Luật Lý lịch tư pháp (sửa đổi): Bảo đảm thực hiện chế độ đương nhiên xóa án tích

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long, qua tổng kết thực tiễn 6 năm thi hành, có thể khẳng định Luật LLTP đã thực sự đi vào cuộc sống và mang lại nhiều kết quả tích cực. Những kết quả nổi bật là: Công tác cấp phiếu LLTP đã cơ bản đáp ứng yêu cầu của người dân và thể hiện vai trò quan trọng của phiếu LLTP trong quản lý Nhà nước, quản lý xã hội. Luật LLTP đã tạo cơ sở pháp lý có hiệu lực cao để triển khai xây dựng Cơ sở dữ liệu LLTP làm cơ sở cho việc cấp phiếu LLTP được thuận lợi; đưa công tác quản lý Nhà nước về LLTP ngày càng hiệu quả ở cả Trung ương và địa phương.

Cùng với đó, quy định của Luật LLTP năm 2009 chưa bảo đảm thực hiện chế độ về đương nhiên xóa án tích; quyền yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp số 2 (phiếu có nội dung án tích đã được xóa vốn chỉ được cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng và cấp theo yêu cầu của cá nhân để người đó biết được nội dung về lý lịch tư pháp của mình) bị lạm dụng; quy định liên quan đến xây dựng, quản lý, khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu LLTP  còn hạn chế; một số quy định chưa đáp ứng được yêu cầu về cải cách thủ tục hành chính. Đến nay, hồ sơ dự án đã được Chính phủ chuẩn bị cơ bản đầy đủ, đủ điều kiện trình UBTVQH xem xét, cho ý kiến.

Vì vậy, mục đích sửa đổi, bổ sung Luật LLTP năm 2009 lần này để khắc phục những bất cập trên và phù hợp với Hiến pháp năm 2013, bảo đảm sự thống nhất với một số văn bản luật mới được ban hành.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long phát biểu tại phiên họp

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp cho rằng, nhìn chung, hồ sơ dự án Luật đã được Chính phủ chuẩn bị cơ bản đầy đủ các thủ tục theo luật định, cơ quan chủ trì soạn thảo đã tổng kết việc thi hành Luật, đánh giá tác động của dự thảo Luật, tham khảo kinh nghiệm của một số nước trong lĩnh vực pháp luật về LLTP. Đồng thời đã tổng hợp và tiếp thu, giải trình ý kiến của các bộ, ngành, địa phương đối với dự án Luật theo quy định. Hồ sơ dự án Luật đáp ứng yêu cầu theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện để trình UBTVQH xem xét, cho ý kiến.

Tuy nhiên, UBTP cũng đề nghị, hồ sơ dự án cần được chuẩn bị đầy đủ, kỹ lưỡng hơn. Cụ thể, mặc dù số lượng điều luật được sửa đổi, bổ sung không nhiều, nhưng nội dung có sự thay đổi cơ bản so với luật hiện hành, ảnh hưởng rất lớn đến các đối tượng được điều chỉnh. Do vậy, đối với từng phương án sửa đổi cụ thể, báo cáo đánh giá tác động cần đánh giá toàn diện và đầy đủ hơn.

Báo cáo cũng nêu rõ, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã được sửa đổi căn bản với việc bổ sung quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại. Cùng với việc phải chịu trách nhiệm hình sự về 33 tội danh thì pháp nhân thương mại cũng có quyền yêu cầu xác nhận tình trạng xóa án tích nhằm tạo điều kiện tham gia các quan hệ kinh tế và giao dịch khác.

Điều 89 Bộ luật Hình sự năm 2015 và Điều 446 của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 cũng có quy định về việc đương nhiên xóa án tích đối với pháp nhân thương mại. Tuy nhiên, tờ trình của Chính phủ và dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật LLTP lại không đặt vấn đề bổ sung quy định đương nhiên xóa án tích với pháp nhân thương mại. Ủy ban Tư pháp cho rằng, việc nghiên cứu, bổ sung quy định về án tích của pháp nhân thương mại vào dự thảo luật là yêu cầu bắt buộc, nhưng lại chưa thể thực hiện ở thời điểm hiện tại.

Theo quy định tại Điều 2 Luật LLTP, thông tin về LLTP bao gồm án tích và tình trạng thi hành án. Các thông tin về tình trạng thi hành án đối với pháp nhân thương mại và nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan trong việc cung cấp thông tin về thi hành án phải được quy định trong Luật Thi hành án hình sự. Trong khi đó, dự kiến, Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án hình sự sẽ được Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ năm và thông qua tại Kỳ họp thứ sáu. Vì vậy, Ủy ban Tư pháp đề nghị lùi thời gian trình Quốc hội việc sửa đổi, bổ sung Luật LLTP năm 2009 tới khi Quốc hội thông qua Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án hình sự.

Thảo luận dự án Luật, các đại biểu cho rằng, dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật LLTP mới chỉ đề cập tới thể nhân, chưa đề cập tới pháp nhân, như vậy là chưa bảo đảm tính thống nhất với các văn bản pháp luật mới được ban hành…

Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh, BLHS mới có 33 tội danh liên quan đến pháp nhân. Do vậy, LLTP pháp liên quan đến cả thể nhân và pháp nhân. Hơn nữa, LLTP còn liên quan tới cả dấu hiệu định khung, định tội khi thể nhân, pháp nhân có hành vi vi phạm pháp luật hình sự. Vì vậy, xây dựng Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật LLTP mà không bổ sung quy định về án tích của pháp nhân là còn thiếu, chưa đồng bộ với các văn bản phpháp luật khác. Vì vậy đề nghị, cơ quan soạn thảo và UBTP cần rà soát lại tất cả các vấn đề mà các đại biểu đã nêu ra, hoàn thiện dự án luật, trình UBTVQH quyết định tại phiên họp tới.