Ngân hàng với áp lực tăng vốn mới

Thời gian qua, nhiều nhà băng đã tăng cường phát hành tăng vốn cổ phần hoặc phát hành trái phiếu. Thị trường chứng khoán thuận lợi hơn cũng góp phần giúp các định chế tài chính tự tin đẩy nhanh kế hoạch gọi vốn. Tuy nhiên, tình hình kinh doanh tạo ra lợi nhuận cũng gặp khó khăn, tỷ suất lợi nhuận giảm với chi phí vốn có xu hướng tăng sẽ là những rào cản.

Theo S&I Ratings, tỷ lệ vốn chủ sở hữu hữu hình trên tổng tài sản (TCE/TA) ở nhóm ngân hàng quốc doanh và nhóm ngân hàng có quy mô nhỏ không biến động nhiều so với quý trước. Đối với các ngân hàng lớn và vừa, chỉ số này giảm nhẹ 0,5-1% trong quý 2, chủ yếu do hoạt động chi trả cổ tức tiền mặt như ACB, SHB, VPB, LPB, TPB và VIB.

Còn theo báo cáo của VIS Ratings, đơn vị xếp hạng tín nhiệm, xu hướng phát hành trái phiếu cũng tăng mạnh và trở thành kênh bổ sung nguồn vốn quan trọng cho các nhà băng.

Theo báo cáo tài chính hợp nhất, trong 6 tháng đầu năm, tổng lượng phát hành trái phiếu ngân hàng đạt 193.000 tỉ đồng, tăng gấp hai lần so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, quy mô phát hành lớn thuộc về nhóm các ngân hàng quốc doanh và ngân hàng tư nhân quy mô lớn như TCB, ACB, VPB, BIDV, MBB.

Thống kê cũng cho thấy đa phần các ngân hàng đã huy động từ kênh trái phiếu với mức lãi suất dao động từ 4,95-7,65%, cao hơn một chút so với mặt bằng lãi suất huy động tiền gửi kỳ hạn 12 tháng (4,8-6%). Điều này đã góp phần làm gia tăng chi phí vốn toàn ngành (tăng 25 điểm so với cùng kỳ trong quý 2), theo VIS Ratings.

Huy động vốn được các ngân hàng đẩy mạnh kể từ quý 2, đặc biệt là kênh phát hành giấy tờ có giá (tăng 25% so với cuối năm 2024), giúp rút ngắn khoảng cách giữa tăng trưởng huy động và tín dụng toàn ngành. Thống kê từ 27 ngân hàng, tính đến cuối tháng 6, lượng huy động (bao gồm cả giấy tờ có giá) và tín dụng lần lượt tăng 10% và 10,2% so với đầu năm.

Xu hướng huy động vốn từ trái phiếu vẫn còn tiếp tục với các ngân hàng. Theo báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp mới đây của FiinGroup, lũy kế 8 tháng đầu năm các tổ chức tín dụng đã huy động hơn 272.600 tỷ đồng, tăng 50% so với cùng kỳ, tương đương 89,4% tổng giá trị phát hành năm 2024. Tương tự đây cũng là nhóm chủ đạo trong hoạt động mua lại trái phiếu trước hạn (tăng 33%), vốn được coi là “công cụ quản trị bảng cân đối và đảm bảo an toàn vốn”, theo FiinGroup.

Một nguồn “trợ lực” khác cho các nhà băng phải kể đến là lượng tiền gửi thanh toán không kỳ hạn (CASA). Thống kê của VIS Ratings cho thấy tỷ lệ CASA toàn ngành trong quý 2 phục hồi nhẹ (tăng 1,1% so với quý trước), sau khi ghi nhận sụt giảm trong quý đầu của năm.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra vẫn là lo ngại về khả năng huy động của các ngân hàng quy mô nhỏ, vốn có nền CASA thấp hơn nhiều so với các ngân hàng quốc doanh và quy mô vốn lớn đến trung bình. Nhóm này ghi nhận chi phí vốn tăng mạnh trong quý 2 (tăng 58 điểm cơ bản so với cùng kỳ).

Một điểm may mắn hiện nay là mặt bằng lãi suất huy động ở Việt Nam đang ở mức thấp, trong chu kỳ bắt đầu giảm dần từ giữa năm 2023 đến nay. Xu hướng giảm lãi suất của đồng đô la Mỹ cũng sẽ hỗ trợ phần nào cho dư địa mở rộng chính sách tiền tệ.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng sẽ khó tiếp tục giảm lãi suất nếu không nhìn ra được xu hướng rõ hơn từ đồng bạc xanh. Mặt khác, trong thời gian qua một vài ngân hàng có tăng lãi suất huy động ở một số kỳ hạn, nhưng vẫn rời rạc và chưa ảnh hưởng chung đến thị trường.

Nhìn chung, đánh giá của hầu hết các nhà phân tích đều cho rằng thị trường đang dần phân hóa rõ rệt hơn. 14/2025/TT-NHNN quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài sẽ là chất xúc tác cho quá trình này nếu các ngân hàng không có sự cải thiện rõ rệt. Trong bối cảnh cơ quan quản lý hướng đến việc bỏ công cụ “room tín dụng”, việc sở hữu các tỷ lệ an toàn tốt còn ảnh hưởng đến khả năng tăng trưởng trong tương lai, từ đó gây áp lực ngược đến khả năng huy động vốn của chính các nhà băng.