Bắc Giang: Đau lòng chuyện “Nồi da nấu thịt”

Người thân lôi nhau ra tòa

Ngày 02-11-2021, Cơ quan Cảnh sát Điều tra công an huyện Tân Yên ra thông báo về việc bắt bị can để điều tra liên quan đến trường hợp bà Nguyễn Thị Nhuận (cư trú tại tổ dân phố Bãi Ban, thị trấn Nhã Nam, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang) về hành vi “không chấp hành án”. Đây là 1 vụ án đã kéo dài nhiều năm liên quan đến việc tranh chấp quyền sử dụng đất giữa những người thân trong gia đình. Cụ thể: là tranh chấp quyền sử dụng đất thửa đất số 107, tờ bản đồ số 11 có diện tích 504,4m² ở thị trấn Nhã Nam.

Bà Nguyễn Thị Nhuận (sinh năm 1966) sinh ra trong một gia đình nghèo tại xã An Thượng, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang. Từ bé, bà đã mồ côi mẹ và có một tuổi thơ vất vả. Năm 1987, bà Nhuận kết hôn với ông Lê Văn Hoàn. Hai ông bà có với nhau được 2 người con là Lê Thị Thùy Dương (sinh năm 1988) và Lê Văn Dưỡng (sinh năm 1998). Năm 2013, ông Hoàn mất, mọi chuyện đau lòng bắt đầu nảy sinh từ đây.

Giấy chứng nhận QSDĐ quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số BX 546935 do UBND huyện Tân Yên đã cấp cho cho bà Nguyễn Thị Nhuận, nay đã bị hủy

Theo bản án phúc thẩm số 51/2019/DS-PT của Tòa án Nhân dân tỉnh Bắc Giang ngày 13/05/2019 liên quan đến việc tranh chấp quyền sử dụng đất và yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; bên nguyên đơn là cụ Lê Hèo (sinh năm 1931, là bố chồng bà Nhuận) và bà Lê Thị Hằng (sinh năm 1967, là em dâu bà Nhuận) và bên bị đơn là bà Nguyễn Thị Nhuận (sinh năm 1966).

Cụ Lê Hèo cho biết, năm 1960, vợ chồng cụ được giao đất tại thửa đất số 107, tờ bản đồ số 11 để canh tác nông nghiệp. Vợ chồng cụ được giao đất đã sử dụng để trồng lúa trên đất đến năm 1988 thì Nhà nước lại tiếp tục giao đất phần trăm tại thửa đất trên cho vợ chồng cụ quản lý, sử dụng và trồng lúa. Năm 1990, vợ chồng cụ có làm 03 gian nhà trát vách cho con trai cả của 2 cụ là ông Lê Văn Hoàn và bà Nguyễn Thị Nhuận ở tạm thời. Đến năm 1998 thì vợ chồng ông Hoàn, bà Nhuận đặt vấn đề cho vợ chồng ông Hoàn lên trên thửa đất giáp mặt đường 298 để ở và làm ăn thì vợ chồng cụ đồng ý. Sau đó, vợ chồng cụ chuyển xuống ở tại thửa đất số 107, tờ bản đồ số 11 và nhường phần đất mặt đường cho vợ chồng ông Hoàn.

Năm 2014. vợ chồng cụ có ra UBND xã Nhã Nam để làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì được biết thửa đất trên đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ ông Lê Văn Hoàn năm 2003 và cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà Nguyễn Thị Nhuận năm 2014. Cụ thể, bà Nguyễn Thị Nhuận được UBND huyện Tân Yên cấp Giấy chứng nhận QSDĐ số BX 546935 tại thửa đất số 107, tờ bản đồ số 11, diện tích 504,4m² tại thôn Bãi Ban, xã Nhã Nam, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang theo Quyết định số 1762/QĐ-UBND ngày 19-09-2014 là không đúng với quy định của pháp luật. Vì vậy, cụ yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên và yêu cầu bà Nhuận trả lại cụ phần đất có diện tích 504,4m² tại thôn Bãi Ban, xã Nhã Nam cho vợ chồng cụ. Đối với các tài sản trên đất do bà Nhuận kiến thiết, xây dựng trên đất thì cụ không yêu cầu tháo dỡ và đề nghị được mua lại theo giá quy định.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Nhuận cho biết, bà kết hôn với ông Lê Văn Hoàn (con của cụ Lê Hèo và cụ Trương Thị Bích) từ năm 1987. Sau khi kết hôn, vợ chồng bà cùng chung sống cùng với cụ Hèo và cụ Bích tại thửa đất giáp đường TL 298 tại thôn Bãi Ban, xã Nhã Nam. Đến năm 1989 thì cụ Hèo và cụ Bích cho vợ chồng bà ra ở riêng tại thửa đất số 107 tờ bản đồ số 11, thôn Bãi Ban, xã Nhã Nam. Vợ chồng bà đã xây dựng 3 gian nhà cấp 4 và sinh sống trên đất này từ năm 1989 đến năm 1999 thì vợ chồng bà đề nghị cụ Hèo, cụ Bích cho vợ chồng bà lên ở trên đất giáp đường TL 298 để buôn bán. Cụ Hèo, cụ Bích đã đồng ý về ở tại thửa đất số 107 tờ bản đồ số 11 thôn Bãi Ban, xã Nhã Nam để trông nom đất hộ vợ chồng bà và nhường lại cho vợ chồng bà phần đất giáp đường TL 298. Nguồn gốc thửa đất số 107 tờ bản đồ số 11 tại thôn Bãi Ban, xã Nhã Nam là của cụ Hèo, cụ Bích quản lý sử dụng từ ngày trước khi bà kết hôn với ông Hoàn nhưng cụ Hèo, cụ Bích đã tuyên bố cho vợ chồng bà thửa đất trên. Việc cụ Hèo, cụ Bích cho vợ chồng bà đất thì chỉ nói bằng miệng mà không lập văn bản. Thửa đất này từ ngày vợ chồng bà quản lý, sử dụng đến nay không có gì thay đổi.

Đến năm 2002, Nhà nước có chính sách cấp Giấy chứng nhận QSDĐ, các hộ sử dụng đất đã đi kê khai. Vợ chồng bà đã tự đi kê khai với UBND xã Nhã Nam phần đất này. Ngày 23-11-2003, UBND huyện Tân Yên cấp Giấy chứng nhận QSDĐ cho chủ sử dụng đất là hộ ông Lê Văn Hoàn. Năm 2013, ông Hoàn mất. Năm 2014 bà Nguyễn Thị Nhuận đã chuyển nhượng thửa đất giáp TL 298 cho người khác rồi cùng các con của bà chuyển về thửa đất trên. Bà đã xây dựng 01 nhà ống lợp tôn, 04 gian công trình phụ, tường bao quanh thửa đất. Do chồng bà là ông Lê Văn Hoàn mất nên bà đã đề nghị UBND huyện Tân Yên cấp đổi Giấy chứng nhận QSDĐ sang tên của bà. Ngày 19-09-2014, UBND huyện Tân Yên cấp đổi Giấy chứng nhận QSDĐ số BX 546935 thửa đất số 107, tờ bản đồ số 11 diện tích 504,4m² mang tên bà là Nguyễn Thị Nhuận.

Kể từ năm 2003 khi ông Hoàn được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ và từ năm 2014 khi bà được cấp đổi Giấy chứng nhận QSDĐ cũng như việc bà chuyển về ở và xây dựng các công trình trên đất thì cụ Hèo, cụ Bích và các anh em của ông Hoàn đều không có ý kiến gì. Vợ chồng bà cũng đã nộp thuế đất từ năm 1993 đến nay. Nay cụ Hèo khởi kiện và yêu cầu hủy Giấy chứng nhận QSDĐ và đề nghị bà phải trả lại đất cho cụ Hèo thì bà không đồng ý vì lý do cụ Hèo, cụ Bích đã cho vợ chồng bà phần đất trên từ những năm 1989. Hơn nữa, vợ chồng bà cũng đã được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ nên thửa đất trên là thuộc quyền quản lý, sử dụng của vợ chồng bà.

Phía sau bản án tòa

Nhận định của TAND tỉnh Bắc Giang là năm 2003, ông Hoàn tự ý kê khai đề nghị UBND huyện Tân Yên đã cấp Giấy chứng nhận QSDĐ mà không được sự đồng ý của cụ Hèo là không đúng quy định của Điều 173 và Điều 176 BLDS năm 1995 quy định về quyền sở hữu về tài sản và căn cứ xác lập quyền sở hữu về tài sản. Từ đó phải xác định: Giấy chứng nhận QSDĐ do UBND huyện Tân Yên đã cấp cho ông Hoàn là không hợp pháp và việc bà Nhuận được cấp đổi Giấy chứng nhận QSDĐ năm 2014 là không hợp pháp.

Bản án phúc thẩm số 51/2019/DS-PT của TAND tỉnh Bắc Giang ngày 13/05/2019 đã Quyết định: Hủy giấy chứng nhận QSDĐ quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số BX 546935 do UBND huyện Tân Yên đã cấp cho bà Nguyễn Thị Nhuận ngày 19/9/2014 tại thửa đất số 107, tờ bản đồ số 11 diện tích 504,4m², đất có địa chỉ tại thôn Bãi Ban, xã Nhã Nam, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang.

Thửa đất số 107, tờ bản đồ số 11 có diện tích 504,4m² ở thị trấn Nhã Nam

Như vậy bà Nhuận buộc phải trả lại phần đất tranh chấp cho cụ Hèo quản lý, sử dụng. Và ngày 02-11-2021, Cơ quan Cảnh sát Điều tra công an huyện Tân Yên ra thông báo về việc bắt bị can để điều tra liên quan đến trường hợp bà Nguyễn Thị Nhuận (cư trú tại tổ dân phố Bãi Ban, thị trấn Nhã Nam, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang) vì hành vi “không chấp hành án” của việc tranh chấp đất trên.

Theo ông Đỗ Văn Thá, Phó trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Tân Yên, người đại diện UBND huyện Tân Yên trình bày: Năm 2002, UBND xã Nhã Nam đã đo đạc bản đồ địa chính thì thửa đất của hộ ông Hoàn sử dụng được thể hiện là thửa số 107, tờ bản đồ số 11, diện tích là 504,4 m². Trước đây phần đất này là các thửa nhỏ của nhiều người sử dụng vào mục đích nông nghiệp. Trong quá trình sử dụng, hộ ông Lê Văn Hoàn (vợ là Nguyễn Thị Nhuận) đã đổi đất cho nhiều hộ gia đình và từ đó đã hình thành thửa 107, tờ bản đồ số 11 như hiện nay. Khoảng năm 1993, hộ ông Hoàn đã xây dựng nhà ở, công trình phụ và sinh sống trên thửa đất này. Kiểm tra sổ mục kê của xã Nhã Nam năm 2002 thì thấy: Thửa đất số 107, tờ bản đồ số 11 được ghi tên chủ sử dụng là ông Lê Văn Hoàn. Đến ngày 17-11-2003, UBND huyện Tân Yên đã ban hành Quyết định số 100/QĐ-UB về việc cấp Giấy chứng nhận QSDĐ ở, đất vườn cho các chủ sử dụng đất thuộc xã Nhã Nam. Ngày 23-09-2013, ông Hoàn chết. Ngày 23-06-2014, các thành viên trong gia đình ông Hoàn thống nhất quyền sử dụng đất tại thửa đất này từ tên ông Hoàn sang tên bà Nguyễn Thị Nhuận. Ngày 18-08-2014, bà Nhuận có đơn xin cấp đổi Giấy chứng nhận. Ngày 19-09-2014, bà Nhuận được UBND huyện Tân Yên cấp Giấy chứng nhận QSDĐ có số sêri BX 5469 đối với phần đất này theo Quyết định số 1762/QĐ-UBND. Mặc dù hồ sơ cấp Giấy chứng nhận QSDĐ cho hộ ông Hoàn của UBND huyện Tân Yên không còn lưu giữ nhưng phần đất này trước kia là đất nông nghiệp, cụ Hèo cũng chưa được Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền công nhận quyền sử dụng hợp pháp đối với phần đất này. Có thể trước đây vợ chồng cụ Hèo đã sử dụng phần đất này nhưng sau đó vợ chồng cụ Hèo lại chuyển sang ở đất khác và cho vợ chồng ông Hoàn sử dụng. Năm 1992-1993, vợ chồng ông Hoàn, bà Nhuận làm nhà và đã liên tục ở trên phần đất này. Việc cấp Giấy chứng nhận QSDĐ cho ông Hoàn năm 2003 là đúng trình tự, thủ tục theo quy định của Luật Đất đai. Về diện tích đất thực tế hộ bà Nguyễn Thị Nhuận sử dụng là 484,8 m² là đã bị giảm 20,2 m² so với diện tích đã ghi trong Giấy chứng nhận QSDĐ của ông Hoàn năm 2003 nhưng đây chỉ là sai số đo đạc. Tại thời điểm cấp đổi Giấy chứng nhận cho bà Nhuận năm 2014 cũng không có văn bản pháp luật nào quy định khi cấp đổi lại Giấy chứng nhận thì phải đo đạc lại về diện tích. Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chỉ tiến hành đo đạc lại đất khi có biến động rõ ràng về diện tích như tách thửa, gộp thửa. Nay, cụ Hèo đề nghị hủy Giấy chứng nhận QSDĐ mà UBND huyện Tân Yên đã cấp cho bà Nhuận từ năm 2014 là không có cơ sở.

Vậy tại sao Giấy chứng nhận QSDĐ cho hộ ông Hoàn của UBND huyện Tân Yên không còn lưu giữ? Và việc các cán bộ cấp Giấy chứng nhận QSDĐ của UBND huyện Tân Yên đã cấp cho ông Hoàn là không hợp pháp và việc bà Nhuận được cấp đổi Giấy chứng nhận QSDĐ năm 2014 là không hợp pháp phải chịu trách nhiệm như thế nào để dẫn đến cảnh “Nồi da nấu thịt” này?