Mùi hương tháng Năm và ký ức Tết Đoan Ngọ

Biểu tượng văn hóa tinh thần

Tháng Năm về, nắng như rót mật xuống hiên nhà, gợi cho chúng ta một mùi hương quen thuộc – mùi rượu nếp thơm nồng, lẫn vào vị ngọt của vải chín và cái ngai ngái dịu nhẹ của bánh ú tro. Ấy là lúc chúng ta biết, Tết Đoan Ngọ lại về – một ngày tết mộc mạc mà thiêng liêng, đậm sâu trong ký ức mỗi người Việt.

Tết Đoan Ngọ không chỉ là dịp "giết sâu bọ" theo quan niệm dân gian, mà còn là thời điểm để người Việt tưởng nhớ tổ tiên, hướng về cội nguồn và thể hiện lòng biết ơn đối với những giá trị truyền thống.

Qua bao thế hệ, những phong tục tập quán trong ngày Tết Đoan Ngọ – từ mâm cúng tổ tiên, ăn cơm rượu nếp, bánh ú tro cho đến việc chọn trái cây mùa hè – vẫn được gìn giữ và phát huy.

Ngày Tết Đoan Ngọ vì thế đã trở thành một biểu tượng văn hóa tinh thần đầy ý nghĩa trong đời sống người Việt, là dịp để mỗi người thêm gắn kết với gia đình, cội nguồn và văn hóa dân tộc.

Ký ức xưa trong dòng chảy thời gian

Những dòng ký ức như hiện về... từ tờ mờ sáng, bà tôi đã lom khom dậy, thổi xôi, nấu bánh, bày biện mâm cúng lên bàn thờ. Mọi thứ được chuẩn bị kỹ lưỡng, như một cách gửi gắm lòng thành kính lên tổ tiên, mong mùa màng bội thu, gia đạo bình an.

Trong hương trầm bảng lảng, tôi thấy hình ảnh một Việt Nam rất đỗi thân thương – nơi mọi điều lớn lao đều bắt đầu từ những việc nhỏ bé, từ niềm tin sâu thẳm vào sự gắn kết giữa con người và trời đất.

Tết Đoan Ngọ không xô bồ, không ồn ã. Nó len lỏi vào đời sống người Việt bằng sự giản dị mà bền chặt. Là bữa cơm sum vầy giữa mùa hạ rực rỡ. Là miếng cơm rượu nếp vừa cay vừa ngọt, như chính cuộc đời – phải trải qua rồi mới thấy dư vị.

Là lời bà dặn con cháu: "Ngày này ăn rượu nếp cho sâu bọ trong người chết hết". Nghe mộc mạc vậy thôi, mà chất chứa cả một kho tàng y học dân gian và triết lý sống thuận theo tự nhiên.

Tết Đoan Ngọ, vì thế, không chỉ là phong tục. Nó là một lát cắt văn hóa, là sợi dây vô hình nối liền các thế hệ trong gia đình. Đó là lúc con cháu nhớ về nguồn cội, là khi ký ức tuổi thơ trở lại, nguyên vẹn như ngày nào được mẹ bón cho muỗng cơm rượu đầu tiên, cay xè nơi đầu lưỡi, mà ngọt ngào nơi tim.

Giữa nhịp sống hiện đại, có thể nhiều người không còn nhớ đến Tết Đoan Ngọ. Nhưng với tôi, chỉ cần một mùi hương, một món ăn, một buổi sáng tháng Năm bình yên… là đủ để đánh thức cả một miền ký ức.

Tết ấy không nằm ở lễ nghi cầu kỳ, mà ở sự hiện diện – của gia đình, của truyền thống, và của chính mình trong dòng chảy văn hóa dân tộc.