ĐBSCL cần có sự đột phá về tư duy và hành động trong bối cảnh biến đổi khí hậu gay gắt

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại cuộc làm việc

Ngày 16/7, tại thành phố Cần Thơ, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Trưởng Tiểu ban Kinh tế-Xã hội Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng chủ trì cuộc làm việc của Tiểu ban với các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long và Thành phố Hồ Chí Minh.

Đây là cuộc làm việc thứ 4 của Tiểu ban do Thủ tướng chủ trì với các địa phương nhằm khảo sát thực tế tại các bộ, ngành, địa phương phục vụ việc xây dựng văn kiện kinh tế-xã hội mà Tiểu ban chủ trì là Chiến lược 10 năm và Kế hoạch 5 năm.

Tham dự cuộc làm việc có các Phó Thủ tướng: Trương Hòa Bình, Vương Đình Huệ, Vũ Đức Đam; các thành viên Tiểu ban, TPHCM và 13 tỉnh, thành phố ĐBSCL, vùng chiếm gần 23% dân số, gần 20% GDP của cả nước.

Mở đầu cuộc làm việc, Thủ tướng cho biết, ông mới nhận được báo cáo từ Văn phòng Chính phủ về chỉ số phát triển bền vững (SDG) của Việt Nam vừa được công bố. Năm 2019, Việt Nam đứng thứ 54/162 quốc gia và vùng lãnh thổ, tăng 34 bậc so với năm 2016, tăng 3 bậc so với năm 2018. Việt Nam đứng thứ 2 trong ASEAN, chỉ sau Thái Lan. Các chỉ số xếp hạng cao của Việt Nam là xóa đói giảm nghèo (95 điểm), giáo dục (91 điểm), tiếp cận năng lượng (82 điểm), mô hình tiêu dùng, sản xuất bền vững (87 điểm), chống biến đổi khí hậu (94 điểm). Các chỉ số xếp hạng thấp là cơ sở hạ tầng, phát triển bền vững đại dương, quản lý hệ sinh thái tài nguyên rừng. “Tôi nói điều này để thấy thành quả của chúng ta ở khu vực ĐBSCL” khi vùng này chiếm tới 20% thị phần gạo thương mại toàn cầu, sản xuất tôm chiếm 80% cả nước, xuất khẩu trái cây đạt trên 1 tỷ USD, cơ cấu kinh tế chuyển biến tích cực, tăng dần tỉ trọng nông sản chế biến với nhiều nhà máy hiện đại. Đặc biệt, ĐBSCL có nhiều mô hình tốt trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Tuy nhiên, ĐBSCL đối mặt nhiều thách thức lớn, cần nhận diện để đưa vào văn kiện nhưng cũng cần quan tâm trong chỉ đạo điều hành. Đó là tác động của biến đổi khí hậu. Với đặc điểm sản xuất nông nghiệp là chính, vùng có tăng trưởng thấp hơn bình quân của cả nước, đặc biệt là phát triển hạ tầng còn nhiều khó khăn, tổng mức đầu tư chung của ĐBSCL còn thấp. Công nghiệp, dịch vụ còn nhiều vấn đề, nhất là phát triển doanh nghiệp. “Chúng ta có 13 tỉnh, thành phố với trên 20 triệu dân nhưng chỉ có trên 50.000 doanh nghiệp, chiếm 7% số doanh nghiệp toàn quốc, rất thấp”, Thủ tướng nói. Về văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế, có lĩnh vực còn là vùng trũng.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh đây là buổi làm việc để Tiểu ban lắng nghe ý kiến thực tiễn từ quá trình phát triển của các địa phương trong 5 và 10 năm qua, đồng thời nêu các cơ hội, thách thức, mô hình phát triển tốt, những cách làm hay mang tính địa phương, vùng và quốc gia. Qua đó, góp phần xây dựng các văn kiện quan trọng của Tiểu ban là Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2021-2025 và Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2021-2030.

Tại cuộc làm việc, ý kiến của nhiều địa phương trong vùng, các bộ ngành tại cuộc làm việc cho rằng, trước hết vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần nhanh chóng giải quyết "điểm nghẽn" về hệ thống hạ tầng cơ sở, giao thông; có bước đột phá về hệ thống năng lượng; tháo gỡ nút thắt về đất đai, thủy lợi; phát triển liên kết giữa các địa phương trong vùng và với Thành phố Hồ Chí Minh, cũng như cả nước để đảm bảo phát triển kinh tế xã hội bền vững, đảm bảo quốc phòng, an ninh.

Các đại biểu đề nghị những vấn đề này cần đưa vào văn kiện, Nghị quyết về phát triển vùng và có lộ trình cụ thể để triển khai.

Sau khi lắng nghe các ý kiến, báo cáo tại cuộc làm việc, Thủ tướng ghi nhận, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã đạt những kết quả rất lớn trong chiến lược phát triển 10 năm vừa qua và 5 năm gần đây về tăng trưởng kinh tế, công nghiệp chế biến, cải thiện môi trường kinh doanh, các mục tiêu an sinh xã hội, tỷ lệ người nghèo giảm, vấn đề dân tộc tôn giáo, áp dụng khoa học công nghệ gắn với thị trường đạt được nhiều thành công. Từ đó cho thấy sự cố gắng, nỗ lực của chính quyền và người dân trong vùng.

Về một số định hướng, giải pháp lớn trong thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh, vùng cần xác định tầm nhìn đến năm 2045 cần hướng liên kết toàn vùng phát triển nhanh, bền vững, đột phá, không thua kém các vùng khác về mọi mặt.

Để làm được điều đó, Thủ tướng đưa ra định hướng cần có những thay đổi đột phá về tư duy và hành động, trong bối cảnh biến đổi khí hậu gay gắt ở vùng này.

Giải pháp lớn là khẩn trương hoàn thành quy hoạch theo phương pháp tích hợp đa ngành với tư duy mới, tầm nhìn mới. Từ đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì triển khai, phối hợp các địa phương, bộ ngành, chuyên gia tư vấn trong và ngoài nước nghiên cứu, xây dựng và dự kiến giữa năm 2020 trình để thông qua.

Quy hoạch này phải gắn vùng Đồng bằng sông Cửu Long với Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ; phải kết nối theo hướng cùng có lợi và vấn đề tiểu vùng được đặt ra.

Giải pháp tiếp theo là xây dựng cơ chế huy động nguồn lực để thực hiện quy hoạch; trong đó ngân sách trung ương cần bổ sung thêm khoảng trên 45 nghìn tỷ đồng giai đoạn 2016-2020 từ ngân sách nhà nước, nguồn vốn ODA để dành riêng cho các dự án quan trọng mang tính liên vùng, ứng phó biến đổi khí hậu, đảm bảo nguồn nước ngọt cho đời sống, sản xuất, các dự án giải quyết các điểm nghẽn, nút thắt cho phát triển cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long.... đồng thời, vùng cần làm tốt xã hội hóa nguồn lực như kinh nghiệm nhiều địa phương khác. Chính phủ sẽ xây dựng cơ chế điều phối vùng đủ mạnh, đủ thẩm quyền, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Vùng cơ cấu lại nền nông nghiệp dựa trên công nghệ và hiệu quả cao, gắn chế biến vào thị trường tiêu thụ, thương hiệu sản phẩm, gắn với biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, chú trọng kinh tế biên mậu, kinh tế biển đảo, các loại hình doanh nghiệp, hợp tác xã...

Thủ tướng nhấn mạnh vùng cần chú trọng đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đây là chủ trương cấp bách, là nền tảng để phát triển. Vùng tập trung xây dựng đô thị thành chuỗi, tạo động lực cho phát triển, từ đó chuyển dịch cơ cấu dân cư, lao động.

Thủ tướng cũng yêu cầu tiếp tục triển khai tốt Nghị quyết 120/NQ-CP về phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu. Đồng thời, một động lực mới đặt ra đối với các địa phương trong vùng là đổi mới, sáng tạo, khát vọng dân tộc, khát vọng phát triển vùng không thua kém với các khu vực khác.