Kiểm toán Nhà nước phải là bác sĩ của nền kinh tế ít sai phạm

Kiểm toán lĩnh vực trọng yếu dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng

Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cho thấy, năm 2024, Kiểm toán Nhà nước lựa chọn kiểm toán các chủ đề lớn gắn với việc quản lý, điều hành ngân sách nhà nước, những vấn đề, lĩnh vực trọng yếu dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng, lãng phí; bám sát, phục vụ tích cực các hoạt động của Quốc hội về lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

Kiểm toán Nhà nước sẽ kiểm toán việc quản lý sử dụng tài chính công, tài sản công tại 3 đơn vị gồm Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan, Kho bạc Nhà nước.

Đặc biệt, lĩnh vực chuyên đề được dự kiến kiểm toán 25 chuyên đề, trong đó một số chuyên đề, chủ đề kiểm toán có quy mô lớn, phạm vi rộng. Như việc thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu theo quy định tại nghị định số 10/2019 của Chính phủ giai đoạn 2022 - 2023 tại Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước...

Kiểm toán Nhà nước dự kiến kiểm toán hoạt động 8 chủ đề, trong đó tập trung kiểm toán các chủ đề liên quan đến bảo vệ môi trường, xử lý rác thải, chống biến đổi khí hậu, vận tải hành khách công cộng, bảo tồn và phát triển các di tích, di sản...

Kiểm toán Nhà nước sẽ kiểm toán việc quyết toán ngân sách nhà nước năm 2023 tại Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách năm 2023 của 27 bộ, cơ quan trung ương. Bên cạnh đó, Kiểm toán tại 61 địa phương.

Đáng chú ý, theo ông Doãn Anh Thơ, Phó tổng Kiểm toán Nhà nước, ngành kiểm toán dự kiến thực hiện 21 cuộc kiểm toán dự án đầu tư, trong đó có nhiều dự án lớn, quan trọng quốc gia, được dư luận quan tâm và thuộc chương trình giám sát của Quốc hội, như đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025; dự án cảng hàng không quốc tế Long Thành - giai đoạn 1; dự án đường vành đai; các dự án đường ven biển Việt Nam; các dự án xây dựng bệnh viện…

Thẩm tra báo cáo kiểm toán, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Thị Phú Hà an đề nghị Kiểm toán Nhà nước ưu tiên các cuộc kiểm toán theo yêu cầu tại các nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các chuyên đề quan trọng liên quan đến những vấn đề được dư luận xã hội, Quốc hội và cử tri quan tâm.

Cơ quan thẩm tra đề nghị tiếp tục rà soát, nghiên cứu cắt giảm số lượng các cuộc kiểm toán hoạt động, kiểm toán chuyên đề, kiểm toán lĩnh vực đầu tư xây dựng, chương trình, dự án, lĩnh vực doanh nghiệp. Đặc biệt, tập trung ưu tiên nguồn lực, nhân lực cho các cuộc kiểm toán phục vụ cho quyết toán ngân sách nhà nước năm 2023. Cụ thể, lựa chọn các chuyên đề, lĩnh vực thường xuyên có nhiều vi phạm hoặc có nguy cơ dễ phát sinh sai phạm.

Công khai kết quả kiểm toán để dư luận giám sát

Cho ý kiến về báo cáo công tác kiểm toán, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, kiểm toán là công cụ rất quan trọng của Đảng, Nhà nước trong đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Đánh giá cao kết quả 8 tháng qua, KTNN đã phát hiện sai phạm hơn 10 nghìn tỉ đồng. Chủ tịch quốc đề nghị phát hiện “sai phạm rồi, phải xử lý”. Cụ thể là gì, ở đâu, tại sao lại thế? KTNN là bác sĩ của nền kinh tế ít sai phạm càng tốt. Cái đó là cái chúng ta phải suy nghĩ. Nếu cần thiết phải làm cho rõ ra. Trong 10 nghìn tỉ là cái gì là sai phạm, là thất thoát, cái gì là điều chỉnh số liệu thôi, nếu không, nghe con số này cử tri người ta thấy suy nghĩ”.Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị làm tốt công tác kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực ngay trong cơ quan kiểm toán...

Đi vào cụ thể, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, kế hoạch kiểm toán cần hướng vào các vấn đề trọng điểm được Quốc hội nêu tại Nghị quyết kỳ họp vào tháng 6, như đánh giá thị trường đất đai, tài chính, tiền tệ, chứng khoán, bất động sản. Đặc biệt, Kiểm toán Nhà nước cần có chuyên đề riêng về kiểm toán các tổ chức tín dụng, bảo hiểm để trả lời câu hỏi “có hay không bắt tay giữa ngân hàng với bảo hiểm”.

Kiểm toán Nhà nước cũng cần hướng vào các vấn đề nóng đang được dư luận quan tâm như năng lượng, thiếu điện. “Thiếu điện như vậy, Kiểm toán Nhà nước phải trả lời về năng lực ngành điện, giá điện thế nào. Kiểm toán riêng hay chung thì đều đều cần đi vào những câu hỏi đang rất thời sự như thế”, ông Huệ nói.

Về vĩ mô, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu, hoạt động kiểm toán làm sao siết chặt kỷ cương, kỷ luật tài chính ngân sách, tiền tệ. “Các đồng chí thấy mỗi năm công bố kết quả kiểm toán, thanh tra phát hiện nhiều sai phạm. Nhưng lại lo, vì làm sao các công cụ hoạt động thường xuyên, liên tục như thế nhưng vi phạm không giảm mà có vẻ lại tăng lên”. Đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ những điểm nghẽn trong lĩnh vực tài chính, ngân sách nhà nước. “Kiểm toán hàng năm rất nhiều vấn đề liên quan đến dự toán, quyết toán, ách nói hết năm nọ sang năm kia, kỳ họp này đến kỳ họp khác vẫn tiếp diễn. Mình phải trả lời được việc này”.

Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh phải công khai kết quả kiểm toán, không chỉ công khai trên cổng thông tin điện tử của Kiểm toán Nhà nước, mà còn phải tổ chức họp báo bằng hình thức phù hợp. Công khai, một mặt là sức mạnh của kiểm toán, mặt khác là để dư luận giám sát kiểm toán làm có đúng không, đàng hoàng không, theo phân tích của Chủ tịch Quốc hội.