Hướng nghiệp sớm - chìa khóa quan trọng giúp học sinh thành công

Là các bậc cha mẹ có con ở độ tuổi đang học cấp 2 và cấp 3, chúng ta ai cũng có những băn khoăn và lo lắng mỗi khi nghĩ về nghề nghiệp mà con cái mình sẽ chọn trong tương lai.

Với những trẻ nhỏ có cá tính mạnh và bộc lộ thiên hướng và sở thích cá nhân từ sớm chúng ta sẽ có thuận lợi hơn trong việc tìm ra lĩnh vực nghề nghiệp phù hợp với con.

Nhưng với các trẻ ít bộc lộ thiên hướng và có xu hướng sống khép kín thì việc tìm ra sở thích nghề nghiệp cho con sẽ khó khăn hơn rất nhiều.

Ở các quốc gia có nền giáo dục phát triển, đặc biệt là Mỹ, việc giáo dục hướng nghiệp được nhà trường chú trọng từ rất sớm nhằm giúp trẻ bộc lộ và phát triển khả năng của bản thân. Ngay khi trẻ học lớp 5, phần lớn các trường ở Mỹ đã có các hoạt động nhằm khơi gợi để trẻ bộc lộ sở thích về nghề nghiệp của mình.

Và khi trẻ bước vào môi trường học tập trung học, các trường THPT ở Mỹ (cả công lập và tư thục) đều có đội ngũ giáo viên hướng nghiệp riêng. Họ không dạy bất kỳ một môn học cụ thể nào mà chỉ chuyên tâm vào công việc tư vấn hướng nghiệp cho học sinh. 

Những thông tin và giải đáp mọi thắc mắc về các lĩnh vực nghề mà học sinh quan tâm đều được cung cấp rất tỉ mỉ và rõ ràng.

Hướng dẫn học sinh tra cứu và giúp họ tiếp cận được các nguồn thông tin tin cậy, khuyến khích học sinh tìm hiểu về những điều mình thực sự thích làm, những gì bản thân họ muốn có trải nghiệm hoặc khám phá ra giá trị sống mà họ hướng tới.

Quá trình làm việc với giáo viên hướng nghiệp giúp học sinh hiểu rõ về bản thân, khám phá ra các khả năng tiềm ẩn, biết được sở trường, sở đoản, điểm mạnh, điểm yếu, cá tính và đam mê và những điều mình thực sự mong muốn.

Qua đó, giáo viên hướng nghiệp sẽ có những gợi ý về các nhóm ngành nghề và công việc cụ thể phù hợp với tính cách của học sinh.

Khi giới thiệu về một nghề cụ thể, các đặc điểm và yêu cầu của nghề sẽ được giáo viên cung cấp chi tiết như các kỹ năng cần có, yêu cầu về bằng cấp, môi trường làm việc, tiếp xúc với ai, mức lương trung bình, triển vọng nghề nghiệp, các khó khăn, thách thức của nghề là gì vv…vv.

Như vậy, học sinh sẽ có thông tin thực tiễn để tham khảo và đối chiếu với khả năng bản thân. Giúp họ hiểu rõ về thị trường lao động trước khi tham gia. Qua đó có cơ sở để đưa ra quyết định về nghề nghiệp.

Xác định được vai trò quan trọng trong việc định hướng nghề cho các em học sinh ngay từ sớm, nhưng Việt Nam vẫn chưa thể có những bước thực hiện đúng, chuẩn yêu cầu.

Phần lớn học sinh cấp 3 ở Việt Nam đều gặp khó khăn khi đứng trước quyết định lựa chọn ngành để thi vào đại học hoặc chọn lĩnh vực nghề để học tiếp lên một bậc học khác. Đơn giản vì trẻ không chắc chắn và tự tin về sự lựa chọn của mình và thiếu các kỹ năng để ra quyết định.

Việc không tìm hiểu kỹ, hoặc không có thông tin, hoặc thông tin về ngành học, môn học và nghề nghiệp mà mình dự định theo đuổi không chính xác rất phổ biến ở Việt Nam.

Ngay cả phụ huynh học sinh cũng gặp những vấn đề tương tự khi đồng hành cùng con. Hậu quả mà học sinh, sinh viên phải gánh chịu sau này là sự chán nản, không hứng thú trong quá trình học tập.

Vỡ mộng khi đi làm, thất vọng với công việc thực tế vì nó khác xa so với hình dung và kỳ vọng của bản thân. Dẫn đến việc thay đổi công việc, thay đổi nghề.

Theo thống kê năm 2016 của Bộ LĐTBXH, có tới 70% người tốt nghiệp đại học khi ra trường không làm đúng ngành, lĩnh vực được đào tạo. Đây làm một sự lãng phí rất lớn về tài nguyên của xã hội.

Chính vì vậy, gia đình và nhà trường là những nơi đưa cho các em học sinh lời khuyên chân thành, thiết thực nhất. Do vậy, chúng ta khi là cha, mẹ, thầy cô cũng cần có trách nhiệm trong việc định hướng tương lai của con, em mình.