Kiểm soát các bệnh lây truyền từ động vật sang người còn nhiều thách thức

Ngày 27/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tổ chức “Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024”. Hội nghị được tổ chức trong bối cảnh tình hình dịch bệnh đầu năm 2024 đang có nhiều diễn biến phức tạp, nhất là một số bệnh lây truyền từ động vật sang người như dại, cúm A(H5N1).

Dịch bệnh đang có nhiều diễn biến phức tạp

Theo Bộ Y tế, trên thế giới hiện ghi nhận hơn 200 bệnh lây truyền từ động vật sang người, mức độ lây lan ngày càng tăng. Trong đó, khoảng 70% bệnh truyền nhiễm ở người có nguồn gốc từ động vật. Các bệnh truyền nhiễm lây truyền từ động vật sang người như: Cúm gia cầm (A/H5N1, A/H7N9...), Covid-19, đậu mùa khỉ, bệnh dại, sốt xuất huyết, các bệnh viêm não - viêm màng não, liên cầu lợn, bệnh giun sán, bệnh than, bệnh dịch hạch có nguồn gốc từ chuột cống và một số loại thú gặm nhấm. Với bệnh lây truyền từ động vật, khó kiểm soát nguồn lây, khó khăn cho công tác phòng, chống và kiểm soát dịch bệnh.

Tại Việt Nam, trong phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người, cúm gia cầm và bệnh dại thuộc 5 bệnh truyền nhiễm ưu tiên. Với cúm A/H5N1, sau 8 năm kể từ năm 2014 không ghi nhận ca mắc mới, tháng 8/2022 và tháng 3/2024 đã ghi nhận thêm 02 ca mắc mới, trong đó 01 ca tử vong.

Nhiều dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người đã lưu hành và có tác động lớn đến sức khỏe người dân như: Bệnh dại, cúm A(H5N1), bệnh liên cầu lợn ở người, bệnh than, bệnh Leptospira (bệnh xoắn khuẩn vàng da).

Cùng với đó, bệnh dại ghi nhận có số ca tử vong cao (100% số mắc là tử vong), năm 2023 ghi nhận 82 trường hợp tử vong, riêng 3 tháng đầu năm 2024 đã ghi nhận 27 ca tử vong do dại, tăng 16 ca so với cùng kỳ năm ngoái (~170%) và xuất hiện, tăng cao đột biến ở những tỉnh trước đây không phải là khu vực trọng điểm về dại. Trong đó, miền trung ghi nhận 10 ca tử vong do dại (cao nhất cả nước).

Theo đại diện Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, trong năm 2023 ghi nhận 30/63 tỉnh, thành phố ghi nhận ca bệnh dại, cao nhất vào các tháng 3, 4 và 8. Trong đó, khu vực miền bắc có ca bệnh dại cao nhất (37,8%), miền nam và Tây Nguyên (24,4%), miền trung (13,4%). Miền nam và Tây Nguyên gia tăng ca bệnh dại liên tiếp trong những năm gần đây. Tỷ lệ trẻ em dưới 15 tuổi bị bệnh dại chiếm 34%.

Trong năm 2024, miền Trung ghi nhận số ca bệnh dại gia tăng đột biến, hiện đang cao nhất trên cả nước (9 ca). Khu vực Tây Nguyên và miền nam vẫn tiếp tục gia tăng (Đắk Lắk 4 ca, Long An 3 ca).

Huy động nguồn lực toàn xã hội đối với phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm

Theo đại diện Cục Y tế dự phòng, nguy cơ lây nhiễm bệnh dại từ động vật sang người vẫn tiếp tục do: Tỷ lệ tiêm vaccine phòng dại trên tổng đàn chó, mèo còn thấp; công tác quản lý đàn chó, mèo còn hạn chế; nhận thức của người dân còn hạn chế.

Với bệnh cúm gia cầm, tiếp tục ghi nhận sự lây lan của cúm gia cầm tại tất cả các khu vực trên thế giới; dịch cúm gia cầm vẫn xảy ra trên đàn gia cầm khắp cả nước; thời tiết thuận lợi cho các mầm bệnh hô hấp phát triển và lây lan.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương nhấn mạnh, với nguồn bệnh lây truyền từ động vật, việc kiểm soát nguồn lây khó khăn nên công tác phòng, chống và kiểm soát các bệnh lây truyền từ động vật sang người không chỉ dựa vào nỗ lực đơn lẻ của ngành y tế hoặc ngành thú y mà cần sự phối hợp liên ngành một cách chủ động, chặt chẽ, thường xuyên; đồng thời cần sự vào cuộc tích cực của chính quyền địa phương các cấp, các bộ, ban ngành liên quan và đặc biệt là sự tham gia chủ động của người dân, cộng đồng.

Tại hội nghị, các đơn vị từ Trung ương và địa phương chia sẻ về tình hình dịch bệnh, những khó khăn, thách thức cũng như các bài học kinh nghiệm và giải pháp nhằm tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024, chủ động triển khai các biện pháp khống chế dịch bệnh.

Nhận định trong thời gian tới nguy cơ các ổ dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người vẫn tiếp tục xảy ra, Bộ Y tế và Bộ NN&PTNT kiến nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các đơn vị, địa phương triển khai đầy đủ các biện pháp phòng, chống dịch theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế, Bộ NN&PTNT.

Đồng thời, chỉ đạo chính quyền địa phương huy động nguồn lực, sự tham gia của các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị xã hội đối với công tác phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm, quan tâm đến các bệnh lây truyền từ động vật sang người; trong đó quan tâm bố trí kinh phí, nguồn nhân lực cho việc triển khai các hoạt động phòng, chống dịch nhằm bảo vệ sức khỏe người dân, bảo vệ đàn vật nuôi, đảm bảo nguồn cung thực phẩm gia cầm an toàn.