“Niềm tin công lý” số 21: Đảm bảo công bằng trong thừa kế

Trong các vụ án thừa kế phức tạp, nhất là khi liên quan đến con chung- con riêng thì vấn đề không chỉ nằm ở việc xác định mối quan hệ huyết thống, mà còn nằm ở việc xác định mối quan hệ tình cảm, nghĩa vụ nuôi dưỡng, chăm sóc lẫn nhau giữa người để lại di sản và những người thuộc hàng thừa kế…

Bộ luật Dân sự 2015, đặc biệt là các Điều 651 và 654, không chỉ quy định cụ thể trong việc xác lập quyền thừa kế, mà còn mở rộng phạm vi bảo vệ quyền lợi của người không có quan hệ huyết thống nhưng có mối liên hệ chăm sóc, sống chung và gắn bó tình cảm với người để lại di sản.

Những nhận xét, đánh giá của các chuyên gia về tình huống cụ thể trong chương trình “Niềm tin công lý” số 21 sẽ góp phần nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, giúp họ hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình trong các mối quan hệ thừa kế, từ đó chủ động những biện pháp hạn chế tranh chấp, xung đột, giảm tải áp lực cho hệ thống tòa án.

Vụ việc xoay quanh tranh chấp thừa kế giữa các con chung- con riêng trong một gia đình có quan hệ huyết thống và tình cảm đan xen phức tạp. Năm 1976, cụ Lê Văn Ích kết hôn với cụ Vũ Thị H. và có một người con chung là ông Lê Hồng C. (sinh năm 1977). Trước khi kết hôn, cụ H. đã có hai người con riêng là ông Lưu Bình S. (sinh năm 1962) và bà Lưu Thị T. (sinh năm 1965). Cụ Lê Văn Ích cũng có một người con riêng là bà Lê Thị Q.

Sau khi kết hôn, cụ H, cụ Ích, cùng ông S. và bà T. chung sống tại một ngôi nhà cùng gia đình người em gái cụ H. Năm 1988, ông S. được mẹ và cụ Ích đồng ý cho xây nhà trên thửa đất số 62. Ông S. sinh sống ổn định đến năm 2016 thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Nhưng sau đó, bà Q. (con riêng của cụ Ích) khởi kiện yêu cầu chia thừa kế tài sản là thửa đất trên, cho rằng đây là tài sản chung vợ chồng của cụ Ích – cụ H. và việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho ông S là trái luật vì chưa có sự đồng thuận của các đồng thừa kế.

Hai cấp Tòa án khi xét xử đã xác định: ông S. và bà T. tuy là con riêng của cụ H., không có quan hệ huyết thống với cụ Ích, nhưng đã có quá trình gắn bó, nuôi dưỡng, chăm sóc nhau như cha con, đủ điều kiện để được thừa kế theo quy định tại Điều 654 Bộ luật Dân sự 2015. Đồng thời, việc ông S. xây nhà từ năm 1988, sống ổn định và được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là có căn cứ pháp lý rõ ràng.

Trong vụ việc này, Hội đồng xét xử (HĐXX) không đơn thuần là “giải bài toán” chia phần, mà là kiến tạo công lý, kết nối giữa: Pháp luật- Đời sống thực tế; Quyền lợi cá nhân- Trách nhiệm gia đình; Đạo lý- Pháp lý.

HĐXX đã xem xét, nhận định về mối quan hệ huyết thống giữa các nhân vật, đồng thời cũng nhìn nhận vào bản chất của mối quan hệ, quá trình hình thành, sử dụng tài sản để đảm bảo sự công bằng giữa các đồng thừa kế.

HĐXX đã áp dụng pháp luật một cách thuyết phục để bảo đảm quyền lợi chính đáng của người xứng đáng thụ hưởng di sản khi cân bằng giữa tình- lý, giữa văn bản pháp luật- và hoàn cảnh thực tế.

Những phán quyết chuẩn xác, thấu tình đạt lý sẽ góp phần hình thành một chuẩn mực xã hội trong việc ứng xử với các vấn đề thừa kế. Nhờ vậy, pháp luật không chỉ là công cụ quản lý, mà còn là nền tảng gìn giữ đạo lý gia đình.

“Niềm tin công lý” số 21 một lần nữa khẳng định đây không chỉ là chương trình phổ biến kiến thức pháp luật, mà còn là nhịp cầu kết nối giữa pháp luật – xã hội – con người. Công lý được thể hiện trong từng quyết định đúng đắn của HĐXX - nơi những giá trị như nhân văn, công bằng, trách nhiệm được tôn vinh.

Chương trình sẽ được phát sóng lúc 22 giờ 30 phút, thứ Ba, ngày 08/4/2025 trên kênh VTV1 – Đài Truyền hình Việt Nam.