Tọa đàm “Xử lý các dự án yếu kém: Bài học kinh nghiệm và hướng đi tiếp theo"

Để nhìn lại các kết quả đạt được, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm và đề xuất các cơ chế mới trong việc xử lý dự án kém hiệu quả còn tồn tại, ngày 5/4, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức Toạ đàm “Xử lý các dự án yếu kém: Bài học kinh nghiệm và hướng đi tiếp theo” với sự tham gia của các khách mời: Ông Hồ Sỹ Hùng, Phó Chủ tịch Uỷ ban Quản lý vốn NN tại doanh nghiệp; Ông Đặng Hoàng An, Thứ trưởng Bộ Công Thương; Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Uỷ ban kinh tế của Quốc hội; Ông Nguyễn Hữu Tú, Thành viên HĐTV Tập đoàn Công nghiệp Hóa chất Việt Nam; Ông Nguyễn Hùng Dũng, Thành viên HĐTV Tập đoàn Dầu khí Việt Nam.

Kế thừa kết quả của nhiệm kỳ trước, đặc biệt từ năm 2021, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, một số dự án yếu kém, trì trệ đã có bước chuyển biến tích cực, có dự án đã hoạt động và kinh doanh có lợi nhuận. Tuy nhiên, chặng đường phía trước còn rất nhiều thách thức trong xử lý các dự án yếu kém gắn với điều kiện phát triển thị trường, hướng dẫn doanh nghiệp về pháp lý trong việc xử lý tranh chấp hợp đồng EPC, hay giải quyết khó khăn về tài chính…

Xử lý tích cực và có hiệu quả

Thông tin tại Toạ đàm, ông Hồ Sỹ Hùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cho biết: 5 dự án đã được đưa ra khỏi danh sách 12 dự án thua lỗ, tồn tại kéo dài gồm: Nhà máy sản xuất xơ sợi Polyester Đình Vũ, Nhà máy sản xuất phân bón DAP 1-Hải Phòng, Nhà máy sản xuất NLSH Phú Thọ (PVB) và Nhà máy sản xuất NLSH Bình Phước (OBF); Nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Dung Quất. Đến nay, các dự án đã không còn vướng mắc về cơ chế chính sách.

“Cả 5 dự án được đưa ra đều xử lý các vướng mắc cho doanh nghiệp theo hướng bám sát thị trường, tôn trọng pháp nhân doanh nghiệp, không can thiệp thô bạo. Các dự án được xét trên, dưới, xuôi, ngược vẫn theo tôn chỉ hiệu quả thu về, phân loại từng dự án, nhóm dự án. Đặc biệt với những dự án có khả năng phục hồi, nhìn thấy triển vọng hiệu quả và ổn định, sẽ được tập trung xử lý sớm…”, ông Hồ Sỹ Hùng cho hay.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An khẳng định: "Có thể nói chưa bao giờ chúng ta thấy các dự án nhận được sự chỉ đạo sát sao, thường xuyên, liên tục như vậy".

Bởi, trong quá trình chúng ta xử lý các dự án này, Chính phủ khóa trước và khóa này đã có tới 20 cuộc họp để chỉ đạo. Sự tham gia của các bộ, ngành gồm Công Thương, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Tư pháp cũng rất sát sao. Các tổ chức tín dụng dưới sự lãnh đạo của Chính phủ và những nhà tài trợ vốn cho dự án cũng đã tham gia rất tích cực, các cơ quan, đơn vị tham gia cùng đồng lòng thực hiện hàng loạt giải pháp liên quan nhằm mục tiêu chung để tháo gỡ khó khăn cho các dự án.

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhìn nhận: “Với khối lượng công việc rất nhiều trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ mới, có thể thấy Chính phủ và các Bộ, ngành đã nỗ lực rất cao. Việc xử lý các dự án yếu kém còn tồn tại, cá nhân tôi đánh giá cao 2 điểm, đó là các dự án đã được xử lý tích cực và xử lý có kết quả”.

Về phía doanh nghiệp, ông Nguyễn Hữu Tú, Thành viên HĐTV Tập đoàn Công nghiệp Hóa chất Việt Nam thông tin: Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, các bộ, ngành, năm 2021, Nhà máy sản xuất phân bón DAP 1-Hải Phòng đủ điều kiện để đưa ra khỏi danh sách 12 dự án. Hiện tại, DAP Hải Phòng đang kinh doanh bền vững.

Còn 3 dự án còn lại thuộc Tập đoàn Hoá chất Việt Nam, năm vừa qua, dự án đạm Hà Bắc lần đầu tiên sau 5 năm đi vào vận hành và đã có lãi; Dự án đạm Ninh Bình và dự án DAP số 2 Lào Cai cũng đã cắt lỗ hàng nghìn tỷ.

Với 5 dự án của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), ông Nguyễn Hùng Dũng - thành viên HĐTV PVN thông tin: Có những dự án PVN không nắm vốn chi phối, lại do công ty con đầu tư, gặp nhiều khó khăn về thị trường, việc xử lý các dự án này không đơn giản.

Tuy nhiên, PVN đã rất nỗ lực xử lý các vấn đề tồn đọng liên quan và đến nay 4/5 dự án đã được đưa ra khỏi danh mục các dự án yếu kém gồm 3 nhà máy nhiên liệu sinh học và dự án xơ sợi Đình Vũ.

Dự án “đắp chiếu” hồi sinh

Riêng đối với Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2, tuy không nằm trong danh mục 12 dự án yếu kém nhưng đây cũng là dự án đã “đóng băng” 11 năm. Vừa qua, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc đồng bộ của các Bộ, ngành, dự án đã tổ chức đốt lửa lần đầu tổ máy số 1 ngày 23/3, hướng tới mục tiêu hòa lưới điện vào ngày 30/4 và đốt than lần đầu tổ máy 1 vào ngày 16/6 tới đây.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An cho biết, với yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ “bằng mọi giá, mọi cách phải đưa dự án này vào vận hành”, chủ đầu tư dự án – Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và nhà thầu trên công trường rất nỗ lực.

“Bộ Công Thương có Văn phòng Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển điện lực với yêu cầu của Bộ trưởng Bộ Công Thương là nắm tình hình hằng tuần. Đến nay, số lượng người làm việc tại công trường dự án đã lên 1.000 người, cao hơn nhiều so với giai đoạn tái khởi động trước. Tôi cũng kỳ vọng từ nay đến 16/6, chúng ta sẽ đạt được 2 mốc quan trọng. Hoà lưới điện lần đầu vào cuối tháng 4 và đốt than lần đầu tổ máy 1 ngày 16/6. 29 nhà thầu trên công trường bao gồm cả trong nước và nước ngoài đang làm việc song song, thực hiện đồng loạt những công việc quan trọng để phục vụ đốt than”, Thứ trưởng cho biết.

Đánh giá từ phía chủ đầu tư, ông Nguyễn Hùng Dũng - thành viên HĐTV PVN cho rằng: Từ khi Thủ tướng Phạm Minh Chính có chỉ đạo cụ thể và Phó Thủ tướng Lê Văn Thành trực tiếp chỉ đạo tại dự án thì “công việc đã hoàn toàn khác” khi các cấp lãnh đạo dù bận trăm công nghìn việc vẫn nắm chi tiết từng mốc tiến độ thời gian.

“Nếu không có sự hậu thuẫn từ các cấp, từ Chính phủ đến các bộ, ngành, cấp gần nhất là Hội đồng quản trị, chắc chắn dự án không thể triển khai được. Có thể thấy, từ một dự án có thể "đắp chiếu chết", đến giờ chúng ta đã nhìn thấy sự hồi sinh và cả tương lai”, ông Dũng chia sẻ.

Giao quyền tự chủ cho doanh nghiệp, phân định rõ trách nhiệm các bên liên quan

Đối với 7 dự án còn lại trong danh mục, ông Hồ Sỹ Hùng nhìn nhận: Các dự án này còn nhiều tồn tồn tại do đang vướng mắc những vấn đề nổi cộm. 2 vấn đề chính đó là xử lý hợp đồng EPC và xử lý chi phí tài chính do đầu tư tồn lại quá lớn.

“Nếu không giải quyết 2 vấn đề này sẽ không mở cho doanh nghiệp khả năng cạnh tranh trên cùng một mặt bằng so với các doanh nghiệp khác (tức là chi phí tài chính phải tương đương). Mặt khác, chưa ‘giải thoát’ được hợp đồng EPC thì doanh nghiệp chưa chủ động được các dây chuyền và việc sản xuất kinh doanh của mình”, ông Hồ Sỹ Hùng phân tích.

Nhắc lại về nguyên tắc xử lý các dự án tồn đọng yếu kém, ông Đặng Hoàng An, Thứ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh, nguyên tắc xử lý là đảm bảo tính linh hoạt, phù hợp từng dự án. Đặc biệt là chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính xử lý phải dứt điểm, dự án nào làm được phải làm luôn, bám sát thực tiễn, khuôn khổ pháp luật, những gì vướng, vượt tầm khuôn khổ thì báo cáo Quốc hội. Đây là tiền đề quan trọng để tháo gỡ các dự án hiệu quả và xử lý các dự án tiếp theo.

Hướng xử lý tiếp theo, ông Hồ Sỹ Hùng cho biết, Ban Chỉ đạo sẽ cùng các doanh nghiệp ngồi lại, đánh giá lại tình trạng của dự án, rà soát lại vấn đề tồn đọng và nguyên nhân, để xem doanh nghiệp cần những hậu thuẫn gì về cơ chế chính sách, kể cả niềm tin… để doanh nghiệp trụ được. Đồng thời, mở hướng giao quyền cho doanh nghiệp tự chủ, tự chịu trách nhiệm.

Tới đây, đối với các dự án có cần bổ sung thêm vốn, hướng xử lý sẽ là giao doanh nghiệp tự chủ động sử dụng nguồn vốn để cơ cấu các dự án còn nhiều vướng mắc. Các tập đoàn, doanh nghiệp cần bám đúng nguyên tắc, chủ động phương án sản xuất kinh doanh, sản phẩm, có thể đưa ra các phương án để tái cơ cấu các dự án này. Trong quá trình xử lý, sẽ có sự tương tác giữa các cơ quan quản lý Nhà nước và các doanh nghiệp.

Với các vướng mắc quanh hợp đồng EPC, ông Hồ Sỹ Hùng cho biết, trường hợp không phải tranh chấp hợp đồng EPC sẽ đưa ra thông điệp thông qua hệ thống trọng tài. Đồng thời, mở hướng cho các doanh nghiệp thoái vốn, tái cơ cấu đầu tư…

Ông Phan Đức Hiếu cho rằng, đối với các dự án còn lại cần có sự quyết liệt, dứt điểm từng dự án. Phải thống nhất về nguyên tắc, phân định quyền, trách nhiệm của các bên liên quan và phải đưa thành luật. Đồng thời, các quy định ban hành tiếp theo cần tạo ra cơ chế để người thực hiện nhiệm vụ yên tâm khi giải quyết công việc.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng đánh giá: Phương pháp luận của Thủ tướng Chính phủ có vai trò rất quan trọng dẫn dắt trong quá trình xử lý các dự án yếu kém. Đó là làm dứt điểm. Khi đã nhận thấy vấn đề quan trọng thì phải xử lý dứt điểm bằng được. Việc hồi sinh Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 là một minh chứng khi Thủ tướng cử một Phó Thủ tướng trực tiếp chỉ đạo dự án.

“Với tinh thần đó của Thủ tướng, chúng ta cùng đặt đồng hồ đếm ngược cho tất cả các dự án đang tồn tại để giải quyết trong thời gian sớm nhất. Giải quyết sớm ngày nào, đất nước sẽ thiệt hại sẽ ít đi ngày đó. Chúng ta cũng không nên tính cái tối đa mà cần tính cái tối ưu cho lợi ích của doanh nghiệp cũng như lợi ích cho đất nước mới là điều quan trọng nhất”, TS. Nguyễn Sĩ Dũng nhấn mạnh./.