Tòa án chuyên biệt sẽ giải quyết tranh chấp tại Trung tâm tài chính quốc tế

Nâng tầm vị thế của Việt Nam trên thị trường tài chính toàn cầu

Trước đó, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã giới thiệu trước Quốc hội về vai trò và ý nghĩa của Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT). Theo đó, mục tiêu trong năm 2025 thành lập Trung tâm tài chính quốc tế, đặt tại hai địa điểm là TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Theo Phó Thủ tướng Thường trực, thế giới hiện có 119 trung tâm tài chính. Việt Nam cần thiết xây dựng các trung tâm tài chính nhằm thu hút dòng vốn quốc tế góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số. Tạo đột phá chiến lược xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, đặc biệt là giao thông, năng lượng, kinh tế số với quy mô vốn lên tới hàng trăm tỉ USD.

Trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về TTTCQT với các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm xây dựng trung tâm tài chính để thu hút dòng vốn quốc tế phục vụ cho 3 đột phá chiến lược, các động lực tăng trưởng truyền thống và động lực tăng trưởng mới (kinh tế số, kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo,...); phát triển dịch vụ tài chính cao cấp, thử nghiệm và quản lý các thị trường mới do thực tiễn đặt ra (tài sản số, tín chỉ các-bon…); hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao; kết nối với kinh tế thế giới và nâng tầm vị thế của Việt Nam trên thị trường tài chính toàn cầu; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước.

Dự thảo Nghị quyết gồm 6 Chương và 35 Điều; quy định TTTCQT là khu vực địa lý có ranh giới xác định do Chính phủ thành lập đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh và Thành phố Đà Nẵng, tập trung hệ sinh thái đa dạng các dịch vụ tài chính và dịch vụ hỗ trợ, được áp dụng cơ chế, chính sách quy định tại Nghị quyết.

Nghị quyết quy định về việc thành lập, hoạt động, quản lý, giám sát và các cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng đối với Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Nghị quyết được áp dụng đối với các nhà đầu tư, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động của TTTCQT được thành lập theo quy định của Nghị quyết.

Về thẩm quyền thành lập, dự thảo Nghị quyết giao Chính phủ ban hành Nghị định về thành lập TTTCQT, trong đó quy định một số nội dung chính như mục tiêu, định hướng phát triển TTTCQT; lộ trình và kế hoạch phát triển; ranh giới TTTCQT; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của cơ quan, tổ chức trong TTTCQT; cơ chế, chính sách đặc thù đối với TTTCQT thuộc thẩm quyền của Chính phủ.

Về cơ cấu tổ chức, dự thảo Nghị quyết quy định cơ quan, tổ chức thuộc TTTCQT bao gồm: cơ quan điều hành chịu trách nhiệm quản lý, điều hành trực tiếp mọi hoạt động tại TTTCQT; cơ quan giám sát thực hiện chức năng giám sát, thanh tra, kiểm tra, phòng ngừa và xử lý vi phạm trong hoạt động tài chính tại TTTCQT; cơ quan giải quyết tranh chấp tại TTTCQT là Tòa án chuyên biệt được thành lập theo quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân và Trung tâm trọng tài quốc tế thuộc TTTCQT được thành lập theo quy định tại Luật Trọng tài thương mại.

Bảo đảm tính hợp hiến, thể chế hóa đúng đắn Nghị quyết, Kết luận của Bộ Chính trị

Thẩm tra dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị cần bảo đảm tính hợp hiến, thể chế hóa đúng đắn Nghị quyết, Kết luận của Bộ Chính trị; chính sách cần đột phá, không rập khuôn, tận dụng lợi thế của quốc gia đi sau để chọn lựa những kinh nghiệm thành công, tránh được những thất bại, tạo lợi thế cạnh tranh quốc tế; cần có cơ chế quản lý nhà nước, cơ chế giám sát, kiểm tra hợp lý, một mặt thông thoáng nhưng phải bảo đảm quản lý được rủi ro, giữ vững an ninh tài chính, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Về giải quyết tranh chấp, Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành việc cần có cơ chế đặc thù giải quyết tranh chấp; có định chế tài phán đủ mạnh, phù hợp thông lệ quốc tế, đồng thời cũng đủ chặt chẽ để tạo môi trường tin cậy cho đầu tư.

Tuy nhiên, để bảo đảm căn cứ pháp lý phù hợp, minh bạch, bình đẳng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị làm rõ mô hình, cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ của Trung tâm trọng tài quốc tế thuộc TTTCQT, mối liên quan với Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam; hiệu lực phán quyết, việc tổ chức thi hành; những ưu thế riêng có; điểm khác biệt so với cơ chế giải quyết tranh chấp hiện nay. Đồng thời, đề nghị cần sớm nghiên cứu, thành lập Tòa án chuyên biệt để giải quyết tranh chấp trong Trung tâm tài chính quốc tế theo Kết luận của Bộ Chính trị, bảo đảm việc triển khai đồng bộ.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, Nghị quyết chỉ nên quy định những vấn đề chung, mang tính nguyên tắc và những nội dung đã rõ, mang tính ổn định cao. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo thẩm quyền ban hành hướng dẫn cụ thể để bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời; phân cấp cho 2 Thành phố những nội dung gắn với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn địa phương, bảo đảm quyền chủ động, linh hoạt, sáng tạo theo pháp luật.

Về thẩm quyền thành lập và việc thành lập TTTCQT tại 2 Thành phố, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị làm rõ mô hình, mối quan hệ, tính độc lập giữa 2 cơ sở đặt ở 2 nơi; cơ quan quản lý nhà nước đối với 2 cơ sở này.

Căn cứ vào đặc điểm riêng biệt của mỗi thành phố (TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng), đề nghị tại Nghị quyết quy định chính sách chung, nhưng tại các văn bản dưới luật cần có quy định tương ứng để phát huy tiềm năng, thế mạnh riêng biệt của mỗi cơ sở; có quy định về cơ chế phối hợp để mang lại hiệu quả tổng thể; nâng cao hiệu quả quản lý, kiểm soát để bảo đảm cạnh tranh lành mạnh.