Những sự kiện ngoại giao Việt Nam nổi bật năm 2018

Tại Hội nghị Ngoại giao 30 với chủ đề “Ngoại giao Việt Nam: Chủ động, sáng tạo, hiệu quả, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII”, phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhận định, Hội nghị Ngoại giao lần thứ 30 là dịp nhìn lại quá trình gần 3 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII, trên cơ sở đó đề xuất các phương hướng, biện pháp để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ đối ngoại trọng tâm trong những năm tới, chuẩn bị cho việc tổng kết 30 năm thực hiện Cương lĩnh Xây dựng phát triển đất nước trong thời kỳ đổi mới, chuẩn bị cho Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước khẳng định, với sự cố gắng, nỗ lực của toàn hệ thống chính trị, công tác đối ngoại của Việt Nam trong gần 3 năm qua, đặc biệt là trong năm 2017 đã đạt nhiều kết quả quan trọng, trở thành một điểm sáng trong toàn bộ thành tựu chung của đất nước. Một số khía cạnh nổi bật gồm đóng góp quan trọng vào việc duy trì củng cố môi trường hòa bình, ổn định, tạo thuận lợi cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; xử lý các vấn đề biên giới - lãnh thổ; phục vụ phát triển kinh tế, đặc biệt là kinh tế đối ngoại; nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế; đưa quan hệ của Việt Nam với các nước đi vào chiều sâu, hiệu quả; thúc đẩy công tác thông tin đối ngoại, ngoại giao văn hóa...

Tổ chức thành công APPF 26 - Dấu ấn đối ngoại đầu tiên của Việt Nam trong năm 2018 

Trong các ngày từ 18 - 20/01/2018, Hội nghị thường niên lần thứ 26 của Diễn đàn Nghị viện châu Á - Thái Bình Dương (APPF-26) với chủ đề “Quan hệ đối tác nghị viện vì hòa bình, sáng tạo và phát triển bền vững” do Quốc hội Việt Nam đăng cai tổ chức tại thủ đô Hà Nội đã thành công tốt đẹp. Đây là một sự kiện chính trị đối ngoại quan trọng, mở đầu cho hoạt động ngoại giao của Nhà nước ta trong năm 2018, đồng thời thể hiện vai trò và trách nhiệm của Quốc hội Việt Nam trong APPF.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch APPF-26 chủ trì Phiên họp Ban Chấp hành APPF-26

Việc đăng cai và tổ chức APPF-26 là một điểm nhấn quan trọng trong công tác đối ngoại Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIV, góp phần quan trọng vào những thành công chung trong hoạt động đối ngoại của Nhà nước ta. Đây cũng là dịp tăng cường quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam với nhiều đối tác quan trọng. Hội nghị là dịp để tăng cường quan hệ ngoại giao song phương giữa Quốc hội Việt Nam và Quốc hội các nước trong khu vực và trên thế giới. Đây là lần thứ hai Quốc hội Việt Nam đăng cai tổ chức Hội nghị thường niên của APPF, thể hiện vai trò và trách nhiệm của Quốc hội Việt Nam trong Diễn đàn Nghị viện lớn nhất khu vực.

Hội nghị APPF-26 thúc đẩy vai trò của các nghị viện đối với hoạt động hợp tác của APEC, phát huy những kết quả của Tuần lễ Cấp cao APEC tại Đà Nẵng trên kênh nghị viện. Hội nghị cũng có ý nghĩa quan trọng khi thông tin rộng rãi đến nhân dân cả nước, người Việt Nam sinh sống ở nước ngoài và bạn bè quốc tế về Quốc hội Việt Nam; giới thiệu về đất nước Việt Nam hội nhập và phát triển; con người Việt Nam năng động và thân thiện; văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Có thể nói, việc đăng cai và tổ chức thành công APPF-26 trong bối cảnh quốc tế đang có nhiều chuyển biến tích cực, đặc biệt là ngay sau khi nước ta tổ chức thành công APEC 2017 đã nâng cao vị thế của Quốc hội nói riêng và Việt Nam nói chung trên trường quốc tế, tạo dựng hình ảnh về một Việt Nam trách nhiệm, hội nhập và phát triển.

Việt Nam trúng cử thành viên Ủy ban Luật Thương mại quốc tế của Liên hợp quốc (UNCITRAL)

Có thể nói đây là tin vui đặc biệt nhất trong hoạt động đối ngoại Việt Nam năm 2018. Bởi xét về mốc thời gian, sự kiện này diễn ra vào giữa cuối tháng 12, tức là khi năm 2018 đã sắp kết thúc. Xét ở mức độ tầm vóc sự kiện, việc trở thành thành viên của Ủy ban Luật Thương mại quốc tế của một tổ chức đa phương lớn nhất thế giới như Liên hợp quốc (LHQ) đã tiếp tục góp phần nâng cao vị thế và tiếng nói của Việt Nam trên trường quốc tế.

Cụ thể, trong cuộc bầu cử trong khuôn khổ khóa họp 73 của Đại hội đồng LHQ diễn ra tại New York ngày 18/12/2018 (theo giờ Hà Nội), với số phiếu 157/193, Việt Nam đã trúng cử làm thành viên Ủy ban Luật Thương mại quốc tế của LHQ (UNCITRAL) nhiệm kỳ 2019-2025. Đây là lần đầu tiên sau nhiều năm, việc lựa chọn thành viên UNCITRAL được thực hiện thông qua bỏ phiếu tại Đại hội đồng do có nhiều ứng cử viên hơn số ghế tại Nhóm châu Á - Thái Bình Dương và Nhóm các nước Tây Âu.

UNCITRAL là cơ quan chuyên môn pháp lý của LHQ, được Đại hội đồng LHQ lập ra từ năm 1966 với mục đích và đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong thúc đẩy quá trình hài hòa hóa và nhất thể hóa pháp luật thương mại quốc tế, thông qua đó giảm thiểu những rào cản đối với sự phát triển của thương mại quốc tế. Việt Nam quyết định ứng cử làm thành viên UNCITRAL xuất phát từ đường lối đối ngoại chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, chủ trương đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương, vận dụng và tham gia phát triển pháp luật quốc tế nhằm nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại, đóng góp vào thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng của Việt Nam, khu vực cũng như toàn thế giới.

Việc Việt Nam ứng cử thành công, lần đầu tiên trở thành thành viên UNCITRAL thể hiện vị thế, uy tín quốc tế ngày càng cao, mối quan hệ hữu nghị rộng mở của Việt Nam, sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế đối với thành tựu của công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế, thương mại cũng như sự đóng góp, nỗ lực tích cực, có trách nhiệm của Việt Nam đối với công việc chung của cộng đồng quốc tế, trong đó có lĩnh vực luật thương mại quốc tế.

Tiếp theo việc trúng cử vào Ủy ban Luật pháp quốc tế của LHQ (năm 2016), trở thành thành viên UNCITRAL đánh dấu bước tiến tiếp theo trong việc chủ động, tích cực hội nhập pháp lý đa phương, chủ động tham gia xây dựng, định hình luật chơi ở cấp độ quốc tế, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc. Bên cạnh đó, vai trò thành UNCITRAL cũng tạo cơ hội cho Việt Nam trong việc tăng cường tham khảo, tiếp thu kinh nghiệm quốc tế để hoàn hiện khuôn khổ pháp luật trong nước theo hướng phù hợp với chuẩn mực chung, tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, vì mục tiêu phát triển bền vững.

Việt Nam - Thành viên châu Á duy nhất được đề cử vào HĐBA LHQ

Tháng 5/2018, Việt Nam được nhóm Châu Á - Thái Bình Dương (gồm 54 thành viên) tại LHQ nhất trí đề cử là ứng viên duy nhất của nhóm vào vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an (HĐBA) nhiệm kỳ 2020-2021. Cuộc bỏ phiếu sẽ chính thức được tiến hành vào giữa năm 2019. 

HĐBA là cơ chế quyền lực nhất của LHQ, là cơ chế quản trị toàn cầu về vấn đề an ninh, hòa bình và ổn định trên toàn thế giới. Theo cơ chế của HĐBA LHQ thì có 5 nước thường trực và một số nước không thường trực. Những nước không thường trực được phân chia theo nhóm và luân phiên, bầu theo khu vực. Việt Nam nằm trong nhóm của các nước ở châu Á - Thái Bình Dương. 

Việc tham gia với tư cách không thường trực, Việt Nam sẽ có quyền đóng góp tiếng nói của mình vào việc giải quyết các vấn đề an ninh toàn cầu. Đây là lợi thế rất lớn về mặt chính trị mà không phải nước nào cũng có thể có được tại bất cứ thời điểm nào. Lợi thế đó phải có được ở một thời điểm nhất định. Năm 2008 - 2009, Việt Nam cũng thực hiện rất tốt vai trò là Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ.

Trong khi đó, tình hình thế giới và khu vực đang diễn biến rất phức tạp và nhanh chóng. Bối cảnh hiện nay đã thay đổi rất nhiều so với năm 2008 - 2009, thời điểm Việt Nam thực hiện vai trò Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ. Cục diện quan hệ quốc tế cũng thay đổi, nhất là quan hệ với các nước lớn. Do vậy, việc Việt Nam tham gia vào HĐBA LHQ là vô cùng quan trọng, giúp Việt Nam khẳng định được vị thế trên trường quốc tế, đóng góp cho hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực.

“Việc Nhóm châu Á - Thái Bình Dương nhất trí thông qua đề cử Việt Nam thể hiện sự ủng hộ và tín nhiệm cao của các nước trong khu vực đối với vai trò và năng lực của Việt Nam. Đây là kết quả bước đầu quan trọng, tạo thuận lợi cho Việt Nam trong quá trình vận động các nước thành viên LHQ ở các khu vực khác trong thời gian tới”, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết tại buổi họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao ngày 31/5/2018.

WEF ASEAN 2018 - Sự kiện đối ngoại đa phương lớn nhất Việt Nam

Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN (WEF ASEAN) diễn ra từ ngày 11-13/9/2018 tại Hà Nội là một trong những hoạt động đối ngoại đa phương lớn được tổ chức ở Việt Nam trong năm 2018 với sự tham dự của lãnh đạo cấp cao nhiều nước ASEAN và khu vực, các tổ chức quốc tế lớn, gần 1.000 lãnh đạo các tập đoàn hàng đầu ASEAN và thế giới cùng hàng trăm phóng viên báo chí quốc tế có uy tín.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và các đại biểu tham dự khai mạc WEF ASEAN 2018

Với quy mô, tính chất và tầm vóc như vậy, việc tổ chức thành công sự kiện này ngay từ đầu đã được xác định là một trọng tâm đối ngoại của Việt Nam trong năm 2018, góp phần cụ thể hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước về nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đối ngoại đa phương, đóng góp thiết thực vào tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, nâng cao hơn nữa vị thế của Việt Nam ở khu vực và trên trường quốc tế. 

Tại Hội nghị tổng kết Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN 2018 (WEF ASEAN 2018) ngày 21/10/2018, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo các Bộ, ngành tập trung triển khai hiệu quả các kết quả, sáng kiến của Việt Nam tại hội nghị. Theo Thủ tướng, WEF ASEAN đã thành công tốt đẹp trên mọi phương diện từ chủ đề, nội dung, tuyên truyền - văn hóa đến lễ tân, hậu cầu, an ninh và y tế, cả về đa phương và song phương, góp phần quan trọng khẳng định và nâng cao hơn nữa vai trò, vị thế và uy tín của Việt Nam.

Về kết quả, Thủ tướng nêu ra nhiều “cái nhất” của Hội nghị. “Trước tiên là sự tham dự nhiều nhất của nguyên thủ các nước ASEAN. Nhất nữa là về nội dung thảo luận phong phú, đa dạng. Hội nghị cũng có số lượng phiên thảo luận nhiều nhất với 60 phiên, bao phủ hết các vấn đề quan trọng về hội nhập quốc tế của các nước ASEAN. Tất cả các Phó Thủ tướng Chính phủ đều dự, chủ trì các phiên thảo luận quan trọng. Hội nghị cũng đã thu hút số lượng đại biểu tham dự đông đảo, trong đó có 500 tập đoàn kinh tế lớn nhất và hàng chục tập đoàn của Việt Nam tham dự. Bên cạnh đó, đây còn là hội nghị thu hút sự quan tâm của truyền thông quốc tế nhiều nhất từ trước đến nay đối với một hội nghị WEF ở khu vực, qua đó hình ảnh đất nước và kết quả của hội nghị được lan tỏa rộng rãi nhất”.

“Vì thế, không phải ngẫu nhiên mà ông Chủ tịch sáng lập WEF Klaus Schwab nói rằng, Hội nghị WEF ASEAN 2018 thành công nhất trong 27 năm tổ chức hội nghị WEF tại khu vực”, Thủ tướng chia sẻ.

Hội nghị WEF ASEAN năm nay diễn ra trong bối cảnh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN tiếp tục được đẩy mạnh, tình hình thế giới và khu vực biến chuyển nhanh và phức tạp, tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) ngày càng sâu sắc. Trong bối cảnh đó, chủ đề của Hội nghị WEF ASEAN năm 2018 là “ASEAN 4.0: Tinh thần doanh nghiệp và Cách mạng công nghiệp 4.0” được chính giới, doanh nghiệp, bạn bè và đối tác quốc tế, nhất là các nước ASEAN, tích cực hưởng ứng, đánh giá đây là chủ đề phù hợp với xu thế phát triển của thế giới, phản ánh sự quan tâm chung của các nước ASEAN và khu vực, gắn kết và bổ sung cho chủ đề chung của ASEAN năm 2018 là hướng tới “ASEAN tự cường và sáng tạo”.

Là nước chủ nhà và đồng tổ chức Hội nghị WEF ASEAN, chúng ta đã tạo được dấu ấn của Việt Nam khi đưa vấn đề  CMCN 4.0 vào nội hàm chủ đề của Hội nghị, cũng như lồng ghép nhiều vấn đề Việt Nam và các nước ASEAN quan tâm vào nội dung nghị sự của Hội nghị như khởi nghiệp sáng tạo, hạ tầng và đô thị thông minh, lao động - việc làm trong CMCN 4.0, phát triển nguồn nhân lực, nông nghiệp công nghệ cao… Có thể nói, sự thành công của Hội nghị WEF ASEAN năm 2018 góp phần mở rộng, đưa quan hệ giữa Việt Nam và các nước trong khu vực đi vào chiều sâu, ổn định và hiệu quả.

Tổ chức thành công Hội nghị GMS 6 và CLV 10

Trong hai ngày 30 và 31/3/2018, Hội nghị hợp tác tiểu vùng Mê Công mở rộng lần thứ 6 (GMS 6) và Hội nghị Cấp cao hợp tác khu vực Tam giác Phát triển Việt Nam - Lào - Campuchia lần thứ 10 (CLV 10) đã diễn ra tại Trung tâm Hội nghị quốc gia Hà Nội. Đây là một trong những sự kiện đa phương lớn nhất được tổ chức tại Việt Nam trong năm 2018 có sự tham gia của hơn 2.000 đại biểu, 200 tập đoàn, doanh nghiệp và gần 300 phóng viên các cơ quan báo chí. Đồng thời, Hội nghị là cơ hội để các nhà lãnh đạo trao đổi về tăng cường hợp tác đầu tư, kết nối khu vực, thúc đẩy thương mại, quản lý và sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Việc tổ chức thành công hai Hội nghị GMS 6 và CLV 10 một lần nữa giúp Việt Nam nói chung, các cán bộ ngoại giao Việt Nam nói riêng, ghi dấu ấn đẹp trong mắt bạn bè quốc tế.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các Trưởng đoàn chụp ảnh chung tại Hội nghị thượng đỉnh GMS 6 

Nổi bật trong chương trình Hội nghị Thượng đỉnh GMS năm nay là Diễn đàn Thượng đỉnh doanh nghiệp GMS. Đây là sự kiện đặc biệt, lần đầu tiên được tổ chức tại GMS, là sáng kiến của Việt Nam nhằm mục tiêu tăng cường đối thoại giữa doanh nghiệp và Nhà nước, kết nối các doanh nghiệp trong khu vực và trên thế giới. Bên cạnh đó, nhiều phiên thảo luận chuyên đề tại hội nghị đã thu hút sự tham gia của đông đảo chuyên gia, học giả, các tổ chức tài chính và doanh nhân trong khu vực.

Trong khi đó, Hội nghị Cấp cao CLV 10 với sự tham dự của 3 nước Việt Nam - Lào - Campuchia đã tiến hành rà soát tình hình thực hiện “Quy hoạch tổng thể về Phát triển kinh tế xã hội khu vực CLV giai đoạn 2010 - 2020”; thảo luận định hướng hợp tác trong thời gian tới, đặc biệt là việc tăng cường kết nối giữa 3 nền kinh tế. Hội nghị lần này là dịp để Việt Nam khẳng định cam kết và đóng góp của mình vào các cơ chế hợp tác Mê Công nói chung và CLV nói riêng, đồng thời thúc đẩy hợp tác khu vực nhằm phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Điểm thành công của GMS 6 là các nước thành viên đã ra được Tuyên bố chung, với những nội dung cơ bản nhằm tăng cường hơn nữa hỗ trợ các nước thành viên một cách hiệu quả, nắm bắt các cơ hội phát triển mới và đáp ứng những thách thức đang nổi lên, đồng thời thu hẹp khoảng cách phát triển tại mỗi quốc gia và giữa các nước GMS và bảo đảm mọi người dân đều được hưởng lợi từ sự gia tăng kết nối và phụ thuộc lẫn nhau.

Tuyên bố chung của GMS 6 nhấn mạnh: “Một GMS bền vững sẽ được hội nhập ở tầm khu vực và kết nối ở tầm toàn cầu. Chúng tôi ghi nhận vai trò phát triển quan trọng của hợp tác và hội nhập khu vực và ủng hộ các nguyên tắc của chủ nghĩa khu vực mở. Do đó, chúng tôi sẽ tìm cách phát huy sức mạnh tổng hợp và sự bổ trợ giữa chương trình GMS và các sáng kiến khu vực và toàn cầu khác, bao gồm Cộng đồng ASEAN, Sáng kiến Vành đai và Con đường, Cơ chế Hợp tác Mekong - Lan Thương, Hợp tác Campuchia - Lào - Myanmar - Việt Nam, Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya - Mekong và các khuôn khổ hợp tác khu vực khác”. Và cuối Tuyên bố chung, các nhà lãnh đạo đã nhất trí “gặp lại tại Hội nghị thượng đỉnh GMS lần thứ 7 tổ chức tại Campuchia năm 2021”.