7 tháng đầu năm: Ngân sách nhà nước bội thu

Dữ liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, trong 7 tháng đầu năm 2023, tổng thu ngân sách nhà nước đạt khoảng 1.016.100 tỉ đồng, đạt 62,7% so với dự toán năm và giảm 7,8% so với cùng kỳ năm trước. Trái lại, tổng chi ngân sách nhà nước trong cùng giai đoạn chỉ đạt 957.000 tỉ đồng, tương đương 46,1% so với dự toán, tăng 13,7% so với cùng kỳ năm trước.

Từ những con số này, có thể thấy rõ rằng, trong 7 tháng đầu năm nay, ngân sách nhà nước bội thu - thu nhiều hơn chi khoảng 59.100 tỉ đồng. Con số bội thu của cả năm 2022 còn lớn hơn, đạt mức 241.000 tỉ đồng, bởi tổng chi ngân sách cho cả năm chỉ bằng 87,5% dự toán.

Những giai đoạn trước, ngân sách nhà nước luôn ở mức bội chi. Mức bội chi của năm 2019 là 222.000 tỉ đồng, tương đương 3,6% GDP; của năm 2020 sau quyết toán là 216.405 tỉ đồng, tương đương 3,44% GDP và năm 2021 là 343.670 tỉ đồng, tương đương 4% GDP.

Sự thay đổi từ tình trạng bội chi sang tình trạng bội thu ngân sách mang theo nhiều yếu tố lo lắng, bởi khi chi phí vượt quá nguồn thu, chúng ta phải tìm cách vay nợ, bao gồm cả vay nợ trong và ngoài nước.

Việc ngân sách nhà nước chuyển sang tình trạng bội thu ban đầu có vẻ như là một tin vui, nhưng thực tế không hề đơn giản như vậy. Hiện tại, tình trạng bội thu ngân sách là do chúng ta không thể thực hiện các dự án, chương trình, và kế hoạch đã được lập kế hoạch và phê duyệt. Cụ thể, trong năm 2022, chỉ có 87,5% dự toán được chi tiêu và trong 7 tháng đầu năm nay, chỉ có 46,1% dự toán được chi tiêu.

Điều này tạo ra những khó khăn, vì không thể sử dụng đủ nguồn tiền dự kiến đã được lên kế hoạch có nghĩa nền kinh tế sẽ không đạt được mức tăng trưởng vạch ra, không đạt được các mục tiêu kinh tế, xã hội gắn liền với các dự án hay chương trình và nhất là không giúp tạo công ăn việc làm cho xã hội.

Phân tích kỹ hơn cơ cấu chi ngân sách, trong khi chi thường xuyên và chi trả nợ vẫn gần đúng tiến độ đã định (lần lượt bằng 53,7% và 57,5% dự toán) thì chi đầu tư phát triển chỉ đạt 36,8% so với dự toán mặc dù đã tăng 43,2% so với cùng kỳ năm ngoái.

Vì thế để GDP đạt mức tăng trưởng đã đề ra cần chú trọng công tác giải ngân cho đầu tư công, xem đây là nhiệm vụ trọng tâm của những tháng còn lại trong năm.