Lễ hội Làng Vạc được tổ chức mỗi năm một lần vào các ngày 7, 8 và 9 tháng 2 âm lịch. Năm nay, Lễ hội lần thứ 25 đang được thị xã Thái Hòa (Nghệ An) gấp rút chuẩn bị nhằm đem đến cho du khách thập phương những trải nghiệm độc đáo về nét văn hóa du dịch tâm linh trên mảnh đất và con người vùng đất Phủ Quỳ thân thương.
Làng Vạc thuộc phường Long Sơn, thị xã Thái Hòa (Nghệ An) là một di tích khảo cổ thuộc nền Văn hóa Đông Sơn được phát hiện và khai quật lần đầu tiên vào năm 1972.
Qua các lần khai quật, các nhà khảo cổ học trong và ngoài nước đã phát hiện 347 ngôi mộ với 1.228 hiện vật bằng đồng, đá, thủy tinh với những hoa văn thời kỳ văn hóa Đông Sơn. Đây thực sự là những dấu tích về văn hóa, lịch sử, chứng tỏ Làng Vạc là một trong những di tích thuộc nền văn hóa Đông Sơn, cách đây 2.000 - 2.500 năm.
Năm 1999, Làng Vạc, thuộc xã Nghĩa Hòa (nay là phường Long Sơn, thị xã Thái Hòa) được Bộ Văn hóa và thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cấp bằng di tích lịch sử cấp quốc gia. Cũng từ đó Lễ hội Làng Vạc được chính quyền địa phương tổ chức hằng năm, để tưởng nhớ công lao các vua Hùng đã có công dựng nước và cầu mong cho một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.
Đồng thời, đây cũng là dịp để nhân dân tìm về cõi tâm linh, về với cội nguồn. Lễ hội Làng Vạc lần thứ 25 đang gần đến ngày tổ chức, những ngày này, mọi con đường dẫn về điện thờ Làng Vạc được trang trí cờ Tổ quốc, cờ hội rất bắt mắt. Nhiều băng rôn, khẩu hiệu chào đón du khách về với lễ hội cũng đã được treo lên ở những vị trí dễ quan sát. Tất cả tạo nên không khí nhộn nhịp, vui tươi và trang trọng.
Chị Vũ Thị Hồng - du khách tại điện thờ Làng Vạc tâm sự: “Năm nào cũng vậy, đầu xuân và cũng là dịp gần đến lễ hội Làng Vạc, tôi đều đến đây thắp hương để cầu nguyện sức khỏe cho gia đình, mong một năm mới việc kinh doanh gặp nhiều may mắn thuận lợi. Đến đây, tôi thấy rất thanh thản và bình yên trong tâm hồn”.
Hằng năm, việc tổ chức Lễ hội Làng Vạc được thị xã Thái Hòa xác định là hoạt động hết sức cần thiết nhằm thể hiện sự thành kính, tri ân công lao của các bậc tiền nhân. Đồng thời đáp ứng nhu cầu văn hóa tâm linh của bà con nhân dân trong và ngoài địa bàn, khẳng định giá trị, vị thế khu di chỉ khảo cổ học mang tầm quốc gia của Làng Vạc.
Những ngày này, các thành viên trong đội tế lễ cũng đang miệt mài tập luyện các nghi thức cúng tế. Cùng với đó, Ban Quản lý đền cũng đã phân công các thành viên hướng dẫn du khách, làm các biển báo dẫn đến vị trí thắp hương, hóa vàng. Công tác vệ sinh môi trường khu vực trong và ngoài điện thờ được chú trọng; công tác an ninh trật tự được đảm bảo.
Ông Lê Văn Tuất ở khối 1, phường Long Sơn, thị xã Thái Hòa chia sẻ: “Điện thờ Làng Vạc rất linh thiêng, với tôi đây là điểm đến hết sức lý tưởng để cầu an, cầu phúc, cầu duyên… du khách cũng đến đây rất đông. Bản thân tôi và gia đình khi có việc gì hoặc vào ngày rằm, mồng một, ngày Tết, chúng tôi đều đến đền thắp hương cầu nguyện”.
Lễ hội Làng Vạc lần thứ 25 sẽ được tiếp tục tổ chức với phương châm: “Gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử”, thị xã Thái Hòa đang hướng đến một mùa lễ hội tạo dấu ấn rõ nét với du khách thập phương.
Phần lễ tiếp tục được tổ chức thành kính, trang trọng, đầy đủ các hoạt động như: lễ tẩy uế, yết cáo, rước vạc và đại tế. Phần hội, tập trung vào các trò chơi dân gian, văn nghệ và các hoạt động thể thao. Để lễ hội Làng Vạc năm 2024 diễn ra thành công, thị xã Thái Hòa đang tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá về lễ hội Làng Vạc trên các sóng truyền hình, báo chí, hệ thống FM…
Tất cả đang hứa hẹn một mùa lễ hội trang trọng, thành kính, vui tươi, phấn khởi. Du khách về đây sẽ được hòa mình vào không gian tâm linh, tìm hiểu nét văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc trên vùng đất Phủ Quỳ.
Ông Đinh Thế Vinh - Phó Chủ tịch UBND thị xã Thái Hòa, Trưởng ban chỉ đạo lễ hội Làng Vạc lần thứ 25 năm 2024 khẳng định: “Mặc dù khuôn khổ lễ hội năm nay được tiến hành gọn hơn nhưng đặt ra mục tiêu phải đảm bảo tính trang nghiêm, thành kính, tỏ lòng hiếu nghĩa của các thế hệ con cháu đối với tổ tiên người Việt cổ.
Do đó, chúng tôi đã xây dựng, ban hành các kế hoạch, họp phân giao nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên, các ngành, đơn vị liên quan. Đến thời điểm này, Thái Hòa đã sẵn sàng cho mùa lễ hội lần thứ 25. Xin được trân trọng kính mời bà con nhân dân và du khách thập phương cùng về trẩy hội”.
Càng gần ngày lễ chính, lượng khách về điện thờ Làng Vạc càng tăng, lễ hội Làng Vạc được Thái Hòa tổ chức hàng năm đã trở thành nét sinh hoạt văn hóa tinh thần đối với người dân địa phương.
Qua đó, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của cha ông để lại, từng bước phục dựng có chọn lọc các nghi thức lễ hội truyền thống, đáp ứng nhu cầu văn hóa, tín ngưỡng của nhân dân và phát triển kinh tế - xã hội của thị xã Thái Hòa, tỉnh Nghệ An.