ngày càng phức tạp trong khi đó số lượng cán bộ, Thẩm phán của một số Tòa án chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Một số cơ quan, tổ chức chưa thực sự quan tâm đến công tác phối hợp với Toà án, chưa làm hết trách nhiệm trong việc cung cấp tài liệu, chứng cứ, giám định, tham gia định giá tài sản, thực hiện uỷ thác tư pháp… Mặt khác, do phải thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch đại dịch Covid-19 nên cũng ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết các loại vụ việc.

Để khắc phục tình trạng trên, TANDTC đề nghị Quốc hội quan tâm bảo đảm kinh phí để thực hiện cải tạo mở rộng trụ sở và trang bị nội thất phòng xét xử của các Tòa án theo yêu cầu mới của pháp luật tố tụng, tạo điều kiện giúp Tòa án các cấp thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị được giao theo quy định của pháp luật; Đề nghị UBND các cấp tăng cường phối hợp và tạo điều kiện hỗ trợ, cung cấp tài liệu, chứng cứ trong quá trình giải quyết vụ án hành chính; tích cực phối hợp với Tòa án nhằm giúp giải quyết dứt điểm, đúng pháp luật các vụ án hành chính.

Chánh án cũng khẳng định, thời gian tới, Tòa án các cấp sẽ tập trung triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp và cải cách tư pháp; Nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc bảo đảm nghiêm minh, khách quan, công bằng, đúng pháp luật, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm. Làm tốt công tác hòa giải, đối thoại các vụ việc dân sự, vụ án hành chính.

Đặc biệt, sẽ tập trung giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm có chất lượng và tỷ lệ cao. Tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ, Tòa án các cấp nhất là các chức danh tư pháp trong sạch, vững mạnh.Đổi mới công tác đào tạo, đề cao kỷ cương, kỷ luật, tiến hành thanh tra, kiểm tra thường xuyên, thực chất, kiện toàn đội ngũ lãnh đạo các Tòa án sau Đại hội Đảng các cấp. Đẩy mạnh xây dựng, hướng dẫn pháp luật và phát triển án lệ.

Cùng với đó là đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở và trang cấp các trang thiết bị làm việc cho các Tòa án đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp; Mở rộng hợp tác quốc tế, hoàn thành nhiệm vụ Chủ tịch Hội đồng Chánh án ASEAN. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin; tiếp tục cải cách thủ tục hành chính - tư pháp, đảm bảo công khai minh bạch hoạt động của Tòa án.