Tòa án các cấp đã hoàn thành nhiệm vụ, chỉ tiêu Quốc hội giao

Phó Chánh án TANDTC Lê Hồng Quang trình bày Báo cáo công tác tại Hội nghị

Như tin đã đưa sáng nay 6/1, ngay sau phần khai mạc Hội nghị Phó Chánh án TANDTC Lê Hồng Quang thay mặt lãnh đạo TANDTC đã trình bày Báo cáo tóm tắt tổng kết công tác năm 2019 và nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2020 của các Tòa án.

Phó Chánh án Lê Hồng Quang cho biết, năm 2019, Ban cán sự đảng, lãnh đạo  TANDTC đã chỉ đạo các Tòa án tiếp tục tập trung thực hiện tốt các giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng công tác xét xử nên đã hoàn thành nhiều chỉ tiêu cơ bản đề ra.

Xét xử nghiêm minh các vụ án, hoàn thành chỉ tiêu Quốc hội giao

Trong năm 2019, Tòa án các cấp đã thụ lý 554.269 vụ việc, giải quyết được 494.403 vụ việc (đạt tỷ lệ 89,2%); số vụ việc còn lại hầu hết trong thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án giảm 0,03% so với cùng kỳ năm 2018, đáp ứng yêu cầu Quốc hội đề ra.

Việc xét xử các vụ án hình sự đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Đã phát hiện và xử lý nghiêm các vụ án tham nhũng, kinh tế lớn, đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp và các vụ án được dư luận xã hội quan tâm như: vụ án Nguyễn Văn Dương, Phan Sào Nam phạm tội “Tổ chức đánh bạc”, “Đánh bạc”...; vụ án Phan Văn Anh Vũ phạm tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”; vụ án Nguyễn Minh Hùng và đồng phạm phạm tội “Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh” liên quan đến Công ty cổ phần dược phẩm VN Pharma; các vụ án gian lận thi cử tại Kỳ thi trung học phổ thông năm 2018 xảy ra tại các tỉnh Sơn La, Hà Giang...

Hình phạt áp dụng đối với các bị cáo tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội, vừa nghiêm khắc, vừa đảm bảo tính khoan hồng, đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Đặc biệt, các Tòa án đã chú trọng quyết định tịch thu tài sản do phạm tội mà có, áp dụng các biện pháp kê biên tài sản, các biện pháp tư pháp, các hình phạt bổ sung và xác định trách nhiệm bồi thường nhằm đảm bảo thu hồi tài sản của Nhà nước đã bị chiếm đoạt hoặc thiệt hại, nhất là đối với các vụ án kinh tế, tham nhũng. Công tác phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng được thực hiện đúng theo quy định, việc trả hồ sơ cho Viện kiểm sát yêu cầu điều tra bổ sung đảm bảo có căn cứ, đúng pháp luật.

Về giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại và lao động, hành chính được các Tòa án chú trọng giải quyết nên đạt kết quả cao. Việc giải quyết các vụ án hành chính, được các Tòa án đã chú trọng việc tổ chức đối thoại nên nhiều vụ án các bên đã thống nhất cách thức giải quyết và người khởi kiện đã rút đơn khởi kiện. Chánh án  TANDTC đã ban hành Chỉ thị để nâng cao chất lượng giải quyết các vụ án hành chính với nhiều giải pháp thiết thực, qua đó tỷ lệ giải quyết các vụ án hành chính tăng 3,64% so với năm trước.

Công tác  giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm chú trọng và tập trung nhiều giải pháp nên đạt tỷ lệ cao. Năm 2019, Tòa án đã giải quyết được 8.176 đơn/vụ; đạt tỷ lệ 51,76%, trong đó, TANDTC giải quyết được 1.815 đơn/vụ, bằng 66,6%; các TAND cấp cao giải quyết được 6.361 đơn/vụ, bằng 48,6%.

Triển khai hiệu quả công tác hòa giải

Thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về chất vấn và trả lời chất vấn; về tăng cường các biện pháp phòng, chống oan sai và bảo đảm bồi thường cho người bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng hình sự, TANDTC đã tập trung chỉ đạo giải quyết đối với các đơn kêu oan và hiện chỉ còn một số ít trường hợp có đơn kêu oan có mức phạt tù từ 20 năm, chung thân hoặc tử hình hiện đang được liên ngành tư pháp Trung ương phối hợp xem xét, giải quyết.

Nhận thức rõ tầm quan trọng và hiệu quả thực tế của công tác hòa giải, sau khi triển khai thí điểm thành công tại TAND hai cấp thành phố Hải Phòng, TANDTC đã tiếp tục mở rộng triển khai thí điểm tại 16 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Hiện nay,  TANDTC đã hoàn thiện hồ sơ Dự án Luật hòa giải, đối thoại tại Tòa án để trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 8. Trên cơ sở tổng hợp ý kiến của các ĐBQH,  TANDTC đang tích cực chỉnh lý, hoàn thiện dự án luật để trình Quốc hội xem xét, thông qua trong năm 2020 đảm bảo đúng lộ trình kế hoạch đề ra.

TANDTC cũng đã tích cực tham gia xây dựng thể chế; tăng cường công tác xây dựng và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật. TANDTC đã hoàn thiện Hồ sơ dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án trình Quốc hội theo quy định. Phối hợp với các cơ quan có liên quan nghiên cứu, xây dựng trình Quốc hội thông qua 08 dự án Luật, đồng thời tích cực tham gia góp ý kiến đối với 46 dự thảo văn bản quy phạm pháp luật do các cơ quan hữu quan gửi xin ý kiến góp ý.

Về công tác đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành 08 Nghị quyết hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, góp phần thực hiện các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia. Hiện nay, TANDTC đang nghiên cứu, xây dựng 06 dự thảo Nghị quyết về hình sự, dân sự và tố tụng tư pháp, 01 dự thảo Thông tư của Chánh án TANDTC. Đang nghiên cứu, phối hợp xây dựng 15 dự thảo văn bản quy phạm pháp luật do các các cơ quan khác chủ trì soạn thảo.

Trong năm qua, TANDTC đã tổ chức đối thoại trực tuyến giữa Hội đồng Thẩm phán  TANDTC với Thẩm phán Tòa án các cấp, qua đó kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về nghiệp vụ, góp phần nâng cao chất lượng xét xử. Đã ban hành hơn 40 văn bản giải đáp về hơn 150 vấn đề vướng mắc của các Tòa án. Đây là giải pháp mới trong hướng dẫn áp dụng pháp luật, có tác dụng thiết thực nên đã thu hút được đông đảo các Thẩm phán, Kiểm sát viên, Điều tra viên toàn quốc tham gia.

Thực hiện nghiêm túc việc tinh giản biên chế

Phó Chánh án Lê Hồng Quang cũng cho biết, công tác phát triển án lệ được TANDTC triển khai tích cực, hiệu quả. Năm 2019, đã tiến hành sơ kết 03 năm thực hiện nhiệm vụ phát triển án lệ; ban hành Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC đổi mới quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng án lệ. Đã công bố mới 13 án lệ, nâng tổng số án lệ đã được công bố là 29 án lệ và đang tiếp tục nghiên cứu, xây dựng 17 dự thảo án lệ. Hiện nay, đã có hơn 600 bản án, quyết định của Tòa án viện dẫn án lệ. Vận hành có hiệu quả Trang tin về án lệ với nhiều nội dung phong phú thu hút được sự tham gia góp ý, bình luận của nhiều chuyên gia, nhà khoa học với hơn 720.000 lượt truy cập.

TANDTC đã thực hiện đồng bộ nhiều hình thức đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, bao gồm: đào tạo tập trung, đào tạo trực tuyến và tự đào tạo từ thực tiễn thông qua các phiên tòa rút kinh nghiệm. Định kỳ hàng tháng đã tổ chức 12 lớp bồi dưỡng nghiệp vụ trực tuyến về các vấn đề như: cải cách tư pháp ở nước ta trong tình hình mới, Luật Tố tụng hành chính, pháp luật về giao dịch bảo đảm, áp dụng các quy định tương trợ tư pháp về dân sự tại Tòa án Việt Nam,... cho hơn 10.000 Thẩm phán, Thẩm tra viên, thư ký.

TANDTC đã tổ chức nghiêm túc, thành công 02 kỳ thi tuyển chọn, nâng ngạch Thẩm phán cao cấp, Thẩm phán trung cấp, Thẩm phán sơ cấp đối với 570 người theo đúng quy định của pháp luật; báo cáo Hội đồng thi tuyển chọn, nâng ngạch Thẩm phán sơ cấp, trung cấp, cao cấp về danh sách thi Thẩm phán kỳ thi thứ ba năm 2019 đối với 350 trường hợp. Tổ chức kỳ thi nâng ngạch Thẩm tra viên chính, Thư ký viên chính, Thư ký viên cho 283 thí sinh, trình Chánh án  TANDTC quyết định trúng tuyển đối với 208 người. Đã trình Chủ tịch nước bổ nhiệm, bổ nhiệm lại 846 Thẩm phán.

Đặc biệt, việc sắp xếp, tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; tăng cường thanh tra, kiểm tra đề cao kỷ cương, kỷ luật công vụ tiếp tục được các Tòa án tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc. Tính đến ngày 30/11/2019, tổng số biên chế TAND các cấp có 13.792 người, giảm 1.445 người (đạt tỷ lệ 9,48%) so với biên chế được Ủy ban thường vụ Quốc hội giao (cán bộ, công chức được tinh giản và giảm tự nhiên theo quy định). Công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý được thực hiện đúng quy định, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý được quan tâm, kiện toàn bảo đảm hoạt động của các Tòa án.

Công tác thanh tra, kiểm tra luôn được tiến hành thường xuyên. Năm qua, đã tổ chức 17 đoàn kiểm tra kiểm tra công tác xét xử tại các Tòa án nhân dân cấp cao, 14 TAND cấp tỉnh và 28 TAND cấp huyện. Các Tòa án cấp tỉnh cũng đã triển khai nhiều đợt thanh tra, kiểm tra công vụ đối với các Tòa án cấp huyện và các Tòa chuyên trách trực thuộc. Thông qua kiểm tra đã phát hiện những tồn tại, hạn chế và có giải pháp khắc phục kịp thời.

TANDTC đã hoàn thành Nghị quyết của Quốc hội về việc đầu tư, xây dựng trụ sở cho các TAND huyện, theo đó, 35 TAND cấp huyện chưa có trụ sở đã được bố trí vốn đầu tư xây dựng mới; trong đó, 32 Tòa án đã được xây dựng và bàn giao trong năm 2019; 03 Tòa án khởi công xây dựng trong năm 2019 và dự kiến hoàn thành, bàn giao trong năm 2020. Đã khởi công xây dựng mới Trụ sở của TANDTC tại số 43 Hai Bà Trưng; khởi công Dự án trùng tu và tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích Kiến trúc - Nghệ thuật cấp Quốc gia đối với trụ sở TANDTC tại số 48 Lý Thường Kiệt, Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Công tác ứng dụng công nghệ thông tin được đẩy mạnh, hệ thống truyền hình trực tuyến đã phát huy hiệu quả tích cực trong chỉ đạo điều hành, đào tạo bồi dưỡng cho toàn hệ thống. TANDTC đang triển khai thí điểm hệ thống gửi, nhận đơn khởi kiện, tài liệu chứng cứ và cấp tống đạt, thông báo văn bản tố tụng bằng phương tiện điện tử; xây dựng phần mềm phân công án ngẫu nhiên; phần mềm chuyển giọng nói tại phiên tòa thành văn bản;…

Tập trung một số giải pháp khắc phục hạn chế 

Phó Chánh án Lê Hồng Quang cũng thẳng thắn chỉ ra những  hạn chế, thiếu sót như: một số Tòa án chưa khắc phục triệt để việc để các vụ án quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật do nguyên nhân chủ quan của Tòa án; tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm và giải quyết các vụ án hành chính tại các TAND cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện chưa đạt chỉ tiêu đề ra; chất lượng kháng nghị, xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm chưa đáp ứng được yêu cầu; tình trạng chậm chuyển hồ sơ vụ việc theo yêu cầu của Tòa án, Viện kiểm sát vẫn chưa được khắc phục triệt để; việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời còn nhiều sai sót, hạn chế; tỷ lệ giải quyết yêu cầu tuyên bố phá sản doanh nghiệp còn thấp, tiến độ giải quyết còn chậm; cơ cấu đội ngũ công chức Tòa án nhân dân các cấp còn thiếu một số chức danh tư pháp; công tác luân chuyển, điều động cán bộ, Thẩm phán giữa các Tòa án còn khó khăn; vẫn còn một số trường hợp cán bộ, công chức Tòa án vi phạm bị xử lý kỷ luật…

Theo Phó Chánh án, các hạn chế, thiếu sót nêu trên là do số lượng các loại vụ việc mà các Toà án phải thụ lý, giải quyết tính chất ngày càng phức tạp; một số cơ quan, tổ chức chưa thực sự quan tâm đến công tác phối hợp với Toà án, thậm chí chưa làm hết trách nhiệm của mình theo quy định của pháp luật trong việc cung cấp tài liệu, chứng cứ, giám định, tham gia định giá tài sản, thực hiện uỷ thác tư pháp… Cơ sở vật chất, trang thiết bị, điều kiện, phương tiện làm việc còn thiếu thốn.

Về nguyên nhân chủ quan, vẫn còn một số Thẩm phán, công chức Toà án thiếu trách nhiệm, thiếu kinh nghiệm, không thường xuyên rèn luyện, tu dưỡng nên có vi phạm và hiệu quả công tác chưa tốt.

Để khắc những hạn chế, thiếu sót và nâng cao hiệu quả hoạt động của các Tòa án, các giải pháp cần tập trung thực hiện trong thời gian tới là: chỉ đạo các Tòa án tiếp tục thực hiện tốt các giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng công tác xét xử.

Cải tiến phương thức chỉ đạo, điều hành theo hướng phân công, phân cấp hợp lý; tăng cường công tác quản lý cán bộ, Thẩm phán; kỷ cương, kỷ luật công vụ; tăng cường công tác hướng dẫn, bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong hoạt động xét xử; nâng cao chất lượng công tác đào tạo, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, công chức. Kiện toàn đội ngũ công chức của các Tòa án, nhất là cán bộ có chức danh tư pháp ở TAND cấp huyện.

Rà soát, sắp xếp, tổ chức lại bộ máy theo hướng tinh gọn đầu mối bên trong của các Tòa án gắn với tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ công chức. Đổi mới cơ chế phân bổ ngân sách. Xây dựng chế độ chính sách tiền lương, khen thưởng phù hợp với lao động đặc thù của Tòa án…