Việc ghi âm, ghi hình phải bảo đảm sự tôn nghiêm của phiên tòa

Báo cáo giải trình về nội dung này trước khi đại biểu bấm nút thông qua Luật Tổ chức TAND (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga nêu rõ: Việc ghi âm, ghi hình phải bảo đảm quyền con người, quyền công dân; bảo đảm sự tôn nghiêm của phiên tòa, phiên họp và hoạt động thông tin theo quy định của pháp luật.

Quá trình diễn ra phiên tòa, phiên họp, nhiều thông tin, chứng cứ được công bố nhưng chưa được kiểm chứng, nhất là thông tin về đời tư cá nhân, bí mật gia đình, bí mật kinh doanh… Các thông tin, chứng cứ này cần được Hội đồng xét xử xem xét, kết luận trong bản án, quyết định.

Do đó, dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) đã được chỉnh lý: Cho phép ghi âm toàn bộ diễn biến phiên tòa, phiên họp; việc ghi hình chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp và tuyên án, công bố quyết định. Việc ghi âm, ghi hình nêu trên phải được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa, phiên họp, những người có liên quan theo quy định.

Đồng thời, trong trường hợp cần thiết để phục vụ nhiệm vụ chuyên môn, Tòa án tiến hành ghi âm, ghi hình diễn biến phiên tòa, phiên họp; việc sử dụng, cung cấp kết quả ghi âm, ghi hình của Tòa án được thực hiện theo quy định của pháp luật và giao Chánh án TANDTC quy định chi tiết.

Như vậy, quy định chính thức tại Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) về việc ghi âm, ghi hình tại phiên tòa đã "mở" hơn so với dự thảo trước đây; thể hiện qua việc luật chỉ hạn chế với việc ghi hình (chỉ thực hiện ở phần khai mạc và tuyên án), còn việc ghi âm được thực hiện trong toàn bộ quá trình diễn ra phiên tòa (phải được chủ tọa đồng ý).

Trước đó, thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Tổ chức TAND (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội nêu ý kiến với quy định việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp nhằm bảo đảm quyền con người, quyền công dân; bảo đảm sự tôn nghiêm của phiên tòa, tạo điều kiện cho Hội đồng xét xử điều phối tốt phiên tòa.

Khẳng định sự cần thiết của việc ghi âm, ghi hình tại phiên toà, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương cho rằng nếu để ghi âm, ghi hình một cách tự do trong cả quá trình xét xử sẽ ảnh hưởng đến hoạt động xét xử của Tòa án, lộn xộn tại phiên tòa. Mặt khác, đối với một số phiên tòa xử các vụ án như án ly hôn, kinh doanh… có nhiều bí mật đời tư, thông tin cá nhân, bí mật kinh doanh thì việc ghi âm, ghi hình tràn lan và đưa thông tin đã cắt gọt lên mạng xã hội thì sẽ ảnh hưởng đến cá nhân, tổ chức. Trong khi đó, việc xử phạt các vi phạm trên không gian mạng gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.

Đại biểu Phạm Thị Xuân – Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa cho rằng, quy định này nhằm đảm bảo quyền con người quyền công dân theo quy định của Hiến pháp, quyền đối với hình ảnh cá nhân, bí mật gia đình, bảo đảm tính tôn nghiêm tại phiên tòa, tạo điều kiện cho Hội đồng xét xử không bị phân tâm bởi các yếu tố khác.

Cùng quan điểm, đại biểu Dương Văn Thăng - Đoàn ĐBQH TP.HCM bổ sung thêm lập luận, quá trình diễn ra phiên tòa, phiên họp, các bên đưa ra nhiều thông tin, chứng cứ nhưng đây là quá trình thẩm tra thông tin, chứng cứ chưa được kiểm chứng, đặc biệt là những thông tin về đời tư cá nhân, bí mật gia đình, bí mật kinh doanh.

Đại biểu chỉ rõ, thời gian qua có nhiều video, trào lưu cắt ghép, đăng lại các nội dung phiên tòa với mục đích “câu view, câu like”, lồng ghép các bình luận tiêu cực làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi chính đáng của người tham gia phiên tòa, tạo dư luận xấu, không phản ánh đúng, đủ quá trình giải quyết vụ án.

Bên cạnh đó, đại biểu Dương Văn Thăng đồng tình với dự thảo Luật khi bổ sung thêm khoản 4 quy định Tòa án tiến hành ghi âm lời nói, hình ảnh toàn bộ diễn biến phiên tòa, phiên họp trong trường hợp cần thiết để phục vụ nhiệm vụ chuyên môn. Quy định này giống như các hoạt động tố tụng khác thì để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên, đảm bảo các hoạt động kiểm sát. Việc cung cấp kết quả ghi âm lời nói, ghi hình hình ảnh diễn biến phiên tòa được thực hiện theo quy định của pháp luật. Khi đó, sau này Viện kiểm sát hay cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền, có yêu cầu thì vẫn có thể kiểm tra.