Sử dụng điện thoại khi lái xe: Hiểm họa tai nạn trong vài giây lơ đễnh

Khi thói quen biến thành hiểm họa

Ngày nay, điện thoại di động đã trở thành vật bất ly thân đối với nhiều người ở mọi lúc mọi nơi, thậm chí cả khi đang tham gia giao thông. Vừa điều khiển phương tiện giao thông vừa nghe điện thoại, nhắn tin là hình ảnh dễ dàng bắt gặp trên các tuyến đường hàng ngày.

Sử dụng điện thoại khi lái xe được xem là một cách tiết kiệm thời gian đối với những người năng động. Bên cạnh đó, với sự ra đời của các dòng xe hiện đại và thiết bị kết nối rảnh tay, tài xế không còn sử dụng điện thoại bằng tay nhiều như trước. Tuy nhiên, sự chủ quan này cộng với thói quen quá lạm dụng điện thoại khi lái xe đang khiến nguy cơ mất an toàn giao thông bị đẩy lên cao.

Theo Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia, lái xe sử dụng điện thoại là hành vi tiềm ẩn rủi ro cao dẫn đến tai nạn. Nghiên cứu cho thấy, tốc độ phản ứng của người lái xe khi sử dụng điện thoại giảm tới 50% so với bình thường và chậm hơn 30% so với người vi phạm nồng độ cồn ở mức 80mg/100ml.

Còn theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), những người thường xuyên sử dụng điện thoại có nguy cơ gặp tai nạn cao gấp 4 lần so với những người tập trung điều khiển phương tiện.

Một nghiên cứu trước đây của Trung tâm Nghiên cứu Giao thông Vận tải Đại học Việt Đức cũng cho kết quả thực nghiệm trên sa hình đối với ô tô và thiết bị mô phỏng trên mô tô, xe máy được tiến hành, thể hiện: lái xe trên sa hình sử dụng điện thoại áp tai thì mức độ thực hiện sai các động tác tăng lên gấp 3 lần.

Đối với xe máy, dùng điện thoại rảnh tay vẫn làm tăng nguy cơ cao gấp 5 lần so với không sử dụng điện thoại, nhất là khi gặp nút giao, chuyển làn, tương tác với người đi bộ. Còn nếu dùng điện thoại áp tai, xác suất tai nạn tăng gấp 8 lần; vừa đi vừa nhắn tin, nguy cơ tai nạn có thể tăng gấp 20 lần.

Việc sử dụng điện thoại khi lái xe là hành vi nguy hiểm, làm giảm khả năng tập trung và phản ứng của người điều khiển phương tiện, dẫn đến tăng nguy cơ tai nạn giao thông. Giật mình trước những tình huống bất ngờ sẽ khiến người điều khiển xe sử dụng phanh mạnh và đột ngột, gây tai nạn là điều khó tránh khỏi.

Thêm nữa, khi mắt theo dõi trên màn hình điện thoại, tài xế sẽ khó quan sát một cách bao quát và đầy đủ xung quanh trong khi ở phía trước có thể có rất nhiều xe, rất dễ dẫn đến tai nạn. Chỉ cần mất tập trung, không làm chủ được phương tiện, tốc độ trong một vài giây cũng có thể xảy ra hậu quả khôn lường.

Thực tế, đã có trường hợp vì mải nghe điện thoại mà qua đường thiếu quan sát, chuyển hướng không báo hiệu, đèn đỏ quên dừng lại, gây bất bình cho những phương tiện cùng lưu thông, thậm chí xảy ra tai nạn. Không những vậy, đây còn là hành vi thiếu ý thức, thiếu văn hóa khi tham gia giao thông, góp phần tạo điều kiện cho tội phạm cướp giật hoạt động.

Đồng bộ nhiều giải pháp

Từ ngày 1/1/2025, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ chính thức có hiệu lực, trong đó nghiêm cấm hành vi dùng tay cầm và sử dụng điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác khi điều khiển phương tiện đang di chuyển trên đường. Quy định này được ghi rõ tại khoản 6 Điều 9, nhằm nâng cao ý thức của người tham gia giao thông và giảm thiểu nguy cơ tai nạn do mất tập trung.

Cụ thể, người điều khiển phương tiện giao thông không được phép dùng tay cầm và thao tác với điện thoại trong khi xe đang di chuyển. Trường hợp người lái xe gắn điện thoại lên giá đỡ và sử dụng Google Maps để định hướng, miễn là không cầm và thao tác trực tiếp với thiết bị, sẽ không bị coi là vi phạm. Tuy nhiên, dù sử dụng trong tình huống nào, người điều khiển xe vẫn phải đảm bảo an toàn tuyệt đối khi tham gia giao thông.

Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, từ ngày 1/1/2025, mức xử phạt đối với hành vi sử dụng ô (dù), thiết bị âm thanh (trừ thiết bị trợ thính), dùng tay cầm và sử dụng điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác khi điều khiển xe máy được quy định như sau:

Trường hợp không gây tai nạn giao thông: Người điều khiển xe máy vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 800 nghìn đồng đến 1 triệu đồng. Ngoài ra, người vi phạm còn bị trừ 4 điểm trên giấy phép lái xe, theo hệ thống điểm được áp dụng mới.

Trường hợp gây tai nạn giao thông: Người điều khiển xe máy vi phạm dẫn đến tai nạn giao thông sẽ bị phạt tiền từ 10 triệu đến 14 triệu đồng. Đồng thời, bị trừ 10 điểm giấy phép lái xe.

Trường hợp sử dụng điện thoại khi lái xe ô tô thì có thể bị phạt từ 4 đến 6 triệu đồng.

Mặc dù đã có quy định xử phạt nghiêm minh, nhưng thực tế vẫn còn tồn tại các trường hợp vi phạm. Ngoài nguyên nhân do nhận thức của người tham gia giao thông về vấn đề này còn hạn chế, thực tế cũng cho thấy, việc xử lý vi phạm thời gian qua của lực lượng chức năng cũng gặp khó khăn nhất định do hành vi diễn ra rất nhanh, mang tính thời điểm.

Để góp phần hạn chế tình trạng sử dụng điện thoại khi lái xe, có thể áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp: từ công nghệ, pháp luật đến giáo dục và truyền thông.

Người tham gia giao thông cần chủ động tuân thủ các quy định để đảm bảo an toàn cho bản thân và những người xung quanh. Việc sử dụng điện thoại khi tham gia giao thông không những bị xử phạt mà còn gây nguy hiểm tính mạng cho bản thân và những người đang lưu thông trên đường. Nếu công việc cần thiết phải xử lý, tài xế nên dừng hẳn xe vào vị trí an toàn, đúng quy định để nhận cuộc gọi hoặc tin nhắn khi có nhu cầu sử dụng các thiết bị trên.

Về pháp lý, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuần tra, kiểm soát nhằm kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Về tuyên truyền - giáo dục, có thể tổ chức các chiến dịch cộng đồng như: “Đã lái xe thì không dùng điện thoại” (tương tự như các chiến dịch “Đã uống rượu bia thì không lái xe”). Đưa nội dung giáo dục an toàn giao thông vào trường học, đặc biệt cho nhóm học sinh - sinh viên - người mới lái xe; khuyến khích các hành vi mẫu mực.

Các doanh nghiệp vận tải cần cam kết không sử dụng điện thoại trong giờ làm đối với tài xế xe tải, xe khách, taxi công nghệ; kêu gọi hành khách, người đi cùng nhắc nhở tài xế nếu có hành vi vi phạm.

Hiện nay, với sự bao phủ ngày càng rộng khắp của hệ thống camera giám sát trên toàn quốc và các trung tâm điều hành giao thông địa phương, nếu dữ liệu được tích hợp, khai thác, chia sẻ tốt, kết hợp việc áp dụng quy định mới, sẽ không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn nâng cao ý thức tuân thủ luật giao thông.