Sai phạm trong bồi thường tại dự án Nhà máy lọc hóa dầu Vũng Rô: Cần làm rõ căn cứ kết tội nguyên Chủ tịch UBND huyện Đông Hòa

Nguyên Chủ tịch UBND huyện kêu oan

Theo cáo trạng ngày 5/9/2012, UBND tỉnh Phú Yên có thông báo số 50/TB-UBND về việc thu hồi đất để thực hiện dự án đền bù tại xã Hòa Tâm do Công ty TNHH Dầu khí Vũng Rô làm chủ đầu tư, trong đó giao UBND huyện Đông Hòa thực hiện thu hồi và lập thẩm định, phê duyệt, thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Tại bản án sơ thẩm, Tòa đã nhận định do sai phạm trong quá trình bồi thường, bị cáo Nguyễn Tài và cấp dưới gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền hơn 9,2 tỷ đồng. Tại phiên tòa tháng 9/2016, nguyên Chủ tịch UBND huyện Đông Hòa Nguyễn Tài đã bị TAND tỉnh Phú Yên tuyên phạt phạt 12 năm tù về tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, nhận thấy bản án có nhiều căn cứ chưa được làm rõ nên bị cáo Nguyễn Tài đã làm đơn kháng cáo.

Tại phiên phúc thẩm, TAND cấp cao tại Đà Nẵng đã tuyên hủy bản án, yêu cầu điều tra lại. Đặc biệt, TAND cấp cao tại Đà Nẵng đã yêu cầu làm rõ nhiều căn cứ về trách nhiệm của bị cáo Nguyễn Tài, nguyên Chủ tịch UBND huyện Đông Hòa để đưa ra xét xử nghiêm minh, tránh oan sai.

Các bị cáo nguyên là cán bộ UBND huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên bị đưa ra xét xử

Trong đơn kêu cứu gửi các cơ quan chức năng ông Tài có nêu rõ: Việc quy chủ đất cho ông Nguyễn Hữu Phí ông Tài hoàn toàn không biết . Ông Phí có đất bị ảnh hưởng bởi dự án nhà máy lọc dầu Vũng Rô tại xã Hòa Tâm và việc tính toán đền bù cho ông Phí là việc của các phòng ban chuyên môn nghiệp vụ. Ông Tài lúc đó với chức danh Chủ tịch UBND Huyện Đông Hòa chỉ chỉ đạo chung, tại ở thời điểm đó trên địa bàn huyện có rất nhiều dự án nên ông Tài giao cho ông Huỳnh Ngọc Sương là Phó Chủ tịch thường trực làm Trưởng ban giải phóng mặt bằng của dự án nhà máy lọc dầu Vũng Rô (thể hiện trong Quyết định 229/QĐ-UBND về việc thành lập ban giải phóng mặt bằng Dự án Nhà máy lọc dầu Vũng Rô).

Tại thời điểm này với cương vị là Chủ tịch UBND huyện, một ngày tiếp nhận nhiều đơn khiếu nại về việc đền bù không thỏa đáng, thậm chí có người dân còn lên tới phòng làm việc của ông để yêu cầu được giải quyết. Theo trình tự thủ tục ông Tài đều chuyển xuống các phòng, ban chuyên môn để giải quyết cho dân, trong đó có hộ ông Nguyễn Hữu Phí.

Trong quá trình đền bù, ông Phí thấy không thỏa đáng (vì thực tế trong sổ đỏ ông Phí đứng tên 5 người nhưng khi đi kê khai ông Phí chỉ kê khai một mình) và có làm đơn kiện lên UBND huyện và UBND tỉnh Phú Yên để khiếu nại về việc bồi thường.

Khi đó ông Tài đã giao cho ông Thắng, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất để giải quyết việc này, sau đó ông Thắng hướng dẫn ông Phí xuống xã quy chủ đất lại thì mới bồi thường được giá cao hơn. Tại phiên tòa, ông Thắng cũng đã thừa nhận việc này.

Theo lời khai của ông Thắng tại phiên tòa, sau khi nghe lời ông Thắng nói đi quy chủ đất, ông Phí đã mang hồ sơ xuống UBND xã Hòa Tâm để xin quy chủ đất. Tiếp nhận hồ sơ, UBND xã Hòa Tâm đã mở một cuộc họp xét quy chủ đất cho ông Phí và 31 hộ khác, cuộc họp gồm đầy đủ thành phần liên quan nhưng ông Tài không tham dự cũng như không hề biết việc quy chủ đất cho ông Phí.

Cũng tại phiên tòa sơ thẩm những người có nghĩa vụ, quyền lợi liên quan và những người tham gia trong cuộc họp hôm đó không ai khai do ông Tài chỉ đạo phải quy chủ đất cho ông Phí. Chỉ có ông Hoàng nguyên Chủ tịch UBND xã Hòa Tâm khai do ông Tài chỉ đạo ông Hoàng giúp ông Phí. Tuy nhiên, trên thực tế, ông Tài chỉ yêu cầu ông Hoàng giải quyết gấp 31 hồ sơ còn vướng trong đó có hộ của ông Phí. Và lời khai của ông Hoàng tại tòa cũng không nói ông Tài chỉ đạo việc phải quy chủ đất cho ông Phí.

Theo ông Tài, tất cả nội dung đã rõ như vậy nhưng tại phiên tòa sơ thẩm VKS buộc tội ông Nguyễn Tài chỉ đạo hợp thức hóa giấy tờ đất cho ông Phí là hoàn toàn không có căn cứ và không đúng quy định pháp luật. Một điều nữa, ông Phí luôn khai tại tòa và tại cơ quan điều tra rằng ông hoàn toàn không nhờ vả gì ông Tài. 

Ông Nguyễn Tài, nguyên Chủ tịch UBND huyện Đông Hòa bị bắt tại nhà riêng

Trong một diễn biến khác liên quan đến bồi thường tài sản của bà Võ Thị Nương, việc này có cả hội đồng kiểm kê và tổ kiểm kê thực hiện, ông Tài không tham gia, cũng hoàn toàn không biết việc này. Khi ông Tài cùng một số cán bộ trong UBND huyện và ông Nguyễn Ngọc Ân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên phối hợp với một số cán bộ xã Hòa Tâm đi kiểm tra thực tế thì thấy còn một số hộ chưa được tháo dỡ trong đó có hộ bà Nương.

Từ đó, ông Ân đã chỉ đạo giải quyết gấp trường hợp của bà Nương và trên thực tế hộ bà Nương có nhà trên đất của ông Huỳnh Công Vệ. Theo quy định khi tháo dỡ nhà cửa trả mặt bằng cho nhà nước trên đất được bồi thường, nếu đủ điều kiện thì cấp đất tái định cư còn không thì giao đất có thu tiền sử dụng đất theo giá thị trường.

Ông Tài nói: "Tôi đã giao đất cho bà Nương và được UBND tỉnh Phú Yên đồng ý phê duyệt, nhưng các thuộc cấp của tôi không nắm rõ luật và phản đối viêc giao đất cho bà Nương. Từ việc giao đất này mà cơ quan điều tra và cáo trạng của VKS cho rằng tôi có liên quan đến việc bồi thường hỗ trợ cho bà Nương là hoàn toàn vô lý. Tại phiên tòa sơ thẩm vị công tố viên không hỏi tôi việc bồi thường tài sản cho bà Nương mà chỉ hỏi đến việc giao đất cho bà Nương, trong khi việc này đã được UBND tỉnh phê duyệt".

TAND cấp cao tại Đà nẵng trả hồ sơ điều tra lại do chưa đủ căn cứ

Theo bản án phúc thẩm số 236/2017/HSPT ngày 25/9/2017 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng, bị cáo Nguyễn Tài cho rằng bị cáo không phải là người trực tiếp chỉ đạo thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ vì đây là trách nhiệm của Ban GPMB. Bị cáo Tài cũng cho rằng, bản thân bị cáo không có bất cứ văn bản nào chỉ đạo cụ thể việc chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ trong tổng số tiền hơn 9,2 tỷ. Bị cáo thực hiện việc triển khai dự án theo cơ chế đặc thù của UBND tỉnh Phú Yên. Việc tính toán thiệt hại trong bồi thường, hỗ trợ không có căn cứ và chưa đủ cơ sở kết luận vì dự án đang được triển khai chưa kết thúc. Sai phạm của bị cáo cần phải xem xét lại “hành vi cố ý làm trái”.

Luật sư Trần Minh Hùng, Văn phòng Luật sư Gia đình cho rằng: "Kết luận điều tra, cáo trạng và án sơ thẩm chỉ dựa vào lời khai của các bị cáo khác để kết tội ông Nguyễn Tài là mang tính suy đoán. Trong khi đó, ông Tài có văn bản 512 yêu cầu Ban GPMB tiến hành các bước theo đúng quy trình thẩm định trước khi chi trả tiền bồi thường theo phương án 25 nhưng chưa được xem xét. Phương án 25 chỉ chi trả cho 238 đối tượng nhưng thực tế đã chi trả cho 254 đối tượng. Tôi cho rằng, việc truy tố ông Nguyễn Tài tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” là không có căn cứ, không phù hợp với hành vi, trách nhiệm của bị cáo".

Sau nhiều năm triển khai Dự án Nhà máy lọc dầu Vũng Rô vẫn hoang tàn

Hội đồng xét xử TAND cấp cao tại Đà Nẵng nhận thấy trong vụ án này hành vi của các bị cáo bị truy tố và xét xử là do làm trái các quy định của pháp luật về đất đai trong bồi thường. Việc xác định thiệt hại phải được các giám định viên tài chính về đất đai xác định số tiền bị thiệt hại do đền bù, hỗ trợ không đúng để từ đó mới có căn cứ xem xét trách nhiệm của những người được giao nhiệm vụ thực hiện công vụ nói trên.

Trong quá trình điều tra, truy tố, cơ quan điều tra chỉ trưng cầu giám định viên của Sở TN&MT Phú Yên giám định các Quyết định số 806, Quyết định 905, các Thông báo chỉ đạo của ông Nguyễn Tài và việc bồi thường, hỗ trợ cho Nguyễn Hữu Phí.

Đồng thời, bản án của TAND cấp cao tại Đà Nẵng cũng khẳng định kết luận điều tra, cáo trạng, án sơ thẩm đều sử dụng kết quả giám định với các văn bản từ Giám định viên của Sở TN&MT Phú Yên kết luận để truy tố và xét xử các bị cáo là chưa đủ căn cứ.

TAND cấp cao cho rằng, Quyết định số 806 chưa được niêm yết công khai, chưa thẩm định cũng chỉ vi phạm về trình tự, thủ tục khi thực hiện các quy định, nếu sau khi được thẩm định không làm thay đổi nội dung cũng như số tiền phải bồi thường như quyết định này thì các bị cáo không phải chịu trách nhiệm hình sự.

TAND cấp cao tại Đà Nẵng cho rằng việc chi trả số tiền bồi thường về đất và tài sản sai quy định theo Quyết định 806 hoàn toàn chưa được thẩm định như kết luận giám định. Vì vậy, phương án bồi thường theo quyết định này bị thiệt hại như thế nào phải được thẩm định lại theo đúng quy định.

Danh sách được phê duyệt trong phương án 25 (giai đoạn 1) là 238 hộ nhưng khi chi trả là 254 hộ (vượt 16 hộ) cũng phải được làm rõ để từ đó xác định vai trò của các bị cáo trong việc chi trả sai, ai là người trực tiếp thẩm định thì phải chịu trách nhiệm, từ đó mới có căn cứ để thấy vai trò của Trưởng ban, các Phó trưởng ban GPMB.

TAND cấp cao tại Đà Nẵng tuyên bố bản án sơ thẩm tuyên 16 bị cáo tội “Cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” là chưa đủ căn cứ do chưa được giám định tư pháp kết luận thiệt hại. Trong vụ án này, việc điều tra cấp sơ thẩm là chưa đầy đủ và tòa án cấp phúc thẩm không thể bổ sung nên phải hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để điều tra lại.