Thảo luận dự án Luật Tố cáo: Cần loại bỏ tư duy “hạ cánh an toàn”

Tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV, chiều 23/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Tố cáo (sửa đổi). Nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật với nhiều nội dung quan trọng như làm rõ hơn khái niệm tố cáo, hình thức, thời hiệu tố cáo, tố cáo nặc danh, bổ sung quy định tố cáo cán bộ, công chức đã nghỉ hưu... 

Loại bỏ tư duy “hạ cánh an toàn”

Qua thảo luận, nhiều đại biểu cho rằng dự thảo Luật cần quy định về tố cáo và giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức đã nghỉ hưu.

Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (Nghệ An) ủng hộ việc bổ sung các quy định về tố cáo và giải quyết tố cáo với cán bộ, công chức đã về hưu. Đại biểu này nêu thực tiễn một số cán bộ lãnh đạo cận kề thời điểm nghỉ hưu đã không vượt được qua sự cám dỗ, làm việc sai trái, tạo nên "hội chứng nhiệm kỳ cuối," "chuyến tàu vét cuối cùng"...

Bên cạnh đó, Luật Phòng chống tham nhũng năm 2005 đã quy định, người có hành vi tham nhũng đã nghỉ hưu, chuyển công tác vẫn bị xử lý. Dự án Luật Phòng chống tham nhũng sửa đổi cũng hướng tới việc xử lý này. Nhân dân cả nước đang rất phấn khởi, tin tưởng, đồng thuận cao khi Đảng, Nhà nước xử lý nghiêm những sai phạm của quan chức đã nghỉ hưu, xử lý sai phạm không có vùng cấm, vừa có tác dụng răn đe, phòng ngừa được tham nhũng.

Ban soạn thảo dự thảo Luật Tố cáo sửa đổi cho rằng trong Luật Cán bộ, công chức, viên chức không quy định cán bộ nghỉ hưu để loại bỏ trách nhiệm của người đã nghỉ hưu là không thuyết phục, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu nêu ý kiến.

Đồng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng cần bổ sung quy định về tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức đã nghỉ hưu. Theo đại biểu Phạm Văn Hòa, Luật Cán bộ, công chức, viên chức chưa có quy định xử lý vấn đề này, nhưng nếu dự thảo Luật Tố cáo không quy định thì sẽ bỏ sót, dẫn đến tình trạng "hạ cánh là an toàn".

Đại biểu Nguyễn Văn Khánh (Bình Dương)

Đại biểu Nguyễn Văn Khánh (Bình Dương) thẳng thắn, bất kể là đang đương chức hay đã nghỉ hưu, chuyển công tác khác thì cơ quan có thẩm quyền đều có trách nhiệm xem xét, thụ lý giải quyết theo quy định của Luật Tố cáo và pháp luật có liên quan.

“Đây là bổ sung rất quan trọng kịp thời, để tạo cơ sở pháp lý thể chế hóa chủ trương đường lối của Đảng về xác định trách nhiệm của các bộ công chức, góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm của công chức, viên chức khi thực hiện nhiệm vụ được giao và đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra. Loại bỏ tư duy “hạ cánh an toàn” trong đội ngũ cán bộ, công chức đang làm việc hay đã nghỉ hưu", đại biểu Khánh nêu quan điểm.

Liên quan vấn đề này, Báo cáo giải trình tại phiên họp, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho rằng về nguyên tắc mọi hành vi vi phạm pháp luật cần được phát hiện và xử lý nghiêm theo quy định pháp luật, kể cả hành vi vi phạm của cán bộ, công chức trong thời gian công tác trước đây nhưng nay đã nghỉ hưu. Dự thảo luật không quy định cụ thể mà quy định một cách khái quát.

Khoản 4 điều 12 của dự thảo Luật quy định cụ thể về thẩm quyền giải quyết giải quyết tố cáo đối với hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công chức, viên chức xảy ra trong thời gian công tác trước đây nay đã chuyển công tác đến cơ quan, tổ chức khác, bị mất chức, cho thôi việc, bị buộc thôi việc, tự ý thôi việc hoặc không còn là cán bộ, công chức. Quy định như vậy đảm bảo tính toàn diện trong xử lý hành vi vi phạm pháp luật, không chỉ đối với người nghỉ hưu, mà còn với người không còn là cán bộ, công chức, viên chức. 

Nên bổ sung tố cáo qua điện thoại, thư điện tử, fax

Một nội dung khác được các đại biểu tập trung thảo luận chiều qua là có nên mở rộng hình thức tố cáo hay không. Nhiều ĐBQH cho rằng, việc mở rộng hình thức tố cáo là cần thiết, phù hợp với quy định hiện hành cũng như đối với trình độ phát triển của xã hội, của công nghệ, đồng thời bảo đảm quyền của công dân.

Khẳng định việc nên quy định hình thức tố cáo qua điện thoại fax, thư điện tử là cần thiết bởi thể hiện được quyền của công dân, các ĐBQH cho rằng, đây là quyền của công dân đã được Hiến định. Cùng với đó, khoản 1, Điều 65 Luật Phòng, chống tham nhũng quy định, cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có trách nhiệm tạo điều kiện thuận lợi để công dân tố cáo trực tiếp, gửi đơn tố cáo, tố cáo quan điện thoại, tố cáo qua mạng thông tin điện tử và các hình thức tố cáo khác theo quy định của pháp luật. Trong khi đó, chính Điều 22 của dự thảo Luật này đã quy định xử lý tố cáo qua điện thoại, fax… Điều này cũng có nghĩa là chúng ta đã thừa nhận và có cách giải quyết các hình thức này. Nếu dự thảo Luật Tố cáo (sửa đổi) không cho phép tố cáo qua các hình thức này thì tại sao lại vẫn quy định về xử lý qua điện thoại, fax?

Nhiều ĐBQH đều đưa ra quan điểm, dù dưới hình thức nào thì điều quan trọng vẫn là đơn tố cáo đó có xác định rõ họ tên, địa chỉ của người tố cáo, nội dung tố cáo hay không. Nếu có đầy đủ các cơ sở này thì không có gì phải e ngại đối với hình thức tố cáo qua fax, email. 

Với quan điểm cần thiết phải mở rộng hình thức tố cáo, đại biểu Nguyễn Văn Khánh (Bình Dương) cho rằng, ngoài hình thức tố cáo bằng đơn, trực tiếp thì khoản 1, Điều 19 của dự thảo Luật cần bổ sung cụm từ “hoặc hình thức khác theo quy định của Chính phủ”. Bởi lẽ, việc mở rộng hơn hình thức tố cáo khác nhằm phù hợp với thực tiễn, giúp phát hiện hành vi sai phạm của cán bộ, công chức. Theo đại biểu Nguyễn Văn Khánh, việc tiếp nhận và giải quyết đơn tố cáo thông qua hình thức fax hay email không chỉ thuận lợi cho người dân thực hiện quyền công dân mà còn tạo điều kiện để các cơ quan chức năng kịp thời ngăn chặn những hành vi sai phạm.

Giải trình về vấn đề này, Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho rằng, hình thức tố cáo là vấn đề rất phức tạp, cần được cân nhắc kỹ lưỡng, thấu đáo và bảo đảm tính khả thi. Một mặt, phải tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện quyền tố cáo, nhưng mặt khác phải hạn chế việc lợi dụng quyền tố cáo để gây rối, vi phạm pháp luật. Nếu mở rộng hình thức tố cáo, nhất là tố cáo qua điện thoại sẽ dẫn đến tình trạng tố cáo tràn lan, gây khó khăn cho các cơ quan nhà nước trong quá trình xác minh nội dung tố cáo, người tố cáo, cũng như việc xử lý trách nhiệm những người tố cáo sai sự thật. Trong trường hợp không kiểm soát được thì đây là kẽ hở để các thế lực thù địch, phản động lợi dụng để gây mất ổn định an ninh xã hội, Tổng Thanh tra Chính phủ báo cáo với ĐBQH.