1 người tử vong, 6 người nguy kịch do loại ngộ độc chưa từng thấy

Tâm thần, mất trí nhớ, tử vong vì nhiễm độc thiếc nơi làm việc

Ngày 13/8, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, Trung tâm đã tiếp nhận khám và điều trị cho 7 bệnh nhân bị nhiễm độc thiếc (trong đó có 1 người đã tử vong), phần lớn nhiễm độc nặng.

Tất cả các trường hợp đều có nồng độ thiếc trong máu cao, phần lớn cao gấp chục lần ngưỡng cho phép. Đây là những trường hợp nhiễm độc thiếc cấp tính đầu tiên tại Việt Nam được phát hiện.

Đặc điểm chung của 7 bệnh nhân trên là họ cùng làm việc chung tại bộ phận nghiền nhựa tái chế của một công ty sản xuất mành rèm ở Thanh Miện, Hải Dương. Điều đáng chú ý là trước khi vào làm, tất cả đều khỏe mạnh, sức khỏe hoàn toàn bình thường.

Chỉ sau một thời gian ngắn làm việc tại đây (ngắn nhất là 4 ngày, lâu nhất là 1 tháng) thì các công nhân có chung biểu hiện: rối loạn tâm thần, đặc biệt là mất trí nhớ, lú lẫn, rối loạn tâm thần, kích động, hành vi bất thường, chụp cộng hưởng từ sọ não có tổn thương chất trắng lan tỏa trên não, xét nghiệm máu có nhiễm toan chuyển hóa, hạ kali máu nặng.

Bác sĩ Trung tâm chống độc khám cho một bệnh nhân ngộ độc thiếc. 

Chuỗi các bệnh nhân nhiễm độc thiếc được phát hiện từ trường hợp anh Nguyễn Đức H. (35 tuổi), nhập viện ngày 9/7/2020 với biểu hiện rối loạn tâm thần, kích động, lẫn lộn, sau đó đi vào hôn mê, trên phim cộng hưởng tử não có hiện tượng tổn thương chất trắng lan tỏa nặng nề, nhiễm toan chuyển hóa và hạ kali máu nặng.

Trước đó, bố bệnh nhân mới mất được 49 ngày và bệnh nhân bị người yêu chia tay, do đó khi xuất hiện các triệu chứng trên mọi người trong gia đình và người thân chỉ nghĩ đến yếu tố tâm thần.

Bệnh nhân được đưa đến viện muộn khi các yếu tố bệnh chưa rõ ràng, diễn biến nặng và gia đình đã xin về nhà tử vong.

Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh nhân H. đã tử vong khi xét nghiệm lại mẫu máu còn lưu cho thấy nồng độ thiếc trong máu cao gấp trên 50 lần.

Trước khi xin về, gia đình được biết có một số bạn công nhân cùng làm khác cũng có biểu hiện bất thường và đã kịp báo cho bác sĩ. Các bác sĩ đã hướng dẫn gia đình thông báo cho những người cùng làm cần đi khám kiểm tra càng sớm càng tốt.

Tiếp đến là bệnh nhân Nguyễn Kim C. (42 tuổi, Quỳnh Phụ, Thái Bình) vào viện trong tình trạng rối loạn tâm thần, mất trí nhớ, ở nhà lái xe đi lang thang quanh làng. Kết quả xét nghiệm máu có rối loạn nặng.

Lo lắng cho tình trạng của bệnh nhân, các bác sĩ ở Trung tâm Chống độc đã tìm mọi cách để xét nghiệm, chẩn đoán, cấp cứu. Tuy nhiên quá trình tìm kiếm và chẩn đoán gần như bế tắc trong khi cần phải chạy đua chẩn đoán, cứu sống bệnh nhân, đặc biệt cần phải phát hiện nhanh nguyên nhân để thông báo các cơ quan chức năng vào cuộc can thiệp, tránh để những người khác bị nhiễm độc và tử vong tiếp.

Bác sĩ Nguyên cho biết, các bác sĩ đã truy tìm tất cả nguồn thông tin y học, kể cả hỏi ý kiến của chuyên gia, đồng nghiệp thế giới về chống độc. Rất may, họ đã tìm thấy trên y văn thế giới có một vài trường hợp bị bệnh khi làm việc trong hoàn cảnh gần tương tự.

Sau đó chị C. đã được các bác sĩ chỉ định và làm xét nghiệm định lượng kim loại thiếc. Kết quả bệnh nhân C. có nồng độ thiếc trong máu hơn 200 micogam/lít, nghĩa là tăng gấp hơn 40 lần ngưỡng cho phép.

Trung tâm Chống độc kêu gọi người làm việc ở các bộ phận tương tự khẩn trương đi kiểm tra sức khỏe, ít nhất là sàng lọc tại bệnh viện tỉnh. Tại Hải Dương đã có 15 bệnh nhân đi khám (ngoài 7 ca bệnh này), trong đó có 6 bệnh nhân có hạ kali máu.

Họ cho biết, mới chỉ làm cùng bệnh nhân trên một thời gian ngắn, song thấy mệt, không chịu nổi nên đã bỏ làm. Theo các bác sĩ, như vậy rất có thể nhiều người từng nhiễm độc mà không biết.

Bác sĩ Nguyên đang kiểm tra phim chụp một trường hợp bị tổn thương não.

Chưa có phác đồ điều trị nhiễm độc thiếc

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên nhận định, các bệnh nhân nêu trên bị nhiễm độc cấp tính thiếc với các đặc điểm điển hình do hợp chất thiếc hữu cơ gây ra. Thiếc gồm có thiếc dạng nguyên thể kim loại, các hợp chất thiếc vô cơ và các hợp chất thiếc hữu cơ. Thiếc kim loại và thiếc vô cơ về cơ bản không độc.

Các hợp chất thiếc hữu cơ có độc tính rất cao, rất dễ hấp thu qua đường hô hấp, qua da và qua đường tiêu hóa. Độc nhất là các hợp chất thiếc triethyl và thiếc trimethyl. Đây là các hợp chất có công dụng là làm chất ổn định nhựa (plastic stabilizer), ổn định nhiệt (heat stabilizer), được cho vào nhựa giúp nhựa bền vững với nhiệt.

Cũng theo bác sĩ Nguyên, nhiễm độc thiếc hữu cơ gây nhiều tổn thương nặng ở các cơ quan, bao gồm não (gây các rối loạn tâm thần kinh và tổn thương chất trắng), tổn thương gan, thận, miễn dịch, máu... Trên thế giới và trong nước vẫn chưa có phác đồ điều trị nhiễm độc thiếc. Do đó, việc điều trị khó khăn, các bác sĩ phải vừa điều trị, vừa theo dõi sát để đánh giá điều chỉnh.

Nhiễm độc thiếc là vấn đề sức khỏe nghề nghiệp môi trường mới ở nước ta và thực sự ảnh hưởng tới người lao động. Ở Việt Nam, có lẽ đây là các ca đầu tiên được phát hiện. Trên thế giới cũng mới chỉ ghi nhận một số ca. Bệnh viện Bạch Mai đã có công văn báo cáo Bộ Y tế, Sở y tế địa phương, các cơ quan liên quan để phối hợp tìm ra nguyên nhân, giải quyết thực trạng này.

Các bác sĩ Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai khuyến cáo, những công nhân làm việc trong các môi trường, vị trí có nguy cơ nhiễm độc thiếc cần khẩn trương đi kiểm tra sức khỏe, ít nhất là sàng lọc tại bệnh viện tỉnh.