Tiêm vắc xin giúp giảm 90% nguy cơ mắc bệnh viêm não Nhật Bản, viêm màng não mô cầu

Biết con trai duy nhất bị di chứng của viêm não Nhật Bản khiến chậm phát triển nhận thức, người mẹ trở nên tuyệt vọng.

Con của người mẹ này, 9 tháng tuổi, đang điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Cậu bé là con út, có 4 chị gái và sẽ là trưởng họ trong tương lai. Một tuần nằm viện, bé thoát chết, nhưng chỉ nằm im một chỗ.

Nghe bác sĩ thông báo con trai sẽ không thể hồi phục như trẻ bình thường vì di chứng "chậm phát triển nhận thức hậu viêm não Nhật Bản", người mẹ sốc nặng. Chị trèo lên lan can phòng bệnh của con, định tự vẫn song được ngăn cản kịp thời.

Câu chuyện được TS.BS Đỗ Thiện Hải - Trưởng khoa Nội (Truyền nhiễm), Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội) chia sẻ trong buổi tọa đàm liên quan căn bệnh viêm não Nhật Bản và viêm màng não do não mô cầu, ngày 15/4.

Tại buổi tọa đàm, TS Đỗ Thiện Hải cho biết, viêm màng não do não mô cầu là tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng của màng não, màng bao bọc não và tủy sống. Bệnh lây qua đường hô hấp, do người lành tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết mũi, hầu họng bắn ra từ người mang vi khuẩn và người lành mang trùng; có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng trẻ sơ sinh, mẫu giáo và thanh thiếu niên gặp nhiều nhất.

“Tình trạng lây lan bệnh này rất nhanh, đặc biệt là ở các thành phố lớn, sôi động, có mật độ giao lưu lớn. Bệnh để lại nhiều di chứng như chậm phát triển tinh thần, điếc, liệt với tỷ lệ từ 10-20%. Mặc dù kỹ thuật điều trị bệnh này tại Việt Nam rất tốt, không thua kém Đông Nam Á. Thế nhưng khoảng 50% bệnh nhân vẫn phải chịu di chứng kéo dài”, TS Hải cho biết.

Cũng theo chuyên gia này, tại Việt Nam, khoảng 5-20% dân số là người lành mang trùng não mô cầu. Triệu chứng sớm của bệnh giống bệnh cúm nên là một thử thách cho việc chẩn đoán đúng bệnh ở giai đoạn sớm.

Viêm màng não do não mô cầu có diễn tiến nhanh, gây tử vong trong vòng 24 giờ. Tỷ lệ tử vong có thể từ 8-15%, thậm chí có thể lên đến 50% khi không được điều trị kịp thời. Ngay cả khi đã được điều trị, có đến 2/10 bệnh nhân sống sót xuất hiện các di chứng như chậm phát triển tinh thần, điếc, liệt, đoạn chi.

Còn đối với viêm não Nhật Bản, ước tính có đến 30% số người mắc bệnh sẽ tử vong sau khi nhập viện, 50% người còn sống phải chịu những di chứng nặng nề về thần kinh và vận động. Các di chứng có thể gặp là liệt một phần cơ thể, giảm khả năng nhận thức và học tập hoặc thường bị những cơn co giật, động kinh bất thường. Những di chứng thần kinh này là một thiệt thòi lớn cho những trẻ em không may mắc phải viêm não Nhật Bản.

"Hiện viêm não Nhật Bản chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, điều trị chỉ tập trung vào việc làm giảm các triệu chứng, hỗ trợ bệnh nhân vượt qua tình trạng nhiễm trùng và vật lý trị liệu khi có di chứng với chi phí rất tốn kém. Gánh nặng do viêm não Nhật Bản khó có thể đo bằng kinh tế, nó còn là sự căng thẳng tâm lý tột cùng cho phụ huynh, nhất là người mẹ có con mắc bệnh", TS Đỗ Thiện Hải nhấn mạnh.

PGS Cao Hữu Nghĩa - Giảng viên Trung tâm đào tạo, Viện Pasteur TP.HCM cho biết, khác với con đường lây nhiễm của viêm màng não do não mô cầu, viêm não Nhật Bản là bệnh nhiễm trùng cấp tính do virus gây ra. Bệnh lây nhiễm thông qua trung gian là muỗi đốt các loài gia súc, gia cầm.

Chuyên gia này cho biết thêm, người dân chỉ có thể kiểm soát nguồn lây bệnh, vắc xin là biện pháp dự phòng tốt nhất. Bộ Y tế đã đưa vắc xin viêm não Nhật Bản vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng Quốc gia. Các ca viêm não Nhật Bản hiện tại chủ yếu do không tiêm chủng hoặc không tiêm liều nhắc lại.

"Viêm não Nhật Bản và viêm màng não do não mô cầu đều thật sự khủng khiếp, ghê sợ. Tôi bị ám ảnh bởi hình ảnh người mẹ bế con nhỏ mắc viêm não Nhật Bản, cố chạy đến cảnh cửa phòng cấp cứu, nhưng thời gian không cho phép, đứa trẻ tử vong trên tay mẹ. Mặc dù số ca mắc giảm so với giai đoạn trước, điều chúng ta mong ước là không còn thêm ca nào nữa", PGS Nghĩa chia sẻ.

Để phòng ngừa bệnh viêm não Nhật Bản, hiện nay tại Việt Nam có các loại vắc xin như sau:

• Vắc xin viêm não Nhật Bản miễn phí trong chương trình Tiêm chủng mở rộng: Vắc xin bất hoạt điều chế từ não chuột. Đây là vắc xin được sử dụng cho trẻ em từ 1-5 tuổi, sau chương trình trẻ cần được tiêm nhắc để duy trì hiệu quả bảo vệ cho đến khi trẻ được 15 tuổi.

• Đối với vắc xin ngoài chương trình Tiêm chủng mở rộng hiện nay đã có: Vắc xin bất hoạt điều chế từ tế bào Vero và vắc xin sống, giảm độc lực, tái tổ hợp. Vắc xin sống, giảm độc lực, tái tổ hợp được sử dụng ở trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên, với lịch tiêm đơn giản và ít mũi hơn, bao gồm: 1 liều cơ bản và 1 liều nhắc sau 1 năm cho trẻ từ 9 tháng tuổi đến 18 tuổi.

Số liệu thống kê cho thấy, hầu hết các ca mắc bệnh đều là do không tiêm vắc xin, không tiêm đủ mũi và không tiêm mũi nhắc. Chính vì vậy, tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch luôn là khuyến cáo hàng đầu từ các cơ quan y tế, nhằm bảo vệ trẻ và cả gia đình khỏi nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đảm bảo sự phát triển bình thường và khỏe mạnh về cả thể chất lẫn tinh thần.