Thủ tướng Phạm Minh Chính khảo sát thực trạng mỏ sắt Thạch Khê

Mỏ sắt Thạch Khê có trữ lượng quặng trên 544 triệu tấn, được coi là mỏ sắt lớn nhất Đông Nam Á, chiếm 1/2 trữ lượng quặng sắt cả nước. 

Dự án đầu tư khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê do Công ty cổ phần Sắt Thạch Khê (TIC) thuộc Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) làm chủ đầu tư. Dự án có tổng mức đầu tư sau điều chỉnh là 14.517,2 tỷ đồng (giai đoạn I: 6.777,4 tỷ đồng; giai đoạn II: 7.739,8 tỷ đồng). Tổng diện tích sử dụng đất để thực hiện dự án là 4.821 ha, gồm 3.898 ha trong đất liền và 923 ha lấn biển. Diện tích đất TIC đã ký hợp đồng thuê đất là 552 ha. Có khoảng 7.000 hộ dân (27.000 nhân khẩu) bị ảnh hưởng trực tiếp bởi dự án.

Tháng 9/2009, TIC chính thức khởi động dự án bằng việc thực hiện thử nghiệm công nghệ và bóc đất tầng phủ. Đến tháng 7/2011, TIC thực hiện bóc đất tầng phủ đến độ sâu -28m, đạt 12,7 triệu m3. Tuy nhiên, quá trình bóc đất tầng phủ đã xuất hiện những bất cập trong thiết kế kỹ thuật, công nghệ khai thác và đối mặt với những khó khăn tài chính. Đến tháng 11/2011, dự án phải tạm dừng để thẩm định lại thiết kế kỹ thuật và tái cơ cấu cổ đông. 

Trong chuyến khảo sát, lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh cho biết, hiện dự án đang tồn tại nhiều vấn đề. Trong đó, chưa đủ điều kiện tin cậy để khai thác, nhất là từ độ sâu -145m đến -550m; lý do có thể xảy ra thảm họa bất ngờ gây tụt bờ moong mỏ khi khai thác xuống sâu từ - 145m. 

Theo Bộ TN&MT, dự án chưa có giải pháp xử lý khi gặp hang động ngầm thông biển, hang caster, dẫn đến không thể khai thác giai đoạn 1 và bổ sung nghiên cứu, cập nhật điều kiện khai thác. Quá trình vận chuyển sản phẩm dự án bằng đường bộ khó khả thi, gây ô nhiễm trong khi khu vực mỏ là biển ngang, chưa có chi phí xây dựng cảng. Ngoài ra dự án cũng ảnh hưởng đến phát triển du lịch - đô thị biển hiện hữu, ảnh hưởng đến môi trường, thủy hải sản, việc làm, đời sống người dân trên địa bàn…

Thực tế, hiện nay cả địa phương và nhà đầu tư đều có những ý kiến khác nhau và chưa có quyết định tiếp tục hoặc dừng dự án. Việc tạm dừng dự án quá lâu, khiến nảy sinh những khó khăn, bất cập cho cả địa phương và nhà đầu tư. Trong đó, các nhà đầu tư đã dồn công sức, đầu tư cho dự án, nay dự án tạm dừng, khiến nảy sinh nhiều hệ lụy; trong khi đời sống nhân dân vùng dự án không ổn định, các quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội trong vùng dự án cũng không được triển khai vì phải chờ quyết định cuối cùng.

Sau khi nghe lãnh đạo địa phương và chủ đầu tư báo cáo, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu, tỉnh Hà Tĩnh phối hợp với các bộ, ngành và chủ đầu tư, các chuyên gia, nhà khoa học khẩn trương nghiên cứu để sớm có kết quả chung về các yếu tố liên quan, đảm bảo tính khoa học và thực tiễn. 

Thủ tướng Chính phủ cho rằng, hiện đang xuất hiện ý kiến trái chiều giữa lợi ích kinh tế từ dự án và quy hoạch phát triển du lịch, đời sống người dân địa phương. Do đó, cần phải có sự tính toán theo nguyên tắc tập trung, dân chủ, phát huy trí tuệ tập thể để lựa chọn hướng đi phù hợp trong thời gian tới. 

Thủ tướng yêu cầu các bên liên quan, các cơ quan chức năng đánh giá tổng thể về các vấn đề kinh tế, xã hội, môi trường… trên cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn, bảo đảm đồng thuận, lựa chọn phương án có lợi nhất, nếu thấy chưa có lợi, người dân chưa đồng tình thì dừng, tiếp tục nghiên cứu phương án khai thác trong tương lai lâu dài, khẩn trương giải quyết dứt điểm các vấn đề liên quan. 

Thủ tướng nhấn mạnh, việc quyết định dừng hay tiếp tục triển khai phải có đánh giá khoa học, khách quan; có đánh giá tác động tổng thể từ kinh tế đến tính chất xã hội, đời sống người dân, môi trường và các vấn đề liên quan. Cơ sở khoa học rất quan trọng, cơ sở thực tiễn có lợi thì sẽ đồng tình; còn trên cơ sở khoa học, thực tiễn mà không giải thích được, không chứng minh được hiệu quả kinh tế cao để người ta phải hy sinh thì thường là khó đồng thuận. Như vậy là có cả bài toán thực tiễn đặt ra, có cả bài toán lòng dân, có cả vấn đề xã hội, vấn đề kinh tế, vấn đề môi trường.